Микроорганизмдерді суі мен кбеюі.

Микроорганизмдер суі – р жасушаны цитоплазматикалы массасы лаюы, ал кбеюі – микроб популяцияс саны (дегейі) жоарылауы.

Бактерияларды кбеюі. Бактериялар детте жыныссыз, жай бліну арылы кбейеді. р клеткадан екі клетка, одан рі оларды р айсысы таы екі клетка, сйтіп бліне береді. Бл процесте алдыымен нуклетид блінсе, дл осы кезде клетка ортасында цитоплазмалы мембрананы екі абатынан тратын аланша пайда болады.Осы екі абаттан клетканы болаша абышасы тзіледі.

Жасуша абырасы ажыраан кезде олар бір-бірінен блініп кетеді. Микобактерияларды кейбіреулерінде бл былыс байалмайды.Таяша трізді бактериялар блінер алдында зынынан зарады. Клетка диаметрі згермейді.Клетка зыны екі клетка зындыына те боланда, таяша клетканы орта жері жіішкеріп,екіге блініп кетеді.

Кптеген бактериялар, ашытылар, саыраулатар, арапайымдар жне баса да организмдер блініп кбейеді.Міне микроорганизмдер осылай кбейіп, скенде микробтар колониясы пайда болады. Осымен атар таяша бактериялар блінгенде те екі клетка пайда болса, оны изоморфты,ал бір клетка лкен, екіншісі кішкене болса гетерморфты бліну деп атайды. Блінуді соы трі скен бактерияларда байалады.

Микроорганизмдер те тез шапшадыпен кбейеді.Бл шін ортада оректік заттарды жеткілікті болуы, жылу, орта реакциясы олайлы болып, аэроб бактериялар шін оттегі мол болса, рбір клетканы кбеюі 20-30 минут сайын айталанып отырады. Міне бдан кбею кбею шапшадыы мен сырты жадайларыны арасында белгілі бір туліктік дар деп айта аламыз. Сйтіп, азана уаыт ішінде клемі 1-2 микрондай клеткадан орасан кп клеткалар пайда болады.

Бактерияларды кбею жылдамдыын мынадай бір мысалмен тсіндіруге болады. Егер 20 минут сайын бір клетка блінетінін ескерсек ол бір тулік ішінде 72 рет айталап блінеді. Сонда 2-472. 10 клетка тзіледі. Егер бір миллиард бактерия клеткасыны салмаы 1 миллиграмдай болса, онда 472.10 клетка 4720 тоннаа те келеді. Ал бактериялар осылай бір жма бойына здіксіз блініп отырса, клеткалар саны млде кбейіп, бкіл жер шарына аптап кетуі ытимал. Біра біз табиаттан мндай былысты байаймыз. йткені пайда болан бактерия клеткаларыны біразы сырты орта жадайларыны олайсыз болуына байланысты ырылып алады. Ал сау аландар микробтар рпаын одан рі жаластырады.

Жіп трізді бактериялар блінуіні ерекшелігі бар. Бларды жіпшелерінен жеке вегетативтік – гонидий немесе конидий деп аталатын арнаулы клеткалар тзіледі. Клеткаларды кейбір трлері озала алады. Олар зооспоралар деп атайды.

1.Лаг – фаза – кбею процесі аздап тежеледі. Мнда жаадан оректік ортаа жіберілген бактериялар кбеймейді, айта бейімделеді. Бл фаза 1-2 саата созылады. Фаза аяталар кезде клеткалар кбейе бастайды. оректік ортаны пайдалану уатты трде жреді.

2.Даму фазасы – кбеюді е активті фазасы. Онда бактериялар арынды дамиды, су шапшадыы да арта тседі. Бл екі сааттай уаыта созылады.Кейбір жасушаларр тіршілігі тежеле бастайды.

3.Стационарлы фазада – жаадан пайда болан клеткалар саны біраз уаыт траты болып ала береді. Кбею кезінде тзілген німдер микробтар тіршілігіне нсан келтіре бастайды. Бл фаза бірнеше сааттан бірнеше кнге дейін созылады.

4,ырылу фазасы – пайда болан клеткалар санынан лген клеткалар саны басым болады. оректік ортаны физикалы-химиялы асиеті млде згеріп, бактериялар тіршілігіне зиянды кйге кшеді. Клеткаларды ырылу жылдамдыы арта тседі. Бл фазаны затыы трлі микроорганизмдер шін трліше болады. Мселен ст ышылы бактериялары +30⁰С 5-7 кн ткен со ырылатын болса, шіріту бактериялары одан заыра тіршілік етед

 

35. оректік орталарда микроорганизмдерді даылдандыру принциптері

1. Микробтара сйкес келетін оректік компоненттеріні барлыын барынша олдану.

2. Оптимальді температура, рН, гН₂, иондарды концентрациясы ,оттегімен аныу дегейі , газды рамы жне ысымы.

Микроорганизмдерді оптимальді температурада термостатта оректік орталара даылдандырады, себебі бл жадай инкубациялауды амтамасыз етеді.

Температуралы оптимум бойынша микроорганизмдерді басты ш топа бледі.

1 .Психрофилдер - +20 градус Цельсиядан тмен температурада седі.

2. Мезофиллдер - 20-дан 45 градус температуралы диапозонда седі (кбіне оптимум- 37 градус С).