Айта ру мен жариялылыты экономикаа серін талдаыз

азастан ХХ асырды 80-90 жылдарыны басында: КОКП ны 1985 жылы суір Пленумы, айта руды басталуы,масаты, кезедері2 Алматыдаы 1986 жылы желтосан оиасы 3 азастандаы саяси-оамды белсенділікті басталуы, алашы саяси, оамды йымдар.М. С. Горбачевті елдегі саяси билік басына келуі. КОКП Орталы Комитетіні 1985 жылы Суір Пленумы. Кеес оамыны леуметтік, экономикалы дамуын жеделдету мен айта ру ісіні басталуы. М. С Горбачев – демократ, реформатор, адамгершілікті социализмді негіздеуші. Елдегі оамды, саяси жйені згертпей халыаралы ахуал мен экономиканы дамытуды жасартудаы алашы шаралар. айта ру, жеделдету баытыны басталуы. Оны ажеттілігі мен кезедері. (1 кезе – КОКП – ны 1985 жылы суір Пленумы – 1987 жылды жазы). Алкоголизмге арсы крес, ебек тртібін ныайту. ндіріс техникасын жаарту. (Шетел ндіріс жабдытарын сатып алу, валюталы резервтерді айтадан блу. А. Г. Аганбегян). Аграрлы саладаы ылым мен техника жетістіктерін ндіріске енгізу. Ауыл шаруашылыын интенсивті негізде дамытуды шаралары. азастандаы саяси ахуалды шиеленісуі, лтты атынастаы кері былыстар. азастан Компартиясы Орталы Комитетіні 1986 жылы желтосан Пленумы. Онда аралан мселе. Д. А. онаевті ызметінен алу. Алматыдаы Брежнев атындаы аладаы 1986 жылы 17 –18 желтосандаы оиалар. Оны шыу себептері, сипаты, барысы, аяталуы. Жастарды жазалау, т. б. удалау шаралары. Желтосан батырлары. Аталан озалымсты азастанны баса айматарына тарауы. Шыыс азастандаы желтосан оиасы. Аталан оианы елдегі саяси – оамды ахуала сері. Маызы. азіргі кнгі баа. ІІ – кезе – 1987 жылды жазы – 1989 жылды мамыры. Экономикадаы мемлекеттік жоспар мен нарыты атынастарды бірлесе жргізу рекеттері. (Мемлекеттік ксіпорындар бірлестіктері, кооперация туралы задар, маызы, орындалуы.) Елдегі алашы саяси партиялар мен йымдарды рылуы. азастандаы алашы саяси партиялар мен йымдар, оларды бадарламасы, алашы атаран істері. ”Семей – Невада” озалысы. оамдаы, саяси – элеуметтік мірдегі жариялылыты басталуы, оны алашы адамдары. КОКП –ны ХІХ конференциясы, оны шешімдері. Ел бойынша кппартиялы, кпмандатты сайлау жйесіні басталуы. Аталан кезедегі елдегі экономикалы жадайды шиеленісуі. Бірінші кезектегі халы ттыну тауарларыны жетіспеуі, оларды пайдалануды шектеулі – баылау жйесіні енгізілуі. Себептері. шінші кезе – 1989 жылды мамыры – 1991 жылды желтосаны. Экономикадаы дадарысты одан ары шиеленісуі. Халыа ажетті деген тауарлара деген зуірлікті одан ары жаласуы. нерксіп, ауылшаруашылыы ксіпорындары жоспарларыны орындалмауы.азастандаы, т. б. республикалардаы демократиялы процесстерді жедел арынмен жруі. Халы депутаттарыны сьезі. Онда аралан мселелер. лтаралы арым – атынасты шиеленісе тсуі. Прибалтика, Закавказья, Орта Азия республикаларындаы оиалар. азастандаы Жаа зендегі лтаралы шиеленісу, оны себептері. Социалистік жйе елдеріндегі саяси, леуметтік дадарысты шиеленісуі. Экономикалы зара Кмек Кеесіні, Варшава Шарты соыс одаыны тарауы. Герман мемлекеттеріні бірігуі. Болгария, Румыния, Польша, Венгриядаы оиалар. Оларды Кеес Одаыны болашаына сері. Елдегі саяси партиялар мен оамды йымдар ызметіні белсенділігіні артуы. азастанда осы кезеде рылан саяси партиялар мен йымдар. Оларды алдарына ойан масаттары мен атаран істері. айта ру шаралары мен наты жадайлар арасындаы арама – айшылытар. Кеес Одаын сатап алу жолындаы рекеттер. Аталан баыттаы бкілхалыты референдум, оны орытындылары. 1991 жылы “тамыз блігі”. Оны орытындысыны бкіл Одаа, азастана сері. азастан Компартиясыны таратылуы. 1991 жылы желтосандаы Беловежскдегі Ресей, Украина, Белорусия жетекшілеріні келісімі. Осы жылы 13 желтосандаы Ашхабад, 20 – 21 желтосандаы Алматы келісімі. Кеес Одаыны тарауы. ТМД – ны рылуы, масаты, маызы.

39.Жаа оамды йымдар мен партияларды пайда болуы туралы баяндаыз«Азат» азаматты озалысы. Бл йым 1990 жылды шілде айында Алматы аласында рылды, р трлі партия, ксіпода, йелдер, ардагерлер, діни, жастар, т.б. йымдарды біріктіреді. Іс-рекетті нысаны мен тсілдеріні негізі: мемлекеттік билік органдарын конституциялы жолмен алыптастыру; баламалы за жобаларын жасау; жоары жне жергілікті йымдарды абылдайтын саяси шешімдеріне; жиналыс, митингі, шеру тарту ісіне атынасу.«Азатты» блімшелері барлы облыстарда бар, жоары органы-съезд, 300-ден астам мшелері бар. Е кп мшелері Отстік азастан, Жамбыл, ызылорда.Алматы, Батыс азастан, Шыыс азастан облыстарында.«Азат» баса елдердегі осындай озалым йымдары мен тікелей байланысты. «Азат» газетін шыарады, «аза тілі» оамымен тікелей байланыста. «Азат» озалысы республика жерінде з жарысына, Конституцияа сйкес жмыс жргізеді. Негізгі масаты-толы саяси-экономикалы туесіздікке ол жеткізу, леуметтік ділеттілік жне демократия принциптерін іске асыру, барлы азаматтарды материялды жне рухани мірін амтамасыз ету. Экономика саласында жер, кен байлытары, су, орман жне баса да байлытар республиканы меншігі. Жер сатылмауы керек, біра ажеттілікке арай жала беріледі. лт мселесінде барлы азаматтар те ыты, лтына, дініне арай блінбеу керек. аза мектебіні жне трбиені лтты тжырымдамасы жасалуы керек. азастан тарихы, аза тілі жне дебиеті барлы оу орындарында дербес пн ретінде оытылуы ажет. Басару жйесінде тоталитарлы сиемдікке, кімшіл-міршіл жйеге арсы крес жргізілуі ажет. «ділет» тарихи-аартушылы оамы - жарысы, бадарламасы бар. оам мшелері 19 халы комиссарыны (министірді), 1938 жылы Алматы маында атыландарды кмілген жерлерін анытады. Сталиндік уын-сргінге шыраандарды еске алу шін аржы жинады. азіргі уаытта «ділетті» Астана, араанды, Шымкент, Алматыда жергілікті йымдары бар. оам мшелері 1500-ге жуы, негізіне студенттер жне оам айраткерлері.«Аиат» тарихи-аартушылы оамы 1988 жылы желтосанны 13-інде рылды. оамны масатыны бірі – халыты ескі дет-рпын алпына келтіру, туан лкені тарихын зерттеу, аза жне баса халытарды лтты тілін дамыту. уын-сргінге шыраандар туралы бірнеше маалалар жне кітаптар жариялады. оамны ш мынан астам мшесі бар. Алматы, Отстік азастан, Жамбыл, араанды, Амола облыстарында блімшелері бар. оам жмысына негізінен зиялы ауым кілдері мен студент жастар атынасады.азастанны йелдер одаы. Бл оамды йым 1991 жылды мамыр айында рылды. рылу масаты - йелдерді оамдаы саяси, леуметтік, экономикалы, рухани мірдегі рлін арттыру. Ода республикадаы реформаны жатайды. Соы 7-8 жылда бл салада ыруар йымдастыру жмысын атарады. йелдер озалысыны мселелері туралы семинар, мслихаттар ткізді, ардагер йелдерге, кп балалы аналара, балалар йіне материалды кмекті немі йымдастырып келеді. « йелдер азіргі оамда» деген халыаралы конференция тізді. азастанны йелдер одаы Орталы Азия елдеріні халыаралы конгресіні мшесі. азастан Республикасыны йелдер кеесі 1991 жылы азанны 21-інде тіркеуден тті.Басарма жне президиум мшелері 1991 жылы тамызды 20-сында сайланды, йымны Жарысы бар.Бірнеше рет республикалы пленумы тті. «йелдерді ксіпкерлік іс-ызметі туралы» конференция, Семей аласында акушер-гинекологтарды республикалы съезін,1993 жылды ыркйек айында Орта Азия елдері йелдеріні халыаралы конференциясын ткізді азастанны жастар одаы. рамында 500 мынан астам мшесі бар. Одаты мшелері – азастанны мамандары мен жас алымдарыны ассоциациясы, жастар ксіпкерлігін дамыту – «Асар» ассоциациясы, спортшв балалара кмек беретін «Алтын шаба» оамы.азастанны жастар одаы – дербес оамды йым, республиканы жастарын ерікті трде біріктіреді.Республика Конституциясына, задарына негізделген жарысы жне бадарламасы бар.Одаты негізгі масаты – жас азаматтарды еркін дамуына жадай жасау, оларды экономикалы, леуметтік-мдени ытары мен бостандыын орау, іске асыру.Ода жастарды мемлекеттік жне оамды жмыстарда жігерлілігін жне дербестігін арттыру, оларды ылыми-техникалы жне кркемнер шыармашылыын дамыту саласында сан ырлы жмыстарды іске асырып жатыр.Ауанстандаы соыс ардагерлеріні йымы. Бл тіркеуден ткен оамды йым. Негізгі масаты – Ауанстандаы соыс ардагерлерін леуметтік бейімдеу, олара медициналы кмек крсету, оларды ыты жне леуметтік орау, оларды отбасына моральды кмек йымдастыру, соыста айтыс боландарды атын, ерлігін мгілік есте алдыру, жастарды патриотты жне интернационализм рухында трбиелеу. йым соыс ардагерлерімен немі кездесу йымдастырып, оларды тілек-мдделерін зерттеп отырады. Беделі те жоары. «Невада-Семей» халыаралы ядролы соыса арсы озалыс. Бл ебекшілерді еріктілік негізінде рылан йымы. йым халыаралы «Невада-Семй-Морура-Лобнор-Новая Земля» ядролы соыса арсы бірлікке кіреді. озалысты негізгі масаты- ядролы аруды жне соысты адамзат ркениетінен аластау, ядролы сына жргізілген айматар халын экологиялы жне леуметтік орау. Табиатты, Адамды, Мдениетті айта жаырту.Осы озалысты бастамасына сйкес азастанда ядролы сына жргізуге тыйым салынады, «ядролы арусыз ел» деп жарияланды.Бкіл лем халы бл бастаманы олдады.«Арал-Азия-азастан» халыаралы оамды комитеті. Бл комитет 1987 жылы белгілі аын М.Шахановты бастамасымен рылып, республика жртшылыы оны малдады. Оны масаты : Арал теізі жадайына, республикадаы экоклкгиялы дадарыса оамды пікірді аудару, Арал теізін алпына келтіру туралы жобалар мен бадарламалар жасау