Глоссариймен жмыс істеуді дістемелік сыныстары

Тсіндірме аппараты ерекшеліктеріні бірі кез келген ылымны рылымды ттастыы мен аяталуыны, білім логикасы, натылыы реттілігі мен арама-арсы болмауыны мселесінде жатыр. Саясаттануды тсіндірме аппараты зерттелетін шынды туралы тсінікті толытыратын жаа ымдарды крсетеді, жаа мазмнымен толтырады, жаарады.

Тсіндірме аппаратыны бааса бір ерекшелігі саяси білімні кпнсалылыында жне аспектілеріні кп болуында жатыр. Бл талуан трлі теорияларды пайда болуына, ол з кезегінде, тсіндірме аппаратыны р трлі анытамаларыны пайда болуына келеді. Осындаы басты ауіп-атер тсініктерге р трлі маына салуында жатыр, яни, «біз р трлі маынасы бар тілде сйлей бастаймыз жне бір-бірімізді тсінуге абілетімізді жоямыз».

Саясаттанудаы тсіндірме аппаратына саяси білімдерді пні мен объектісіні мселесі з серін тигізеді, яни саясаттану пні мен объектісі кеінен тепе-тедікке шырайды. Саясаттанудаы тсіндірме аппаратыны таы бір ерекшелігі, оны тсініктері мен категориялары алыпты болмайды.

Сонымен, саясаттанудаы тсіндірме аппаратыны келесі ерекшеліктерін атап кетуге болады:

- саясаттануды пнаралы сипатына байланысты р трлі тектес тсініктерді сйкестенуі.

- Тсіндірме аппаратына сер ететін саясаттануды пні мен объектісіні анытамаларындаы тсінбеушілікті пайда болуы.

- Бірыай саяси теорияны, бірыай тсіндірме аппаратыны болмауы.

- лтты айырмашылытар. Саясаттанудаы тсіндірме аппараты р елдерде бір-бірімен ажырасады. Кей кездері шет елдерді саясаттануынан тсініктерді олдану ммкін емес.

- Уаыт те келе тсініктер мен категориялар эволюция жолына тсіп дамиды жне згереді. Сондытан тсіндірме аппарат з басында «тірі» азаа айналады.

Тсініктермен жмыс істеу кез келген пнді оытуды маызды блігі болып табылады. Себебі, оларды білмей тра оу дерісіні орытындысын анытауа болмайды.

рдайым ескі тсініктер жаа мазмнмен толтырылады, сондытан оларды жаадан арастыру, анытау керек. Студенттерді назары осындай эволюцияа тсуі керек.

Тсініктерді білу білім алуды масаты мен амалы болып табылады, себебі кез келген жаа білім алдаы білімге негізделеді-аныталатын тсінікті мазмны мен терминдерді білмейінше жмыс істеуге болмайды. Сонымен атар, тсініктермен жмыс адамны ойлау абілетін дамытуа баытталан мселелерді шешу шін йымдастырылуы керек.

Тсініктер мен терминдер жйесін руда осы тсініктер мен терминдерге, анытамалара лкен мн беріледі. Саяси білім беруді тиімділігі, масаттар мен мселелерді шешу жне орындау тсініктерге андай мазмн берілетіндігіне туелді болады.

Анытамалармен жмыс істеу барысында келесі ережелерді ескерген жн:

1) Анытама млшерлес болу керек, яни анытаушы мен аныталатын тсініктер бірдей клемде болуы керек. Бл ережені орындалмауы тым ке немесе тым тар анытаманы пайда болуына келеді. Анытамаа тсінікті барлы ажетті сипаттары кіргені жн;

2) Анытама наты, тсінікті, метафоралы айтыландардан бос болуы керек;

3) Анытама логикалы шеберге самауы керек, яни бір тсінік екінші арылы тсіндірілмеуі керек, бл сз айталауа келеді;

4) Жаымсыз анытамалардан ашу керек, яни аныталатын затты кемшілігін атап крсетпегені жн;

5) Белгісізді белгісіз арылы анытауа болмайды.

Тсіндірме аппаратымен жмыс істеу бірнеше сатыдан трады жне арнайы алгоритм растырады.

Тсіндірме аппаратымен жмыс істеуді алгоритмі келесідей крсетіледі:

Танысу(зерттеу):тсінік білімін зерттеу, берілген тсінікті барлы амал-тсілдерін арастыру, яни «мн-маыналарды» ашу, тсінік этимологиясын анытау, тсінік мазмныны диалектикасы, алаша тсінікті анытау, азіргі маынаны анытау жне мазмнны трансформациясы, мнді сипаттарды анытау, анытамаа сратар ою, мтінмен жмыс істеу арылы жасау, рлдікм ойын;

Бекіту (орнытыру): логикалы есептерді шешу, «ателері» бар мтінді жндеу, тестілеу, еске сатауа арналан тренинг, ойын нысандары («Умники и умницы» «Сайлау», «Саяси дебаттар»);

Баылау (білу жне тсіну): диктант, тест, есептерді шешу, тсініктерді олдану білімін тексеруге баытталан есептер, баылау: аымды, межелік, орытынды.