Кп таралан заымданулар жне алашы кмек крсету.

Травматикалы шок: Кбінесе травма немесе кйіктен болады.

Керек:

· Зардап шеккен адамды арасымен жатазып, сан кезде басын жанына арату;

· жрегі соып трандыын тексеру керек. Егер соып трса – реанимацияны бастау ажет.

· ан кетуді тез арада тотатып, сынан жерлерді ауіпсіздендіру.

· ауруды бседететін таблетка дрі. Егер жо болса, 50-70г. ішімдік беру ажет.

Болмайды:

· атты зардап шегушіні таусыз орнын ауыстыруа;

· кйіктен кейін жабысып алан киімін шешуге;

· іші ауыран кезде су беруге.

 

атты ан кету

Керек:

· заымданан тамырды олмен ысу;

· заымданан аяын атты бгіп, тізесіне ою немесе мата орандысымен тау;

· атты ан кеткен кезде, жараны стерильді салфеткамен жабу немесе бинтпен орау.

Естен танып алу

Керек:

· зардап шегушіні арасымен жатызу;

· жаасын, белін босату (шешу);

· олын, арасын, кеудесін спиртпен, арапен, одекалонмен срту;

· ысты суа батырылан матаны мадайына ою;

· нашатыр спиртін иіскету.

 

Болмайды:

· ауыстыруа, ктеруге, отырызуа;

· басын салын матамен орауа.

 

Ая-ол саусатарыны сынуы

Керек:

· тая, амыс блігін ойып, орап тастау;

· сынан олды немесе аяты жоары ктері тастау;

· салын компресс ою;

· ауруды бседететі таблетка беру.

Болмайды:

· сынан сйекті дрыстаймын деп тырысуа;

· сйек шыып тран жерге таяшалар оюа;

· керек емес жадайда киімін жне ая киімін шешуге.

 

Жректі атты ауыруы

Керек:

· отыру немесе жату;

· валидол немесе интроглицерин таблеткасын тілді астына ою.

 

Болмайды:

*дене озалысын ажет ететін жмыстарды істеуге;

дрі абылдамастан ауруды жеуге тырысуа.

 

Ішті атты ауыруы

Керек:

· жату;

· ішке салын нрсе ою.

 

Болмайды:

· ішке жылы нрсе оюа;

· клизма жасауа;

· су ішуге;

· ауруды ойызатын шараларды олдануа.

Басты атты ауыруы

Керек:

· отыру немесе жату;

· бас ауруды таблеткасын ішу

 

Болмайды:

· басты жылы орауа;

· наркотик, седуксен, эленциум жне т.б. транквилизаторларды ыбылдыуа.

 

Жара

Кекрек:

· жараны жан-жаын иодпен немесе спиртпен срту;

· стерильді таыш ою;

· заымданан ая-ол сйектерін байау.

 

Болмайды:

· олмен жараатты сйеуге;

· жарааттаы ыпты байланан шберекті озауа.

 

Тынысты тотатуа:

Керек:

· жарааттанушыны басын арта шалайту;

· тменгі иектерді саусатармен тарту;

· жарааттанушыны аузына тере дем жіберу жне шыару

· минутына 12-14 рет тере дем шыарып тру.

Жрекке сырттан массаж жасау:

Керек:

· жарааттанушыны арамен сйеу;

· жарааттанушыны кеудесіне алааныды айастыра ою;

· кеудеге 3-4см тменірек 3-4 ретмикалы серпіліс жасау;

· р 15-30 секунд сайын жарааттанушыны аузына дем жіберу;

· массажды минутына 50-60 ритімде жаластыру;

· жарааттанушы з-зіне келгенше массажды тотатпау.

 

Жылы ( кнні) соы.

Жылы кнні соысы кп таралан апатты жерлерде те ауіпті. Жылудан жарааттанушыны белгілері минутына 100 жне одан да кп жрек соыларыны жиілеуі, тері абатыны ызару, сіресе бет, бас соысыны стауы, лосу, жрек айнуы ммкін. ла шуы, бас айналу, йышылды пайда болады. Дене температурасы 40-41 ктерілуі ммкін. те ауіпті жадайда жарааттанушы есінен танады.

 

Керек:

Жылы жне кнні соысынан кдіктенген жадайда жарааттанушыны клекеге апарып киімін шешу, су шашып, шашыпен немесе киіммен желпуді нерлым жиілету керек. (клеке жо жадайда алы киіммен басын клекелеп, з клекесімен кеудесін міндетті трде жабу керек). Жарааттанушыны, жеткілікті млшерде сусындату керек. Кеуде, баса суы сумен компрресс жасауды да мыттпауа тиіс. Кез-келген жадайдашара олдануа дайын болуы керек (жасаны тыныс алдыру, жрек массажы).

Улы шптермен улану:

 

Улы шптер мен улы емес шпттерді састыынан улану байалады. Кп жадайда балалар межде секілді ажелкенмен сас, белладон жесісімен, шиеге састыынан медуана днімен, мака састыынан кене дндеріне уланады. сіресе балалар борщевик айыынан (жне т.б. трлерінен) рлегіш жасап, атты кйікке тап болады.

 

Керек:

Егер сіз улы шптермен уланып алсаыз, сізге сыыз келгенше жеткілікті трде су ішу ажет (ауыз суы). Егер жасармасаыз «Жедел жрдем» ызметін шаыртыыз.