Таырып леуметтік ріптестік. жымды шарт.

Масаты: леуметтік ріптестікті ызметтік ріптестіктен ажырата білу жне жымды шартты ебек атынастарды реттеудегі ролін білу.

Жоспар.

1. леуметтік ріптестік ымы жне аидалары.
2. леуметтік ріптестік дегейлері.
3. жымды шартты зірлеу жне жасау тртібі.
4. жымды шартты олдану мерзімі.

 

1.леуметтік ріптестік - ызметкерлер ызметкерлерді кілдері, жмыс берушілер (жмыс берушілерді кілдері), мемлекеттік органдар арасындаы ебек атынастарын жне олармен тікелей байланысты зге де атынастарды реттеу мселелері бойынша оларды мдделерін йлестіруді амтамасыз етуге баытталан зара атынастар жйесі

леуметтік ріптестік принциптері:

1) тараптар кілдеріні кілеттілігі;

2) тараптарды те ытылыы;

3) талыланатын мселелерді тадау еркіндігі;

4) міндеттемелер абылдау еріктілігі;

5) тараптар мдделерін рметтеу;

6) жымды шарттарды, келісімдерді орындау міндеттілігі;

7) келісім бойынша абылданан міндеттемелерді з кінсі бойынша орындамааны шін тараптарды, оларды кілдеріні жауаптылыы;

8) леуметтік ріптестікті ныайту мен дамытуа мемлекетті жрдемдесуі;

9) абылданатын шешімдерді жариялылыы.

 

2.леуметтік ріптестік дегейлері:

1. Бипартизм дегейі – ксіпорындарда, мемлекеттік мекемелер мен йымдарда екі леуметтік топ арасында: жалдамалы ызметкерлер мен жмыс беруші арасында (нысаны жымды шарт);

2. Трипартизм дегейі:

· Республикалы дегейдегі леуметтік ріптестік (бас келісім);

· Салалы дегейдегі леуметтік ріптестік (салалы келісім);

· ірлік дегейдегі леуметтік ріптестік (ірлік келісім).

 

3.жымды келіссздер жргізуді принциптері:

- тараптар мдделеріні те ытылыы жне оларды рметтеу;

- жымды шартты немесе келісімні мазмнын райтын мселелерді талылаудаы тадау еркіндігі;

- тараптарды міндеттемелер абылдау еріктілігі;

- азастан Республикасыны ебек занамасын сатау болып табылады.

жымды шарт жасасу тртібі:

1. Кез келген тарап жымды шарт жобасын зірлеуді бастамашысы бола алады.

2. Екінші тарапты жымды шарт жасасу жніндегі келіссздерді бастау туралы сынысы бар хабарламасын алан тарап оны он кндік мерзімде арап, осы бапты 2-тармаында белгіленген тртіппен келіссздерге кірісуге міндетті.

3. жымды келіссздер жргізу жне жымды шартты жобасын зірлеу шін тараптар тепе-те негізде комиссия рады. Комиссия мшелеріні саны, оны жеке рамы, жобаны зірлеу жне жымды шарт жасасу мерзімдері тараптар келісімімен айындалады.

4. Комиссия зірлеген жымды шартты жобасын йым ызметкерлері міндетті трде талылауа тиіс. Жобаны талылау нысанын ызметкерлерді здері айындайды. Комиссия келіп тскен ескертпелер мен сыныстарды ескере отырып, жобаны пысытайды.

5. Тараптарды келісіміне ол жеткізілген кезде жымды шарт кемінде екі данада жасалады жне оан тараптарды кілдері ол ояды.

6. жымды шартты жекелеген ережелері бойынша тараптар арасында келіспеушіліктер болан кезде жымды келіссздер басталан кннен бастап бір ай ішінде тараптар бір мезгілде келіспеушіліктер хаттамасын жасай отырып, келісілген талаптармен жымды шарта ол оюа тиіс.

 

3.жымды шартты олданылу мерзімі мен аясы:

1. жымды шарт тараптар айындайтын мерзімге жасалады.

2. жымды шарт, егер оны ережелерінде згеше кзделмесе, ол ойылан кезден бастап кшіне енеді жне тараптар оны орындауа міндетті.

3. жымды шартты кші жмыс берушіге жне соларды атынан жымды шарт жасалан йым ызметкерлеріне жне жазбаша тініш негізінде оан осылан ызметкерлерге олданылады.

4. йымны айта йымдастырылу (бірігу, осылу, бліну, блініп шыу, айта рылу) кезеінде жымды шарт з кшін сатайды;

5. йым млкіні меншік иесі ауысан кезде жымды шарт ш ай бойы з кшін сатайды. Осы кезеде тараптар жаа жымды шарт жасасу немесе олданыстаы шартты сатау, згерту жне толытыру туралы келіссздерді бастауа ылы.

6. йым таратылан, ол банкрот деп жарияланан кезде жымды шартты олданылуы барлы ызметкерлермен ебек шарттары тотатылан кезден бастап тотатылады.

 

 

Пайдаланылатын дебиеттер:

1. азастан Республикасыны Конституциясы. Алматы 1995ж.

2. азастан Республикасыны Ебек кодексі. 15 мамыр 2007ж.

3. «Халыты жмыспен амту туралы» Р Заы. 23.01.2001. №149 // Р Парламентіні жаршысы, 2001ж., №3, 18-жат.

4. «азастан Республикасында эейнетаымен амсыздандыру туралы» Р Заы 20.06.1997. № 136. // Р Парламентіні жаршысы, 1997 ж., № 12, 186-жат.

5. Кисилев И.Я. Сравнительное и международное трудовое право.Учеб. для вузов. – М. Дело, 1999

6. Лившиц Р.З. Трудовое законодательство: настоящее и будущее. М. Наука, 1989

7. Иванов С.А., Лившиц Р.З., Орловский Ю.П. Советское трудовое право: вопросы теории.- М.: Наука, 1978

8. Уваров В.Н. Трудовое законодательство РК, Алматы, 1997

9. Уваров В. Н. Трудовое право. Учебник. Алматы, 2000

10. Уваров В. Н. Трудовое право. Учебник. Алматы, 2008

 

 

№ 5 – таырып. Ебек шарты.

Масаты: ебек шартыны ерекшелігін білу

Жоспар:

1. Ебек шартыны тсінігі жне мазмны.

2. Баса жмыса ауыстыруды тсінігі, трлері жне тртібі.

3. Ебек шартын тотату жне бзу трлері.

Ебек шарты - ызметкер мен жмыс берушіні арасындаы жазбаша келісім, бан сйкес ызметкер белгілі бір жмысты (ебек функциясын) жеке зі орындауа, ебек тртіптемесіні ережелерін сатауа міндеттенеді, ал жмыс беруші ызметкерге келісілген ебек функциясы бойынша жмыс беруге, осы Кодексте, азастан Республикасыны задары мен зге де нормативтік ыты актілерінде, жымды шартта, жмыс берушіні актілерінде кзделген ебек жадайын амтамасыз етуге, ызметкерге уатылы жне толы млшерде жалаы тлеуге міндеттенеді.

Ебек шарты жазбаша нысанда жасалады, оны тараптары болып ызметкер жне жмыс беруші табылады. Сонымен атар ебек шартыны баса шарттардан айырмашылыы бар. Ебек шартыны зге шарттар трлерінен ерекшелігі болып табылады келесіде:

1) ызметкерді жмысты (ебек функциясын) белгілі бір біліктілік, маманды, ксіп немесе лауазым бойынша орындауы;

2) міндеттемелерді ебек тртіптемесіне баына отырып жеке орындалуы;

3) ызметкерді ебегі шін жалаы алуы.

Ебек шартыны мазмнында келесілер кзделуі ажет:

1.тараптарды деректемелері:

2. белгілі бір маманды, біліктілік немесе лауазым бойынша жмысы (ебек функциясы);

3) жмысты атарылатын орны;

4) ебек шартыны мерзімі;

5) жмысты басталу кні;

6) жмыс уаыты мен тыныу уаытыны режимі;

7) ебекке аы тлеу млшері мен зге де шарттары;

8) егер жмыс ауыр жмыстара жататын болса жне (немесе) зиянды (ерекше зиянды) жне (немесе) ауіпті жадайларда орындалатын болса, ебек жадайларыны сипаттамасы, кепілдіктер мен жеілдіктер;

9) ызметкерді ытары мен міндеттері;

10) жмыс берушіні ытары мен міндеттері;

11) ебек шартын згерту мен тотату тртібі;

12) кепілдіктер мен таырыпы тлемдері, оларды тлеу тртібі;

13) сатандыру жніндегі талаптар;

14) тараптарды жауапкершілігі;

15) жасалу кні мен реттік нмірі болуа тиіс.

Ебек шарты мерзімі:

1) белгіленбеген мерзімге; 2) бір жылдан кем емес белгілі бір мерзімге жасалуы ммкін. 3) белгілі бір жмысты орындалу уаытына;

4) жмыста уаытша болмаан ызметкерді ауыстыру уаытына;

5) маусымды жмысты орындау уаытына жасалуы ммкін.

2. ызметкерді баса жмыса ауыстыру деп:

1) ызметкер жмысыны (ебек функциясыны) згеруі, яни жмысты баса лауазым, маманды, ксіп, біліктілік бойынша орындау;

2) орындау кезінде ебек шартында келісілген ебек жадайлары (жалаы млшері, жмыс уаыты мен тыныу уаытыны режимі, жеілдіктер мен баса да жадайлар) згеретін жмысты тапсыру;

3) жмыс берушіні ошауланан рылымды блімшесіне ауыстыру;

4) жмыс берушімен бірге баса жерге ауыстыру есептеледі.