Тапсырма. Мтін бойынша сратара жауап берііздер.

рманазы Саырбайлы ай жерде дниеге келген?

рманазыны кйші болуына кімдерді сері болды?

рманазыны кй неріне баулыан стазы кім?

рманазыны андай кйлері бар?

рманазыны кйлері аза музыка шыармашылыында андай орын алады?

 

Тапсырма. Мтінді оып, ой блісііздер.

 

Сіз білесіз бе?

рманазы мір бойы ділетсіздікпен кресіп ткен. Бір кні рманазыны йіне патша солдаттары келеді. рманазыны стап, сыртта тран арбаа отырызады. Енді жргелі транда, арбаны асына рманазыны шешесі келеді. Анасы рманазыны шатап, мадайынан сйеді. Сол кезде рманазы домбырасын алып, «Аман бол, шешем, аман бол» деп кй тартады.

Кй аяталанда шешесі рманазыа араса, оны кзінен бір тамшы жас шыып кеткен екен. Сонда шешесі рманазыа: «Мен ер жігіт тудым деп жрсем, сен кімні алдында кз жасыды тгіп трсы? Ктер басыды!» – дейді. «й, айран мені шешемдей адам бл дниеде жо шыар! Маан мірде кш-айрат беретін анамны тілегі емес пе?» – дейді рманазы. Сол жерде кйші шешесімен оштасып, «айран, шешем» деп кй тартан екен.

 

Грамматика: аратпа сздер

Біреуді назарын зіне аудару шін олданылатын сздер.

1. Жігіттер, ойын арзан, клкі ымбат.(Абай) 2. ялма, балам, жоары шы. 3.Ендігі кезек сенде, араым.

Тапсырма. Мтіннен аратпа сздерді тауып, оларды тыныс белгісіне назар аударыыздар.

Тапсырма. рманазыны кйлеріні аттарын жазыыздар.

Тапсырма. Кй туралы айтылан пікірлерді оып, з кзарастарыызды білдірііздер.

 

Наыз аза кйсіз мір сре алмайды.

Кй – азаты жансерігі, мдасы, сырласы. Кйді ажаптыы сол – ол зі бастан кешіріп отыран мірді мн-маызын тырады. Кй ойа жетелейді. Адам боп мір сруге, жасылыа, ізгілікке мтылдырады. Кй тыдап, кйді тсінген пенде жамандыа, арамдыа бара алмайды. Кй дыреті деген осы.

Жалпы музыка атаулы нрсе елді сезім байлыы мен ішкі жаратылыс алпын білдіретін болса, соларды ішіндегі е толаулы, е тере сырлысы – кй.( Мхтар уезов)

Тапсырма. Кйді діреттілігі туралы ертегіні оып, ой блісііздер.

Аса лан

 

Ертеде Алаша хан деген аарымен елді алтыратан мейірімсіз хан болыпты. Оны жалыз лы бар екен. Ол бір кні а аулауа шыады да, бір йір лана кезігеді. Баланы атан садаыны оы бір ланны аяына тиеді. Аса лан асандап ашады. Сйтіп, баланы зіні йірінен алыстата береді. Ханны лы соынан алмай уады. Аса лан аша-аша йіріне келіп айта осылады. Сол кезде аты болдырып титытаан хан баласын ландар ортаа алып тепкілеп лтіреді.

Жалыз лы хабар-ошарсыз жоалан хан іздетіп адамдар жібереді.

– Естеріде болсын, кімде-кім суы хабар естіртсе, кмейіне орасынды балытып кйызамын, – деп ескертеді хан.

Іздеушілер клан теуіп лтірген хан баласыны лігіне тап болады.

– Ал енді мны хана алай естіртеміз? – деп дал болады дйім жрт. Сонда аршадай бір бала:

– Мен естіртемін, – дейді де, домбырасын стап ханны ордасына келеді. Ханны алдына жгініп отыра алады да, лм деместен домбыраны сарнатып тарта жнеледі. Кйді айталай берген ыраынан хан:

«Аса клан шошыан,

Бала лген осыдан», – деген суы хабарды айын ады да:

– Ойбай, жалызым, крыан екенсі! – деп кіріп жібереді.

Хан жарлыы екі бола ма, енді кімні кмейіне балыан орасын ю керек? Суы хабарды естірткен – домбыра. Хан орасынды домбыраны шанаына йдыран екен. Домбыра шанаыны тесігі содан дейді.

(www.koshpendi.kz/index.php/.../aksak-kulan/)

Екінші саба