Іш жарыы. Жіктелуі. Этиологиясы. Диагностикасы.

Жарытарды жіктелуі Сырты жарытар: iш уысындаы азаларды жасанды немесе физиологиялы дефектілер арылы iш пердесiмен бірге терi астына шыуы. Ал iш пердемен жабылмаан жадай — эвентерация деп аталады. Ішкi жарытар: iшастарды немесе шажырайды ртрлi алталарына iшкi уысы азаларыны шыуы немесе диафрагма саылауы арылы iшкi мшелерді кеуде уысына тсуi. Шыу тегi бойынша: -Туа бiткен -Жре пайда болан Орналасуы бойынша: -Шап (71,5 %) -Сан (10,4 %) -Кiндiк (3,9 %) -Ішті а сызыы (11 %) -Сирек кездесетін: бел, шат аралы, спингелиев сызыы (3,2%) Аымы бойынша: -Толы жне толы емес -Асынан жне асынбаан Этиологиясы: •Туа бiткен жарытар iш абы абырасыны даму аауы немесе жетiлмеуi нтижесiнде дамиды. Мндай балаларда туан кезiнде дайын жары абы болады. Мысалы, туа бiткен иаш шап жарыы. •Жре пайда болан жарытар незiнде екi факторларды ажыратады: –iшастар абырасыны лсiздiгi – бейiмделу факторы –iш абы iшiндегi ысымны жоарлауы ндiруші фактор I. Iшастар абырасыны лсiздiгi дамиды: Жергiлiктi: анатомиялы рылысы бойынша операция немесе жараат нтижесiнде жлын заымдалуыны немесе нерв талшытарыны иылуы нтижесiнде Азаны жалпы жадайымен байланысты лсiздiк: жасты – «тіндердi артты болбырлыы» ауру, ашты нтижесiндегі, ждеу кезінде шамадан тыс семiру кезінде асцит, жктiлiк кезiнде iшастар абырасыны созылуында II. Iш абы iшiндегi ысымны жоарлауы: физикалы кш тскенде музыкалы аспаптарда ойнайтын адамдарда босану кезiнде дефекация (iш ату) жне зр шыаруы иындаанда (уретрада тас боланда, фимоз кезiнде т.б.) траты жтел кезiнде (созылмалы бронхит, бронхоэктаз, туберкулез, кезiнде) Клиникалы крiнiсi: Ауру негiзiнен баяу дамиды, бiра кейде физикалы жктемеден, жтелден кейiн тез дамуы ммкiн. Субьективтi белгiлерi: а) интенсивтi жне иррадиациялы ауырсыну, ол вертикальды жадайда, физикалы жктеме кезiнде кшейедi. Бастапы кезеде ауырсыну айын крiнедi, бiра кейде болмауы да ммкiн. б) диспепсиялы бзылыстар – лосу, су, кекiру, iш ату в) дизурия Обьективтi белгiлерi: Жары томпаюы – вертикальды жадайда немесе кшену кезiнде шар трiздi немесе сопаша формалы iсiну пайда болады. з орнына келуi -здiгiнен немесе олмен келтiру арылы жргiзiледi. Бл жарыты классикалы белгiсi болып табылады. Жары апасыны болуы. «Жтел трткiсi» феноменi. Перкуссия кезiнде жары абында iшек болса – тимпанит, ал егер шарбы болса — тйы дыбыс естiледi. аускультация белгiлерi – iшектi орнына келтiргенде шрылдау естiледi. Бастапы кезеде жарыты анытау те иын. Жтел трткi феноменiн анытау жне науасты жатан кйiнде iш абырасы босасиды, сонда жары апасын жне каналын анытау жалпы зерттеуде те маызды болып саналады. Профилактика – ерте жне жйелi дене шынытырумен айналысу, з уаытында емделу. Балаларды атты орауа жне жылаанда жоары арай латырып ктеруге болмайды. Емі: Оперативтi трде жргiзiледi. Операция екi кезенен трады: жарыты кесу – жары абын ашу, шыару. Ішкi мшелердi орнына келтiрiп, мойын блiгiндегі апты тiгiп байлау. Жары апасыны пластикасы Жансыздандыру жергiлiктi трде жасалады (новокаин немесе лидокаинмен) Операция алдындаы дайынды – гигиеналы ванна жне операциялы алады ыру, операция алдында тазарту клизмасын ояды. Операциядан кейiнгi кезе — кпе асынуын алдын алу, метеоризмен крес жргiзiледi. Операцияа арсы крсеткiш: Ол абсолютті жне салыстырмалы болып блінеді. Абсолюттi – жедел инфекция, туберкулез, атерлi iсiктер, айын тыныс алу жне жрек жетiспеушiлiгi кезінде. Салыстырмалы — ерте ша, жктiлiктi соы 2-3 айы, уретра стриктуралары, простата аденомасы кезінде Операция жасауа болмайтын жадайда бандаж олданылады. Бандажды р адама жеке трде тадау керек жне тнде шешiп ояды. Бандажды кемшiлiгi – тiндердi жарааты мен атрофиясы, созылмалы экзема тыртыты тзiлуi жне таы да баса. Шап каналы жарыында олданылатын хирургиялы ем: Шап каналы: абыралары- Алдыысы- сырты иаш блшы ет апоневрозы Артысы- ішті клдене фасциясы Жоарысы- ішті ішкі иаш жне клдене блшы еттеріні тменгі шеті Тменгісі- Пупартов байламы. Жирар дісі бойынша жарыты емдеу Жирара-Спасокукоцский дісі -ры жолыны стінен шап байламына арай сырты, ішкі жне клдене блшы еттерді біра алып шап байламына тігеді. Тменгі апоневроз лоскутынтігісарылыжоары апоневроз лоскутынабекітеді