Инфекциялы ауруларды ту кезедері.

Инкубациялы: Латентті кезе : заымдалу кезеінен бастап,симптомдар пайда болуына дейінгі кезе. Кезедері: адсорбция адгезия кбеюі,таралуы (колонизация) Продромальді:ауруды алашы белгілері: алтырау,аппетитті жоалуы, депрессия болуы ммкін жне т.б. Ауруды ршуі: Ауруа тн барлы клиникалы кріністерді пайда болуы,оздырышты блінуіРеконвалесценция:сауыу,оздырыш лі де блінуі ммкін,бактерия-немесе вирус тасымалдаушылы алыптасады66.Вирустарды инфекциялыы.Тмау вирустары шырышты абаттарды заымдайды, сондытан миксовирустар деп аталады.Тмау вирустарында гемагглютинин H антигені бар - эритроциттерді еритеді, нейраминидаза N -антигені эпителий тіндерін бзады, вирус жасушаа енеді.Кзіргі кезде Н 4 трін жне N 2 трін ажыратады. Тмау вирусыны згеру абілеті те жоары, р бір жылда вирус антигенды рамын ауыстырады.Осы процессттер антигенды дрейф жне шифт деп аталады.Антигенды дрейф – N жне H антигендері немі ауысып турады.Антигенды шифт - N жне H антигендері млдем рлысы згереді жаа N жне H антигендері пайда болады. оздырыш тыныс жолдарыны шырышты абашасына жабысады, нейраминидаза арылы енеді. Жасушаларда кобееді, жасушаларды бзып шыыды, келесі жасушалара енеді. Вирус ана сирек енеді. ана бзылан жасушаларды німдері енеді –интоксикация пайда болады. Инфекция кзі – ауру адам.Жуу жолы – ауа тамшы, трмысты арым атынас.Тмау жедел респираторлы вирусты инфекция.те кауіпті А трі, эпидемия трінде теді жне лімге ушырату ммкін.Инкубациялы кезені - 2 сааттан 72 саата дейін. Осы инфекция кенеттен басталады.Ен бірінші адамда лсіздік, бас ауруы жне блшы еттер, буындар аурсынуы байалады.2-3 кундерінде тшкіру, катар осылады, кзден жне мрынна су аады, температура жоарлайды, лсіздік болады.Шырышты абышалар бзылады, тулейді, екіншілік инфекциялара сезімталды болады.Адамда екіншілік инфекциялар пайда болады.Баллаларда – круп, пневмония отит.Крі адамдарда – пневмония, миокардит. Ми жне кпе ісінуі болу ммкін.

67.Инфекция формалары мен оларды сипаттамасы. Реинфекция:Сол оздырышпен айталап заымдалу (мерез,жедел ішек инфекциялары))Суперинфекция:Сауыана дейін сол оздырышпен айталап заымдалу (мерез,баса венериологиялы аурулар)Рецидив:айталап заымдалу болмайды.Біра клиникалы симптомдары айта айталанады (айталама сзек)Екіншілік инфекция:Біріншілік ауруа баса оздырыш туызан ауру осылып ауру тудырады (ЖРВИ бронхит)Микст- инфекция:Екі немесе бірнеше оздырыштар туызатын аралас инфекция. (жараны микробтармен ластануы)

68.Ауруханаішілік ннфекциялардыц этиологиясы.АІИ оздыратын 100-ден аса микроорганизмдер белгілі. Стоматологиялы ауруларды емдеу кезінде кптеген инфекцияларды оздырыштары жуы ммкін, соны ішінен негізгі кілдері 20.3-кестеде келтірілген.АІИ екі топа блуге болады:

1. патогенді микроорганизмдермен оздырылатын «дстрлі» инфекциялы аурулар;

2. шартты-патогенді микроорганизмдермен оздырылатын ірідеу- септикалы аурулар.

АІИ кбінесе «дэстрлі» инфекциялар оздырыштарыны ауруханаа бактериятасымал- даушылармен немесе инфекциялы ауруды жасырын кезеінде болан науастармен экелінген жадайларда пайда болады /АІИ 15 % дрйін/. Стоматологиялык мекемелерде сондай инфекцияларды кзі ретінде В,С, гепатит, АИВ инфекциясы, туберкулез, кл жне т.б. ауруы бар пациенттер кауіп іуызады.

Ірідеу-септикалы АІИ шартты патогенді микроорганизмдермен оздырылады /АІИ 85 %/. Жоары тыныс алу жолдарында, соны ішінде мрын, ауыз уысы, жтыншатарда, грам-о жне грам-теріс, аэробты жне анаэробты микрофлораны бірнешс т\рлері мокендейді. Ауыз уысыны микрофлорасы адамныжасына, гормоналды жагдайына, диетаа, денсаулыыныжалпы жадайына арай згеріптруы ммкін. Тек пародонт алталарында 300-ге дейін микроорганизмдерді трлері байалады. Сіл жейді 1 мл-де микроорганизмдерді саны 4 млн-нан 5 млрд-а дейін; тіс жабындысыны 1 граммында - 10-1000 млрд болатыны белгілі.

Стоматологияда е зекті мселе - ол іріндеу септикалы инфекциялар. Соы жылдарда мынадай жадайлар байалады:

3. одонтогенді абыну ауруы бар науастар саныны крт суі;

4. жаты остеомиелит аымы созылмалы жэне айтымды трге айнала бастады;

5. бірнеше анатомиялы айматара таралатын, сйекті ке бзылуына жэне сепсис, медиастинит, септикалы шок сияты асынуларды дамуына келетін одонтогенді ірідеу-абыну ауруларды ауыр трлеріні кбеюі; олар мгедектікке, тіпті олімге де экеліп, стоматологиялык патологияны е басты себепкері болып табылады.

Одонтогенді инфекцияны жедел трі аныталан кезде инфекция асындамауы жне жайылмауы шін алдын алу шараларын жргізу ажет. Олар тиімді болу шін медициналы жрдем крсетілетін эрбір кезеде (пациент емханаа бірінші аралудан, науасты ауруханаа тскен кезеінен бастап шыана дейін). стоматологиялы емханалардыжэне жа - беттік ауруханаларды санитарлы - эпидемиологиялы жадайын жасарту шаралар жйесін арастыру ажет. анмен жэне микроорганизмдермен ластанган стоматологиялы рал-саймандарды сенімді дегейде деуді мэселелері туындайды, себебі кптеген рал-саймандарды конфигурациясы крделі, ретенционды зінділері жэне лып стагыштары бар болады. Бл залалсыздандыруды жэне стерилдеуді сйкес эдісін тадауды эбден иындатады.

Стоматологиялы медициналы мекемелерде ірідеу-сегггикалы инфекцияларды кптеген микроорганизмдер, соны ішінде адамны ауыз уысында тіршілік ететін шартты-патогенді аэробты микроорганизмдер /стрептококтар, коринебактериялар, нейссериялар, пневмококктар, протейлер, сарци- налар, алтынды жэне эпидермалды стафилококтар/ оздыруы ммкін. Кгерткіш стрептококтар 35 %-ын

Инфекция кздері. Жу жолдары эндогенді жэне экзогенді болып жіктеледі.

Эидогенді жупациентті ауыз уысы мен мрын жтыншаыны зіндік алыпты микрофлорасы белсендігін кшейткен кезде пайда болады. Иммунитеті тмен адамдарда стоматологиялы араласу болган жадайларда микроорганизмдер тіндерге тере еніп инфекциялы рдісті ршуіне алып келеді.

Санкт-Петербургтегі кпсалалы аурухананы жа беттік хирургия блімшесінде ткізілген зерттеулерді мэліметтері бойынша келіп тскен пациенттерді 19 %-да ауыз уысынан, мрынны алдыны блімдерінен, бадамша бездерден жэне жтыншаты арты абыргасынан кп млшерде

шартты патогенді микроорганизмдер аныкталан. Олар келешекте іріндеу- кабыну асынуларыны, ре- ясэне суперинфекцияны себебі болады екен. Кбінесе пациенттер 3. аигеиз тасымалдаушылары болып табылан /36 -%/, оларды 10 %-ы 5 жэне одан кп антибактериялы препараттара тзімді штамдара ие болан. Бет аймаында орналасан абсцесс жне флегмоналар ата ?кне факультативті анаэробтармен эндогенді жу нтижесінде пайда боланы туралы мліметтер алынды. Осы пациенттерді ірідеген жараларынан 10 % ата анаэробтар. 3 % факультативті анаэробтар табыланы аныталан.

Экзогенді жукезінде инфекция кздеріне блімшедегі/блмедегі пациенттер /патогенді жэне шартты патогенді микроорганизмдермен жктырылан/жне медицина ызметкерлері /науастанан жэне микробтасымалдаушылар/ жатады.

Стоматолог дэрігерді емханалы шаралар орындаан кезде инфекция иылысып ясу ммкіндігі - тіс ауруыны бкіл жерде барлы адамдарда кездесуімен байланысты.

Пациенттерді ауыз уысы, мрын жэне тандайынан блінген патогенді жэне шартты-патогенді микрофлораны крылымы /Санкт- Петербург, 2003 ж./:

Сапсіісіа аІЬісапз - 7 %

ЕігіегоЪасІег ззр. - 5 %

Езсегісіа соіі - 6 %

Ыеіззегіа 5$р. - 8 %

Зіаруіососсиз аигеиз - 36 %

Зіаруіососсиз ерісіегтісііз — 13 %

Зігеріососсиз ігісіапз, аіра-ет. - 5 %

Басалары (СкгоЬасІег зр., СогупеЬасІегіит зр, Наеторііиз іпЛиепгае, Ргеуоіеііазр., Ргоіеиз тігаЬіІіз, Рзеисіотопаз зр., Зіаруіососсиз заргоруіісиз, 8і:гер{ососсиз рпеитопіае) - 20 %.

Айта кететін жайт, стоматологты жмысы хирургиялы ем шараларга байланысты боландытан кэсіби жтыруды ауіпі те жоары, ойткені олар немі науасты анымен, сілекейімен жанасады. Стоматолог- дрігерге пародонтты немесе ауыз уысыны шырышты абыыны вируленттілігі жоары микробтармен оздырылан кабынуы бар наукастар кн сайын келеді. Стоматологияа келетін науастар кшті инфекция кзіне жатпайды, себебі олар тшкірмейді, жтелмейді, яни микробтарды оршаан ортаа белсенді трде блмейді, инфек' ия олардан эпидемиологиялык тізбек бойынша тек дрігерлік араласу кезінде жады.

 

70.Адамны алыпты микрофлорасыны физиологиялы рлі.Адамны жйелерінде жне мшелерінде микроорганизмдер кездеседі, ал ішкі мшелерде микроорганизмдер болмау керек.Адамны жрегі, кпесі, миы, бауыр, бйрек стерильды болады.алыпты жадайда теріде, мрын жтыншата, асазан - ішек жолдарында, жыныс мшелерды тменгі бліктерінде микроорганизмдер мекендейды. алыпты микрофлора резидентты жне уаытша болады.Резидентты микрофлора сау адамдарда кездеседі жне жоалса айтадан алпына келу ммкін.Уаытша микрофлора патогенды жне шартты патогенды микробтар теріде немесе шырышты абытарда ыса мерзімде болу ммкін. Резидентты микрофлораны манызы. Пайдалы ызметі Патогенды бактериялардан орайды. То ішектын бактериялары витаминдер К жне В тобыны витаминдерын тузеді.Иммунитетті арттырады.Патогенды бактериялара арсы бактериоциндерді тузеді. Тері 1.75 ш.м урайды, сондытан теріде 1000-10000 бактериялар кездеседі. Біра теріде мекендейтын микрофлоранын трлері 10-15 бар, теріде олайсыз жадай ра, ышылды рН, рек заттар аз, осыан бейімделген микробтар ана кездеседі.Стафилококктар, пропионобактериялар,стрептококктар, протейлер, бревибактериялар, питироспорум саныраулатары. Тыныс жолдарында мрын жне жутыншата аз бактериялар кездеседі, олайсыз боландытан. Дифтероидтар, алтындалан стафилококк, епидермальды стафилококк,гемолитикалы стрептококк,нейсериялар, гемофилды таяшалар. Ауыз уысында микробтар шін олайлы жадай оректік заттар, ылалды.Ауыз уысында 200 трлер бар, аэробты жне анаэробты бактериялар, вирустар, ашыты трізді саныраулатар, арапайымдылар.Асазан жне ащы ішекте миробтар саны аз болады, ышылды рН, сондытан ышыла тзімді бактериялар мекендейді. Лактобациллалар, бифидобактериялар, бактероидтар, хеликобактер.Хеликобактер асазан жне ішек жолдарыны жарасын шаырады. То ішекте адам организмні мутуалистері мекендейді. 300-500 трлері. Бифидобактериялар, ентерококктар, лактобациллалар, стафилококктар, клостридиялар, ішек таяшасы, клебс микоплазмалар, клебсиеллалар, псевдомонад, кандидалар. 95% анаэробты бактериялар,1-4% аэробтар.Жаа туан нрестелерды ынабында, бірінші кндері стафилококктар, ентерококктар жне дифтероидтар. 4 кні лактобациллалар кездеседі,ышылды рН боландытан. Сілітілі рН жынысты жетілу боланша стафилококктар, стрептококктар, дифтероидтар, ішек таяшасы кездеседі.71.Дисбактериоз,себептері жне оны тзету. Эубиоз жадайы - адам организмі мен алыпты микрофлораны динамикалы тепе - тедігі - оршаан ортаны эртрлі факторлары, стресстік жадай, баылаусыз антимикробты препараттарды олдану, сулелермен емдеу жэне химиотерапия, тиімсіз таматану, операцияларды эсерінен бзылуы ммкін. Нэжісінде колонизациялы резистенттілік бзылады. Ааулы жолмен кбейген транзиторлы микроорганизмдер индол, скатол, аммиак, ккірттісутек сияты заталмасуды улы німдерін ндіреді.Микрофлораны алыпты функцияларын атара алмайтын жадайы дисбактериоз жэне дисбиоз деп аталады.Дисбактериоз кезінде, алыпты микрофлораны рамына кіретін бактериялардытраты санды жне сапалы згерістері болады. Дисбиоз кезінде микроорганизмні баса топтарыны арасында да згерістер болады (вирустар, саыраулатар жэне т. б.). Дисбиоз жэне дисбактериоз эндогенді инфекциялара келуі ммкін. Дисбиоздарды этиологиясы бойынша (саыраулаты, стафилакокты, протейлі жэне т.б), жне орналасан жеріне (ауыз, ішек, ынап т.б. дисбиоздары) байланысты жіктейді. алыпты микрофлораны ызметі мен рамыны згеруі эртрлі бзылыстармен (жпа, диарея, іш ату, мальабсорбция синдромы, гастрит, колит, ойы жара ауруы, атерлі ісік, аллергия, зэртас ауруы, гипо жне гиперхолестеринемия, гипо жэне гипертензия, тіс жегі, артрит, бауыр заымдалуы жне т.б. дамуымен) атар жреді (15-тараудан ара).Адамны алыпты микрофлорасыны бзылуы келесі жолмен аныталады:

6. Белегілі биотопты (ішек, ауыз, тері т.б.) микробиоценоз кілдеріні санды жне трлік рамын анытау сйтылан зерттеу материалын, шайындыны сэйкес оректік орталара (Блаурок ортасы- бифидабактериялар шін, МРС-2 ортасы - лактобактериялар, анаэробты анды агар - бактериодтар, Левин немесе Эндо ортасы-энтеробактериялар; тті-анды агар - энтерококтар; анды агар-стрептококтар мен гемофилдер; ЕПА фурагинмен-ккірі таяшасы, Субро ортасы -саыраулатар шін т.б.) себу жолы мен табалау дісі арылы жргізіледі.

7. Зерттеу материалдарында микробты метобалиттерді -дисбиоз маркерлерін анытау (май ышылдары, май ышылды альдегитер, ферменттер жэне т.б.).Мысалы, нжісте бета-аспартил - глицин жэне бета - аспартил - лизинні аныталуы микробиоценозды бзылуын длелдейді, йткені алыпты жадайда бл дипептидтер ішекті анаэробты микрофлорасымен метаболиттелінеді.

алыпты микрофлораны алыптастыру шін: а)селективті деконтаминациялау жргізеді; б) лиофилді кегітіру дісімен тірі бактериалардан -ішекті алыпты микрофлора кілдерінен - бифидобактериялардан (бифидумбактерин), ішек таякшаларынан (колибактерин), лактобактериялардан (лактобактерин) жэне т.б. алынан пробиотиктер (эубиотиктер) препрараттарын таайындайды.

72.Иммунды жйені орталы мшелеріИммунды жйені орталы органдарына жілік майы меи айырша без жатады. Олар иммунды жйені жасушаларын немі ндірушісі жне срыптаушысы болады. Аталан органдарда лимфопоэз, яни лимфоциттерді пайда болуы, сіп кбеюі оларды е алашы пайда болан бастаушы немесе бейиммунды жасушаа айналуы, жне де оларды «йрену» жмыстары теді. Адам денесіні ішінде олар органдар ортасында орналасан трізді. старда иммунды жйені орталы органына клоакаа жуы орналасан «Фабрициус оржыны» жатады. Бл органда лимфоциттерді жоарыда айтыландай жетілуі тіп антидене тзетін В-лимфоциттерге айналады. Сторекті жануарларда мндай рылым жо, сондытан оны жмысын жілік майы толыынан атарады. Соан арамастан В-лимфоциттер деген дстрлі ат саталып алды.Жілік майы сйекті кемікті затында болады. Жілік майында жанжаты ммкіншілігі бар, ан мен иммунды жасушаларды негізін рушы иммундыкомпонентті жасушалар болады. Жілік майыны жйелі жасушалары негізінде В-лимфоциттер сіп-ніп, жетіліп- жіктеліп бкіл организмге ан арылы тарайды. Сонымен атар, жілік майындаы жйелі жасушалар айырша безге кшіп Т-лимфоциттерді негізін салушы жасушалара айналады.Фагоциттер мен кейбір дендритті жасушалар да жілік майында рылады жне де сол ортада плазматикалы жасушаларды да табуа болады. Олар В-лимфоциттерді жетіліп жіктелуіні соны мезгілінде пайда болып, соынан жілік майына айта оралады.Айырша без, тимус, не жемсау безі тс куысыны жоары блімінде орналасан. Бл органны морфогенез жолы ерекше. Айырша без нрестені жатырда жатан кезінде рала бастайды. Нресте дниеге келер кез жуытаанда оны салмаы 10-15 ., ал баланы бес жаса толар кезінде толы кемеліне келеді, біра е жоары салмаына (30-40 г) 10-12 жасты арасында жетеді. Жасспірімні жынысты згерістігі аяталаннан кейін айырша без керісінше дамып солый бастайды, оны лимфоидты тіні майлы, немесе днекер тініне айналады.Айырша без блшектенген лестен трады. Оны рамына лпалы жне ыртысты абат кіреді. ыртысты абатта «ктуші—жасушалар» деп аталатын эпителиалды жасушаны тобы орналасан. Оларды талшытары тор рып оны «пісуіне» жуытаан лимфоциттер жайлайды. лпалы абатты торында лпаны эпителиялы жасушалары орналасады, ал екі абатты арасында дентритті жасушаларды табуа болады.Жілік майындаы жйкелі жасушадан рылан Т-лимфоциттерді негізін салушы жасушалар, айырша безді ыртысты абыына ауысады. Сол жерде олар айырша безді биохимиялы факторларыны серінен шапша сіп-ніп, жетілген Т-лимфоциттерге айналып бгде антигендерді эпитоптарын ажырату ммкіншілігіне ие болады. Бл процесс екі кезенен трады, белгілі уаыт пен белгілі жерде жріп «о» жне «теріс» срыптану арылы теді. Т-лимфоциттерді антигенді тану дрежесіні сапасы мен мір сру уаытыны затыы «оыандыыны» крсеткіші болып табылады. «О» срыптану эпителиалды жасушаларды кмегімен ыртыс абатында теді. Оны мні зіні рлысындаы олигопептидтерді ерекшілігіне арамастан рецепторлары эпителиялы жасушаларыны бетіндегі МНС пен тиімді байланысу жэне Т-лимфоциттерді клондарын демеу. Антигенмен кездесуді нтижесінде белсендірілген жасушалар (Т-лимфоциттер) ыртысты эппителиоциттерден тіршілікті сатап сіп-нуге хабар алады, ал мір сре алмайтын, не жауап бере алмайтын жасушалар рып кетеді. «Теріс» селекцияны ыртыс-лпалы шекаралы аймата орналасан дендритті жасушалар атарады. Оны басты масаты Т-лимфоциттерді аутореактивті клондарын срыптап шеттету, ондай жасушалар апоптоз деуі арылы жойылады. Айырша безді селекциялы жмысыны нтижесі те ауыр, йткені Т-лимфоциттерді 99 пайызы сына шыдамай жойылып алады. Оларды тек ана 1 пайызына жуы млшері МНС-пен састыы бар бтен биополирлермен кешенді трде тани алатын жетілген иммунды емес жасушаа айналады. Тулік сайын «оытылан» 10⁶ миллионнан астам лимфоциттер айырша безден ан мен лимфаа тсіп, баса тінмен органдара тарайды. Иммунды ораныс рылуына Т-лимфоциттерді жетілуі мен «оытылуы» те маызды. Мысалы, айырша без толы жетілмесе, не жасушаларыны керекті саны толы болмаса, ол иммунды ораныс дрежесіні крт тмендеуіне себепкер болады. Бндай крніс айырша безді іштен туан ааулыында (аплазия, не гипоплазия), бала кезінде хирургиялы жолмен алынып тасталынанда, не балалы шата радиациялы заымдауа шалдыанда байалады. Дегенмен, ересек адамда жасалан тимэктомия иммунитетке айтарлытай сер етпейді.