Азастан Республикасындаы технологиялы даму

дебиеттер тізімі:

Мансуров Т.А. Бизнес в ЕврАзЭС в условиях Таможенного союза и Единого экономического пространства. «Литер», Казахстан, 26 сентября 2011 г.

Путин В.В. Новый интеграционный проект для Евразии — будущее, которое рождается сегодня // «Известия», 3 октября 2011 г.

Лукашенко А.Г. О судьбах нашей интеграции // «Известия», 18 октября 2011 г.

Назарбаев Н.А. Евразийский Союз: от идеи к истории будущего // «Известия», 26 октября 2011 г.

Бгінде азастан Республикасы халыаралы атынастар жйесінде есесі биік мемлекеттерді атарында орын алып отыр. Бл дрежеге еліміз айматы жне жаанды ауіпсіздік шін жасаан ебегіні арасында жетті десек ателеспейміз. Туелсіздікті алашы жылдарында Орталы Азия елдері зіні даму стратегиясын белгілеп, айматаы саяси тратылы пен экономнкалы даму мселесiн ктерген еді.

XXI- асыр бастауында лемдік мдениеттерді тоысы, оларды сан- салалы диалогы мен ттастыы е басты тенденцияа айналып отыран бгінгі тада «Еуразия» идеясыны Шыыс пен Батыс ркениеттері арасындаы зара ынтыматасты пен тсіністікке днекер болатын леуметтік тедік пен ркениет аралы ынтыматасты идеясы екендігі дау тудырмайды. йткені зіндік тлтума асиетімен ерекшеленетін бл идея – жаа рухани- негелік кеістігіні алыптасуы жне оны негізінде pбip халыты лтты санасыны жаыруыны, одан алды бейбітшілік пен молшылы кзі бола алатын уатты мемлекет рылуыны кепілі бола алады. Олай болса бл идеяны ойдаыдай жзеге асырылуы лемдік мнділігі мен атар, Еуразиялы ркениетті бip блшегі болып табылатын туелсіз азастан шін жне оны мекендейтін басада халытарды лтты, рухани, эстетикалы-негелік жне т.б. мраларын одан pi ркендетуге даыл жол ашып беретіні аиат.

Президент Н.. Назарбаевты идеясын сз жзінде емес, iс жзінде натылай icкe асыру халытарымызды бірлігіні интеграциясын жаартуа, саяси, экономикалы, ораныс міндеттерін шешуге жне мемлекеттерімізді лайыты мip cpyiн амтамасыз етуге ммкіндік береді. «Еуразиялы ода» идеясыны зi осындай масаттарды кздеп отыр. Туелсіз мемлекеттері «Еуразиялы ода» руды негізгі аидаттары – халытарды зін- зі билеуге, мемлекеттік егемендікке, ауматы жне мдени аутономияа ол сылмайтын ыы бола алады. Кш-жігерді «Еуразиялы одаты» басты негізі pетінде ТМД-ны сатауа, азір пайда болып келе жатан салауатты рдістерді олдауа шоырландыру те пайдалы, йткені оны кйреуі экономикалы байланыстарды одан pi зуге ана емес, сонымен атар туелсіз мемлекеттерді здері ыдырауыны, тгелдей берекесіздікті тіпті азамат соысыны болу ммкіндігеіне кеп соу ммкін.

Экономикалы, ораныс, сырты саясатты реттеуді масат ттан халыаралы органдарды «Еуразиялы одаты» негізінде ру болып табылады. Стратегиялы мселелерді шешу шін «Еуразиялы ода» кіметі мен мемлекет басшыларын ру жоспарланып, Еуразиялы одаа кіретін елдерді за шыару ызметін адаалайтын жалпы парламентке тікелей сайлау ткізу де басты назара алынып, осыны негізінде «Еуразиялы одаа» мшелік екі жаты арым-атынастарды шінші елдермен орнатылуына еш кедергі жасамайды. сынылып отыран одаты негізгі принциптері - тедік, мемлекттерді егемендігі мен туелсіздігін, рбір мемлекетті жекелігі мен тлалы ыын сыйлау, лтты ерекшелігі мен болмысына нсан тигізбеу болып табылады. Бл жобаны наты icкe асыруды екі нсасы болуы ммкін: бipiнші, егер достасты мемлекеттері нерлым тыыз зара ic-имыл тртібіне кшуді ажет деп тапса, Еуразиялы ода -ТМД ішінде рылатын болады, сйтіп Еуразиялы одаты ТМД ішіндегі рылымы нерлым жетілдірілген жйе ретінде мір cpyi ммкін. Keлeci нсасы - ТМД-ны біртіндеп Еуразиялы одаа айналдыру. Атап айтанда, Достасты елдеріні интеграцияны тарихы болмай оймайтын нрсе, ал ТМД-ны Еуразия туелсіз мемлекеттері одаына немесе конфедерацияа жеткізер жолдаы кезе деп есептейді.

Еуразиялы идеяны практикалы трде icкe асыру барысында Еуразиялы экономикалы оамдасты, Еуразиялы даму банкі, Л.H. Гумилев атындаы Еуразия лтты университет, Еуразия университеттеріні ассоциациясы, Шанхай ынтыматасты йымы, Ортаазиялы ода, Туелсіз Мемлекеттер Достастыы, Кеден одаы т.б сияты жаа рылымдар мірге келіп, здеріні міршедігін баршаа крсетіп келеді. Болашата еуразиялы айматы, еуразиялы айматы интеграцияны, еуразиялы идеяны рлі арта тспек. сіресе, азіргі заа созылан лемдік аржылы- экономикалы дадарыстан еліміз жйелі трде жаарып, орныты даму жолына тсіп, леуметтік тратылы пен халытарды бірлігін одан pi кшейтуде. Еуразия аймаындаы елдер арасындаы экономикалы интеграцияны picтeтy арылы ана лтты туелсіздікті ныайта аламыз.

Еуразияшылды азастана не берді немесе не беріп жатыр?

Біріншіден, еуразияшылды – оамны тарихи тратылыын, жааруын, дстрін сатайтын арынды даму йлесімі. Мны рмізі ретінде Астана рылысы мен мдениетін алса та жеткілікті.

Екіншіден, еуразияшылды – Еуразиялы Одаа, посткеестік кеістікті ыпалдасуына бадар жасау. Еуразиялы ыпалдасу -экономикалы даму талаптарын басшылыа ала отырып, егемендік пен демократияны сатау мен ныайту аидасы.

шіншіден, еуразияшылды – Еуроода пен лемдік игілікті ауымдастыа ыпалдасуа орайласан баыт. Бл – ТМД жне Орталы Азия елдерімен, ытаймен, сондай-а Тркиямен, араб лемімен ірлік серіктестікті дамуы.

Еуразияшылдыты осы ш бадары азіргі азастан басшылыыны практикалы саясатында крініс тапан. Бл – тарихи жоспарды жзеге аса бастауы жне аза тарихыны натылануы[33, 2].

Сонымен,жаа, азастандыЕуразия идеясы 4 тырлы ерекшелігімен сипатталады. Ол, біріншіден, уаыт трысынан аланда ыса кезеге емес, адамзат ая басан жаандану дуіріні рдісіне сай келеді. Екіншіден, кеістік жаынан арастыранда Еуропа, Азия, Солтстік Африканы( ке маынада ) амти алатын дерістік былыс.Шынында да бл еуразиялы идея континенталды мазмна ие.Оан барлыына да орын бар.шіншіден, мазмны жаынан бл доктрина лтты, айматы жне жаандануды зекті мселелерін кешенді трыда амтиды. Тртіншіден, бан дейігі теориялар мен тжырымдарды тымды жне прогресшіл жатарын з бойына сіірген жне оларды азіргі жаандану дуіріне сай байытып, іс жзіне асатындай жасампаз идея дрежесіне ктерді [34].

Еуразияшылды идеясыны азіргі кездегі мнісі - бірнеше ірі еуразиялы мемлекеттерді стратегиялы трыда бірігуі арылы жаандануды барлы трлеріні (экономикалы, скери-арулы кш, демографиялы, мдени,экологиялы жне т.б.) жиынтыын амтыан континентальды оамдастыты ру десе де болады.

Жалпы еуразияшылды - тарихнамаа тазым ету емес, осы кзарасты негізін алаан зиялыларды идеяларын жай ана ретроспективті талдау емес, сондай-а дана тарихшы Лев Гумилевті мрасына деген сйіспеншілік пен ызыушылы та емес. Бгінгі еуразияшылды - жаа кезенен болашаа тартылан зіндік тарихы бар зекті жне жаашыл былыс. Еуразияшылдыты мн-маынасын аз сзге сыйдырса: ол – мдени жне еларалы ттастыты сатау негізіндегі леуметтік жаару, экономикалы даму.