Тапсырма. Антоним сздер атарын табыыздар.
аылды жалау
салматы аыма
ебекор ауыр
шыншыл тірікші
жеіл жеілтек
айырымды атыгез
| Грамматика: Сын есімдерді есімдерден жасалуы | |
| Жрнатар | Мысалдар |
| 1. -лы, -лі, -ды, -ді, -ты, -ті 2. -лы, -лік, -ды, -дік, -ты, -тік 3. -сыз, -сіз 4. -ы, -кі, -ы, -гі 5. -шыл, -шіл 6. -дай, -дей, -тай, -тей 7. -лас, -лес, -дас, -дес, -тас, -тес 8. -ша, -ше 9. -и 10. -ой 11. -ор 12. -паз 13. -дар, -дер | ататы, пайдалы, тасты алалы, жылды, оамды пайдасыз, білімсіз, аылсыз жазы, кзгі, азіргі, ішкі турашыл, йышыл, кпшіл таудай, татайдай, йдей пікірлес, ызметтес, кршілес кйлекше, сзше, ашуша деби, мдени, тарихи, скери сной, зілой, ксіпой жемор, жалаор, ызаор нерпаз, білімпаз, жаымпаз арыздар, білімдар, хабардар |
Тапсырма. Мтіннен сын есімдерді тауып, алай жасаланын тсіндіріізднр.
Тапсырма. Сздерді сйкестендірііздер.
| сырты | дреже |
| рухани | келбет |
| жан | ойлы |
| леуметтік | лем |
| кз | бейім |
| шыр | жанары |
| таланты | дниесі |
| техникаа | бар |
Тапсырма. лгі бойынша баананы толтырыыздар.
 |
1. кзі ара, лкен, ботадай
2. шашы
3. беті
4. тісі
5. олы
6. жзі
7. мойны
8. лаы
9. олы
10. саусаы
| Грамматика: Сын есімні шырайлары | ||
| Шырай трлері | Жрнатары | Мысалдар |
| І. Жай шырай | - | демі, жасы, а, кк |
| ІІ. Салыстыр-малы шырай | -ра, -рек, -ыра, -ірек -лау, -леу, -дау, -тау, -теу -ыл, -ыл, -ылт, -ылт -ылтым, -ылтым -шыл, -шіл, -шылтым -ілдір -а, -ай, -ыш | жасыра, аыра, кгірек жасылау, атау, кктеу бозыл, срылт, срылтым ашыл, ашылтым кгілдір боза, сарыш |
| ІІІ. Кшейтпелі шырай | 1. Кшейтпелі буын арылы 2. те, тым, аса, бек, тіпті, наыз, е, на | жап-жасы, п-демі, сап-сары, ап-ара те демі, тым жасы, аса биік, тіпті жаын |
Тапсырма. Берілген сын есімдерді шырай трлеріне ойып жазыыздар.
сезімтал - ..............., -……………...…
шыр- ..................., -…………….......
лкен - ...................., -……………...…
талантты - ..............., -……………..…
кішкентай - ............., -……………..…
жабыраы - ........., -…………......…
жмба - .................., -………..……....
траты - ................., -………………...
Тапсырма. Мтінді оып, пікір алысыыздар.
Сіз білесіз бе?
1. Тышан жылы туыландар
Олар сті-басын таза стап, са жреді. Думан-той, ырду-дырдудан бойын аула салуа тырысады. Мінезі – ткаппар, сл нрсеге кпелегіш.
2. Сиыр жылы туыландар
стамды келеді. Туан-туыстарыны, зіні айысына атты кйзеліп, кімге болсын кмегін аямайды. Кейде бл ылыы зіне зиянын тигізеді. Адамдар бларды жасылыын тез мытады, алайда иыс басса, оан тсіністікпен арайды.
3. Барыс жылы туыландар
ызба мінезді, ашуланша, басаа билік жргізгенді натады, ешнрсеге кілі толмайды, бір істі ола алса, бгет болан адамдарды натпайды, оларды беттен алып, ренжітіп тастайды.
4. оян жылы туыландар
ора. Кез келген нрседен рейленеді, сыр сатауа ола. Маызды істе з бетінше шешім абылдай алмайды. ашанда кіл-кйіне арай рекет ететін жан.
5. лу жылы туыландар
Тйы мінезді, барынша арапайым крінуге тырысатын, байсалды, пияны сатай білетін, кбінесе нсіз жруді нататын адам. Оны олынан лкен істерді атару келеді, ай істі де з аылымен, оаша шешуге мтылады.
6. Жылан жылы туыландар
Сырт кзге я, маызды істерден ашатап жреді. ойылан сауала наты жауап айтармайды. Тайсатап жауап береді. Басына пле болып жабысатын нрсе – тілі. Шамына тисе, ядыын ойып, шынайы мінез - лын крсетеді. Жаныды жаралап алы келмесе жыландардан аула жр.
7. Жылы жылы туыландар
Олар – «жмыс аты» сияты. Жмыстан ешашан да жалыпай, таертенен кешке дейін бір тыным таппайды. йтеуір кні бойы тыпырлап, мазасыз кй кешеді.
8. ой жылы туыландар
Сл нрсеге ашуланады, исайан бетінен айтпайды. Сондай сттерде зіне де, жанында жргендерге де ауіпті. зін жара жыатын мінезі – шешімді тым асыыс абылдайтындыы.
9. Мешін жылы туыландар
Олар - зіне-зі ашы жандар. Сной, ырду-дырдуы кп кілді бас осуларды натады. зін згелерден арты санайды.
10. Тауы жылы туыландар
«йкшік». й-йелменіне амор болып, кез келген адаммен тез тіл табысады, отбасында адал. Аыл-ойы бір басына жетерлік.
11. Ит жылы туыландар
Мінезі сзше, талас-тартыс, дау-дамайа лезде араласып кетеді. Оны зі де білмей алады. Алайда ешкімге зияны жо.
12. Доыз жылы туыландар
Оаша, табиат аясында, бау-башада ебек еткенді, кілді кештерге атысанды натады. Кп нрсеге басын атырмайды, ол жнінде кп ойланбайды. Отбасында бала-шаасы кп болады.
Екінші саба