Аза тілі – азастан Республикасыны мемлекеттік тілі

азастан Республикасы Конституциясыны 7-бабына сйкес азастан Республикасындаы мемлекеттік тіл – аза тілі. аза тілі батыс тркі тіліні ыпша тармаына жатады, бл тармаа кіретін тіл дер – араалпа, ноай, башрт, ырыз, ырым татары, арашай, балар, мы жне таы баса тілдер. аза тілі – зіндік деби, ылыми жне саяси жазу нормасы алыптасан бай тіл.

аза тіліні тарихы ртрлі тарихи кезедерді бастан кешкен аза халыны тарихымен тыыз байланысты. Оны алыптасуа бет алуы ХІ-ХІІ асырлардаы Трік аанатыны пайда болу кезеінен басталып, Х асырдаы аза хандыы тсында бден алыптасып болан еді.

Республикамызда мемлекеттік тілді олдану аясын кеейту – бгінгі тадаы зекті мселе. йткені мемлекеттік тіл бізді Туымыз, Елтабамыз, нранымызбен атар елдігімізді басты белгілеріні бірі болып саналады.

азастан Республикасыны 1997 жылы 11 шілдедегі «азастан Республикасындаы Тіл туралы» Заы абылдананнан бері арай мемлекеттік тіл болып – аза тілі белгіленді. Осы Заны 4-бабында «Мемлекеттік тіл – мемлекетті бкіл аумаында оамды атынастарды барлы саласында олданалатын мемлекеттік басару, за шыару, сот ісін жргізу жне іс ааздарын жргізу тілі. Сонымен бірге кімет, мемлекеттік органдар мемлекеттік тілді, яни аза тілін барынша дамытуа, оны халыаралы беделін ныайтуа жне аза диаспорасына ана тілін сатау мен дамытуы шін кмек крсетуге міндетті деп крсетілген».

Мемлекеттік тіл – тек азаты тілі емес, азастанда тратын барлы лттарды лтаралы орта тілі.

аза тілін дамыту елімізді стратегиялы баыты болып табылады.

азастан Республикасыны тіл туралы саясатын жзеге асыру масатында кптеген ауымды жмыстар атарылуда.

азастан Республикасында тратын таза ниетті рбір азамат мемлекеттік аза тілін зіне тірек етіп, ол тілді жрегімен сюі тиіс.

Елбасымыз айтан «азастанны болашаы – аза тілінде» екенін мытпайы.

(oko.prokuror.kz/.../kazak-tili-kazakstan-respublikasynyn-memlekettik-tili)

 

Тапсырма. Мтін бойынша сратара жауап берііздер.

1. «азастан Республикасыны Тіл туралы» Заы ашан абылданды?

2.Мемлекеттік тілді ерекшелігі неде?

3.«азастан Республикасыны рбір азаматы мемлекеттік тілді жрегімен сюі тиіс» деген пікірді алай тсінесіз?

4.Елбасымыз айтан «азастанны болашаы – аза тілінде» деген ойды маынасын алай тсінесіз?

 

Сіз білесіз бе?

Шыыс ламасы л-Фараби 70-ке жуы тілді мегерген.

А.С.Пушкин француз, аылшын, неміс, итальян, испан, латын, грек, славян тілдерін білген. Кне еврей тілін зерттеген.

лы Абай орыс-аза тілдерімен атар парсы, араб тілдерін мегерген. Орыс тілін орта жастан асып барып, кеш мегерген.

аза халыны лы перзенті Шоан Улиханов араб, шаатай жне тркі тілдеріні біразын білген. Кадет корпусында оып жргенде орыс тілін жетік біліп лгерген.

Луначарский испан тілін 57 жасында йренген екен.

И.Крылов Еуропаны негізгі тілдерін тгел игерген. Елу жасында ол кне грек тілінде еркін сйлеген.

Профессор дайберген Жбанов кп тіл білген кісі. Тіпті ана тілімізді салыстырмалы жйемен йренуге де, зерттеуге де себі бар деп жапон тілін де игерген.

Белгілі азастанды жне ресейлік тарихшы, прозашы, аын, лемге Шоан Улихановты есімін танытан Сергей Николаевич Марков тркі тілдеріні кбін білген, тіпті санскритті де мегерген.

Шотландиялы Дерик Хернинг те 22 тілде еркін сйлейді екен. Ол 1990 жылы Брюссельде ткен “Европа полиглоты” байауында жеімпаз болан.

Кибернетика “атасы” деп есептелетін Норберт Винер 13 тілді зерттеген.

Люксембург халыны тгелге жуыы трт тілде еркін сйлей алады, сіресе, жастары. Е бастысы, Люксембург балалары мектепке дейін трт жастан бастап тегін ана тілінде, екінші сыныптан бастап француз тілінде оиды. Аылшын тілі алтыншы сыныптан басталады.

(https://qazaqtili.wordpress.com/)