Жмыс берушіні негізгі ытары мен міндеттері.
Жмыс берушіні:
Осы зада белгіленген тртіппен ызметкерлермен жеке жне
жымды шарттарды жасасуа, згертуге жне бзуа;
Жмыса абылдау кезінде ызметкерден осы Зада кзделген, белгілі
бір ебек ызметімен айналысуа жне (немесе) белгілі бір ызметті атаруа ммкіндігін растайтын жаттар беруді талап етуге;
з кілеттігі шегінде жмыс берушіні актілерін шыаруа;
ызметкерлерді ктермелеуге, оларды осы Зада жне зге де
нормативтік ыты актілерде белгіленген тртіппен тртіптік жне материалды жауапкершілікке тартуа;
зіне ызметкер келтірген зиянды теттіруге. т.б.
Жмыс беруші:
ызметкерлерге ебек туралы задара, ебек, жымды шарттара
сйкес ебек жадайын амтамасыз етуге;
ызметкерлер кілдеріні сынысын арауа жне жымды шарт
жасасуа;
ызметкерлерді оларды ебек міндеттерін орындауына ажетті
ралдармен жне материалдармен амтамасыз етуге;
жеке ебек шартын жасасу кезінде ызметкерді жымды шартпен
жне жмыс берушіні актілерімен таныстыруа;
жалаыны жне азастан республикасыны нормативтік ыты
актілерінде, жеке ебек жымды шарттарда, жмыс берушіні актілерінде кзделген зге де тлемдерді уатылы жне толы клемінде тлеуге. т.б. (азастан Республикасыны Ебек туралы заыны 8 бабын араыз).
Жеке ебек шарты дегеніміз жмыскер мен жмыс беруші арасында
жазбаша формада жасалынатын екі жаты келісім, онда жмыскер белгілі бір маманды, ксіп немесе лауазым бойынша, ішкі ебек тртібіне баына отырып жмыс атаруа міндеттенеді, ал жмыс беруші жмыскер ебек аыны жне занамада, зара келісімде кзделген баса ашалай тлемдерді уатылы жне толы клемде тлеп труа, жмыса жадай жасауа міндеттенеді.
жымды шарт – бір немесе бірнеше жмыс берушілер (оларды
кілдері) жне бір немесе бірнеше одатар, не ксіптік одатара мше емес, келіссздер жргізу шін з йымын ран ызметкерлер ойан жазбаша шарт трінде ресімделген ыты акт. (Жеке ебек шарты мен жымды шартты толы сипаттамасын Уваровты «Ебек ыы» оулыын араыз).
Жеке ебек шартын тотату:
мерзіміні бітуі бойынша;
тараптарды еркіне байланысты емес мн-жайлар бойынша тотатылуы ммкін;
Шартты тотауы жатарды еркіне байланысты емес мн-жайлара
байланысты болады, мысалы жмыскерді айтыс болуы; жмыскерді сотты лді деп немесе хабар-ошарсыз кеткен деп тануы; ызметкерді скери ызметке шаырылуы; шарт мерзіміні бітуі т.б.
Жеке ебек шартыны бзылуы:
тараптарды келісімі бойынша;
тараптарды біріні бастамасы бойынша;
за актілерінде кзделген зге де негіздер бойынша бзылуы ммкін.
Жмыс уаыты дегеніміз – жмыс берушіні актілеріне жне ебек шартыны жадайларына сйкес жмыскер зіні ебек міндеттерін орындайтын уаыты.
Жмыс уаытыны алыпты затыы аптасына 40 сааттан аспауа тиіс.
Ебек туралы занама 18 жаса толмаан жмыскерлер шін затылыы ысартылан жмыс уаытын белгілейді. 16-дан 18-жаса дейінгі адамдар шін жмыс уаытыны затылыы аптасына 36 саат, ал 14 жастан 16 жаса дейінгі жасспірімдер шін аптасына 24 сааттан аспайтын жмыс уаыты белгіленген.
Ауыр дене жмыстарында жне ебек жадайлары зиянды жмыстарда істейтін ызметкерлер шін – аптасына 36 сааттан аспайтын болып белгіленеді.
ндірісті сипаты мен жмыс жадайлары бойынша бес кндік жмыс аптасын енгізу йымдарда бір кндік демалысы бар алты кндік жмыс аптасы белгіленеді. Алты кндік жмыс аптасы кезінде кнделікті жмысты затыы апталы норма 40 саат боланда 7 сааттан аспауа, апталы норма 36 саат боланда – 6 сааттан жне апталы норма 24 саат боланда – 4 сааттан аспауа тиіс.
22 сааттан бастап таы саат 6-а дейінгі уаыт тнгі уаыт болып есептеледі.
Демалыс уаыты дегеніміз ызметкерді з ебек міндетін орындаудан босаан жне оны з алауынша пайдалана алатын уаыт.
Ебек туралы занамада демалыс уаытыны мынандай трлері белгіленген: кнделікті жмыс процесіндегі зілістер, апта сайыны демалыс кндері, мереке (жмыс істемейтін) кндер жне демалыс.
Демалыс жне таматануа арналан зіліс.Кнделікті жмыс (ауысым) ішінде ызметерге демалу жне таматану шін жинатап аланда затыы бір сааттан кем болмайтын зіліс берілуге тиіс. зіліс, детте жмыс басталанан кейін 4 саат ткен со беріледі.
Арнаулы зілістер.Мндай зілістер жылды суы мезгілінде ашы далада, іші суы табы й-жайларда жмыс істейтін, жк тиеу-тсіру жмыстарымен айналысатын ызметкерлерге жылыну жне демалу шін беріледі.
Кн сайыны демалыс.Жмысты бітуі мен оны келесі кнде (ауысымда) басталуы арасындаы ызметкерлерді кн сайыны демалысыны затыы 12 сааттан кем болмауа тиіс.
Демалыс кндері.Бес кндік жмыс аптасы жадайында ызметкерлерге аптасына – екі, ал алты кндік жмыс аптасында бір демалыс кні беріледі.
Мереке кндері.Жалпы ереже бойынша, азастан Республикасында белгіленген мереке кндері жмыс істелмейді. Мереке кндері мыналар: 1-2 атар – жаа жыл, 8 наурыз – халыаралы йелдер кні, 22 наурыз – Наурыз мейрамы, 1 мамыр – азастан халыны бірлік мейрамы, 9 мамыр – Жеіс Кні, 25 азан – Республика Кні, 16 желтосан – Туелсіздік Кні.
орытынды:
орыта келетін болса з ебек ыын жзеге асыруда барлы адамдара бірдей ммкіндік берілген. Жасына, жынысына, нсіліне, лтына, тіліне, мліктік жне лауазымды жадайына, тратын жеріне, діни сеніміне, ай азаматтыа, оамды бірлестікке жататындыына, жмыскерді ксіби шеберлігі мен оны ебегіні нтижесіне байланысты емес баса да мн-жайлара арай ешкімні ебек ыы шектелмейді жне ешкімге андай да бір артышылы берілмейді.
дістемелік нсаулар:Ебек ыы тере білу шін, алдымен ебек задылытарды жаттап алу емес, осы ы саланы задылытарын анытап тану, аппаратты тсінігін мегеріп алу, негізгі теориялы мселелермен танысу, нормативтік актілерге сараптама жасап тсініп білу.
олданылан дебиеттер: