Тапсырма. Сйлемдерді оып, мтін мазмнына сйкес ретімен нмірлеіздер.

кені лгі-негесі мен ананы а мейірімі бала шін айрыша асиет.

Ата-жені рметтеу – басты парыз.

рбір отбасында кеге жне шешеге байланысты туысты ымдар бар.

Отбасы сыйластыын халы жоары баалаан.

Грамматика: Сйлемні бірыай мшелері Сраулары мен ызметі орта болып, сйлемні бір ана мшесімен байланысатын кемінде екі сзден тратын мше. Бірыай мшелер зара жалаулысыз да, жалаулы шылаулар арылы да байланысады, оларды арасына тір ойылады. Ескерту: Бірыай мшелерді арасында мен, жне, пен, бен, да, рі, не, немесе жалаулытары бір-а рет келсе, онда араларына тір ойылмайды.

 

Тапсырма. Мтіннен бірыай мшелері бар сздерді кшіріп жазыыздар, тыныс белгілеріні ойылу себебін тсіндірііздер.

Грамматика: ос сздер ос сздер сздерді осарланып немесе айталанып айтылуынан жасалан сздер. айталама ос сздер: кре-кре, кзбе-кз, биік-биік осарлама ос сздер: лкен-кіші, бала-шаа, салт-сана

Тапсырма. Мтіннен ос сздерді тауып, оларды трлеріне арай ажыратыыздар.

Тапсырма. ос сздерді тауып, тыныс белгісін ойыыздар.

1. Ата ананы рметтеу – рбір перзентті парызы.

2. кені лгі негесі блжытпай орындайтын за іспетті.

3. Бір йде анша болса, бір біріе меймансы.

4. Атаны сыйлау – ата бабаны, елді сыйлау.

Тапсырма. Сйлемдерді сйкестендірііздер.

1.Отбасыны екі тірегі –	1. рбір жаняны міндеті.
2. Аа ініге, арындаса лгі-неге крсетіп,	2. лпештеген ке мен аялаан ана.
3. Ал «Інісі барды тынысы бар» деп, халы ініні ааа кмек крсетіп,	3. олара аморшы болуа міндетті.
4. лтты дстр бойынша ыз баланы лпештеп сіру –	4. оан сйеніш болатынын уаыздайды.

 

Тапсырма. «Мені отбасым– мені матанышым» таырыбында гімелеіздер.

 

Екінші саба (жаласы)

Тапсырма. Кестедегі сздерді пайдалана отырып «Жігітті ш жрты» деген таырыпта схбат рыыздар.

 

Жігітті ш жрты
з жрты	ке жаынан туысты атынасы бар аайындар	Ата, же, ке, шеше, аа, пке, іні, арындас-сілі, немере, шбере т.б.
Наашы жрты	анасы жаынан туысты атысы бар аайындар	Наашы ата, наашы же, наашы аа, наашы апа, наашы іні, наашы арындас, наашы жеге т.б.
айын жрты	келіншегі жаынан туысты атысы бар аайындар	айын ата, айын ене, айын аа, айын іні, айын бике, айын сілі, бажа, балдыз т.б.
азата “з жрты кншіл, наашы жрты сыншыл, айын жрты міншіл” деген маал бар.

Тапсырма. Туысты атауларды білесіздер ме? Туысты атауларды оып, жаттап алыыздар.

Туысты атаулар

рім-бта– бір атадан тараан бала-шаа, рпа.

Ата-баба– ата-тек, тым-тиян.

лы ата немесе баба– лкен ата, ары ата.

Ата– кесіні кесі.

же – кесіні шешесі, лкен шеше.

ке– балалы болан ер адам.

Ана – балалы болан йел адам.

Кке– кесі, кей жерде аасын да кке дейді.

Апа – анасы, шешесі, зімен бірге туан жасы лкен йел затын да кейде осылай атайды.

Тте– бірге туан жасы лкен ыз; пке немесе кей жерлерде ке, аа.

Туысан бауыр– бір атадан рбіген рпатар, туыстас, бауырлас адамдар.

Аа– бірге туан жасы лкен ер адам.

пке – бірге туан жасы лкен йел адам.

Іні– бірге туан жасы кіші ер адам.

арындас– бірге туан жасы кіші йел адам.

Сілі– бірге туан жасы кіші йел адам (бл тек йелдерге атысты).

Бала – ата-ананы перзенті, рпа.

Немере– ата-ананы лынан туан баласы, атадан санаанда шінші рпа.

Шбере – тртінші рпа, немереден туан бала.

Шпшек – бесінші рпа, шбереден туан бала.

Немене– алтыншы рпа, шпшектен туан бала.

Туажат– жетінші рпа, неменеден туан бала.

Жрежат – сегізінші рпа, туажаттан туан бала.

Жраат– тоызыншы рпа, жрежаттан туан бала.

Жат жраат– оныншы рпа, жрааттан туан бала.

Жекжат– жат жрааттан туан бала немесе туыс-аайын, аталас, рулас.

Туыс, тума– бір атадан тараан онша жаын емес, аталас, аайын-жрт.

Бел бала– зінен туан бала, тл рпа.

Бле, арын бле– бірге туан апалы-сілілерді балаларыны бір-біріне туысты атысы.

Жиен– трмыса шыан ыздан туан л мен ыз.

Жиеншар– жиеннен туан бала.

Жеге– ааны, жасы лкен туыстарды йелі.

Жезде – туысан адамдарды зінен лкен апасыны кйеуі.

Немере іні– аасыны немесе інісіні баласыны баласы.

Немере арындас– аасыны немесе інісіні баласыны ызы.

Келін – ата-ана шін баласыны йелі де, жасы лкен аалары мен туан-туысандар шін інісіні йелі.