Емхананы профилактикалы блімшесінде тексеру жргізу. Трын халыты диспансеризациясы

Стоматологиялы ауруларды эпидемиологиясы. ДД бойынша жне дниежзіні р елдеріндегі халыа крсетер негізгі стоматологиялы ызметіні лгісі.Эпидемиология оамдаы ауруларды жиілігі мен таралуын анытайтын ртрлі факторларды арым-атынасын зерттейтін ылым. Стоматологияда эпидемиология трындар арасында стоматологиялы ауруларды этиологиясы мен таралуын зерттейді. Аныталан эпидемиологиялы мліметтер крсетеді:-негізгі стоматологиялы ауруларды таралуы мен белсенділігін баалау;-оларды профилактикасы мен еміні ажеттілігін анытау;-стоматологиялы кмекті сапасын анытау;-ртрлі айматарда ауру жадайын салыстыру;-стоматологиялы денсаулыа жету шін масаттарды анытау;-ралдар, материалдар, дрілік заттар жасап шыаратын стоматологиялы нерксіп шін санды жне сапалы тапсырмаларды анытау.

Стоматологияда эпидемиологиялы зерттеуді келесі трлері олданылады: тгелдей, тадамалы, байамалы. БДД бойынша байамалы зерттеуден негізгі кезедеріне жатады:

жоспарлау:

тексеруге трындарды тадау

келесі жасты топтар (5-6 жас, 12 жас, 15 жас, 18 жас, 35-44 жас, 65-74 жас)

тадау рылымы (ала, ауыл, леуметтік топтар)

тадау лшемі (40-50 адамнан кем емес)- тадау дісі (тгелдей)

эпидемиологиялы мліметтер жиыны

мліметтер анализі.

БДД сыныстарына сйкес, стоматологиялы аурулар туралы апаратты анытау, ртрлі айматарда жиналан мліметтер, стоматологиялы эпидемиологиялы зерттеулер халыаралы терминологиямен салыстыра отырып, бірлік, баалы критерийлері мен индекстер бойынша жргізіледі. Крсетілген зерттеулер БДД стандартты тріне немесе баса карталара енгізіледі. Тістерді белгілеу халыаралы Стоматологиялы Федерацияда жне Стандарттауды халыаралы йымында сынылан халыаралы санды жйе бойынша жргізіледі.

Траты тістер

Жоары жа

18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

______________________________________________

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

48 47 46 45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37 38

Тменгі жа Уаытша тістер

Жоары жа

55 54 53 52 51 61 62 63 64 65

V IV III II I I II III IV V

85 84 83 82 81 71 72 73 74 75

Тменгі жа

Трындарды негізгі стоматологиялы аурулармен заымдалуын баалау шін таралу мен белсенділігі аныталады. Таралуы- науастанан балаларды жалпы тексерілгендер салына атынасын анытайты крсеткіш. Пайыз бойынша есептеледі.

Таралуы-Науастанан балалар саны

тексерген балалар саны х 100 %.

лемдегі стоматологиялы кмек крсету жйесі: 1. жеке ( Исландия, Норвегия, Ирландия); 2. кепілдік ( Австрия, Германия); 3. халыты жне мемлекеттік ( Финляндия, Швеция). Жеке тжірибені артышылытары:1. жасы ебек жадайын сынады; 2. жасы техникалы амтамасыз етілген; 3. науастарды сранысына тез жауап береді; 4. дрігерлерді мамандандырылан ызыушылыын анааттандырады. Кемшіліктері: 1. басару иындыы; 2. ебекті йымдастыруды азіргі дістерін енгізу иындыы ( жйелі ем). Кепілдік кмекті артышылытары:1. стоматолог зіні кірістеріне сенімді; 2. алаларды экономикалы потенциалыны суіне байланысты стоматологтарды кепілдік кірістері лайды. оамды жйені негізгі баыттары:1. мектептерді жйелі трде емдеу; 2. жоары аупі бар трындарды баса да тобын жйелі трде емдеу; 3. коммуналды профилактика; 4. оамды..

Емхананы профилактикалы блімшесінде тексеру жргізу. Трын халыты диспансеризациясы

Профилактикалы тексерулер жргізу шін келесі аспаптар ажет: 1. ткір зондтар; 2. стоматологиялы айна; 3. пародонталды зондтар; 4. аспаптарды залалсыздандыруа арналан рал-жабдытар. Тексерулер стоматологиялы орындыта немесе жоары абыралы орындыта жргізіледі. Тексеру кезіндегі жарытандырулар траты болуы керек. Науасты тексеруді срастырудан бастайды. Бл кезде жатты мліметтер мен шаымдарын натылайды. Сонымен атар бір уаытта ебек жне трмысты жадайын, басынан ткен жне ілеспелі ауруларды анытайды. Науаса белгілі бір сратар ойылып, натылы жауаптар алынады. гімелесу кезінде науасты мимикасына, аузыны ашылу дрежесіне, бет-лпетіні пішініне кіл аударады. Бл кезде дрігер деонтология принциптерін сатау керек. зіні ойларын сырта шыармауы керек. Себебі, науас оны теріс ып, онда ятрогения дамуы ммкін. Срастырудан кейін жа-бет блімін тексеруге кіріседі. Тексеру-стоматологиялы ауруларды диагностикалауды негізгі дістеріні бірі. Сырты тексеру кезінде бет-пішініне жне тсіне кіл аударады. Онда заымдалу элементтеріні бар-жотыы аныталады. Ауыз уысы мшелерін тексеруді ерінні ызыл жегісі мен ауыз брышынан бастайды. Бл кезде оларды айындылыын, клемін, заымдалу элементтеріні болуы мен сипатын анытайды. Ерінні шырышты абышасын, жатар тйіскен жадайда тексереді. Мнда жоары ерінді ктеріп, тменгі ерінді тсіреді. Тексеру кезінде са сілекей бездеріні шыу зектеріні лшемін, секрециясын жне жадайын еске алады. Кейінірек кезектілікпен ауыз уысы кіре берісі тередігін, парадонт, тіс атарын, жеке тістерді, пломба, протездерді тексереді. Ауыз уысы шырышты абышасын табии жарыта арайды. Себебі, жасанды жарытандыруда тсін згертеді. Бл кезде ламаы бездеріні шыару зегіні жадайына, тсіне, заымдалу элементтеріне кіл аударады.Содан кейін тіл, тадай тіндеріні, жтыншаты арты абырасыны, ретромлярлы кеістік, тіласты жне жаасты сілекей бездеріні шыару зегіні, тадай жне бадамша бездеріні жадайын тексереді. Тексеруден кейін пальпацияа кіріседі. Тістер жадайын баалау. Тістерді стоматологиялы айна кмегімен жасанды жарытандыруда немесе жарыты талшыты оптиканы олдана отырып тексереді (трансллюминациялы діс). Бл кезде тістер санына, оларды доада орналасуына, тсіне, пішініне, клеміне, шеген жне протез жадайларына кіл аударады. Тексеруден кейін перкуссия мен зондтауа кіріседі. Саусаты жне аспапты перкуссияны ажыратады. Саусаты діспен-жмса тіндер жадайын, ал аспапты діспен- тісті оршап жатан тіндер жадайын анытайды. Аспапты перкуссияны пинцет аламымен немесе зонд кмегімен вертикалды жне горизонталды баытта жргізеді. Соылау науаста аурсыну немесе жаымсыз сезімдер туызбауы керек. Егер тісті атты тіндеріні, лпаны жадайын анытау ажет болса, онда зондтау олданылады. Оны брышты немесе тура зонд кмегімен жргізеді. Тісті атты тіндеріні тере аауында тіс уысыны тбесіні жадайын анытайды. Егер бзылыстар болса, ешандай ысым тсірмеу керек. Себебі, абайсызда озалыс жасаанда алан жмса дентинді тесіп, лпаны жарааттауы ммкін. Тісжегі уысыны атты тіндеріні консистенциясын зондтау кмегімен, тіс жегі рдісіні жеделдігін анытауа болады.Жмса тіндерді зондтау шін тймелі зонд олданылады. Диспансеризация-балалар денсаулыыны жадайын жйелі трде адаалау, профилактикалы шараларды жргізу, ауруларды ерте кезедерін уаытында анытау, емдік-профилактикалы кмек трлерін крсету жатады. Е алдымен диспансеризация жйесіне барлы жастаы балалар тобы кіреді. Себебі, олар халыты денсаулыын анытайды.Бала денсаулыымен крес оны дниеге келу уаытына дейін басталады. Жкті йелдерді диспансеризациясы ерте кезедерде жне болашата да жргізіледі. Тіс-жа жйесіні алыптасуы рыты жатырішілік дамуыны 6-7 аптасынан басталады. Пластикалы материала ажеттілік рыты даму жне суіні деу кезедерінде пайда болады. Жкті йел зіні денсаулыын мият арау ажет. Оларды денсаулыыны жадайы жкті йелді таматану сипатына, жаымсыз деттерді бар-жотыына, ксіби зияндытара, жктілікті асынуына, экстрагениталды патологияа, дрілік заттарды баылаусыз абылдауа, трып жатан айматы экологиялы жадайына байланысты. Крсетілген факторлар азаа зиян келтіріп, тіс-жа жйесіні алыптасуына сер етеді. Бл кезеде жкті йел міріне гинеколог, акушер, стоматолог атысады. Стоматолог жктілерді диспансерлік адаалауа атыспаса да, ауыз уысы жадайына жауапты. Ол профилактикалы шаралар жргізеді. Отбасы дрігері, акушер-гинеколог, медбике де жкті йел мен балалардаы стоматологиялы ауруларыны профилактикасы бойынша дайындалуы ажет. Баланы суі мен дамуында диспансеризацияны педиатр мен отбасы дрігері жргізеді. міріні алашы жылындаы балалар педиатр жне дрігер-мамандармен жылына -16 рет, ал бала-башадаы балалар педиатрмен жылына- 12 рет аралады. Барлы оушылар бес дрігер мамандардан араудан теді. Оны ішінде стоматолог та бар. Бл кезде ауруды бастапы кезедері, жасты дамуындаы ауытулар аныталып, емдеу жне уатылы тзету шаралары жргізіледі.

4.Балалардаы тіс жегіні эпидемиологиясы . Балалардаы пародонт ауруларыны жне баска стоматологиялы ауруларыны эпидемиологиясы.Эпидемиология оамдаы ауруларды жиілігі мен таралуын анытайтын ртрлі факторларды арым-атынасын зерттейтін ылым. Стоматологияда эпидемиология трындар арасында стоматологиялы ауруларды этиологиясы мен таралуын зерттейді. Аныталан эпидемиологиялы мліметтер крсетеді:-негізгі стоматологиялы ауруларды таралуы мен белсенділігін баалау;-оларды профилактикасы мен еміні ажеттілігін анытау;-стоматологиялы кмекті сапасын анытау;-ртрлі айматарда ауру жадайын салыстыру;-стоматологиялы денсаулыа жету шін масаттарды анытау;-ралдар, материалдар, дрілік заттар жасап шыаратын стоматологиялы нерксіп шін санды жне сапалы тапсырмаларды анытау.Стоматологияда эпидемиологиялы зерттеуді келесі трлері олданылады: тгелдей, тадамалы, байамалы. БДД бойынша байамалы зерттеуден негізгі кезедеріне жатады:

жоспарлау:

тексеруге трындарды тадау

келесі жасты топтар (5-6 жас, 12 жас, 15 жас, 18 жас, 35-44 жас, 65-74 жас)

тадау рылымы (ала, ауыл, леуметтік топтар)

тадау лшемі (40-50 адамнан кем емес)- тадау дісі (тгелдей)

эпидемиологиялы мліметтер жиыны

мліметтер анализі.

Жоары жа

18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

______________________________________________

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

48 47 46 45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37 38

Тменгі жаУаытша тістер

Жоары жа

55 54 53 52 51 61 62 63 64 65

V IV III II I I II III IV V

85 84 83 82 81 71 72 73 74 75

Тменгі жа

Трындарды негізгі стоматологиялы аурулармен заымдалуын баалау шін таралу мен белсенділігі аныталады.Таралуы- науастанан балаларды жалпы тексерілгендер салына атынасын анытайты крсеткіш. Пайыз бойынша есептеледі.

Таралуы-Науастанан балалар саны

тексерген балалар саны х 100 %.

ртрлі айматар немесе алалардаы тісжегіні таралуын салыстыру шін таралу критерийлерін олданады.

Белсенділік- аурумен заымдану дрежесін жне тісжегі шін КПЖ (траты тістесу), КПЖ +кп (аралас тістесу) немесе кп (ст тістесу), пародонт аурулары шін СРІ (коммуналды пародонталды индекс) индекстерімен аныталады.Тістерді КПЖ индексі – тісжегілі, пломбаланан жне жлынан траты тістер саны. КП индексі – тісжегілі жне пломбаланан уаытша тістер саны.КПЖ+кп индексі- тісжегілі жне пломбаланан траты жне уаытша тістер, сонымен атар жлынан траты тістер саны.Тексерілген топта тісжегіні орташа белсенділігін анытау шін КПЖ (кп, КПЖ+кп) жеке индекстер санын тауып, топтаы адамдар санына блінеді.