Корпорацияны аржылы жоспарлауыны мазмны, міндеттері мен принциптері

аржы жоспары – бл аымдаы (1 ж дейінгі) ж/е за мерзімді (1 ж асатын) кезеде ашалай аражатты тсуі мен оны жмсаланын крсететін орытып жинаталан жоспарлау жаты. Аталмыш жоспар келешектегі аша тсіміні сапала болжамын алу шін ажет. Осы жоспарлау жатында аымдаы ж/е крделі бюджет, сондай-а аржы ресурсыны 1-2 ж арналан болжамы жасалады.

аржыны жоспарлау міндетіне:

1. экономикалы, ыты, есептік жне нарыты апаратты, сондай-а компанияны аржы жне инвестициялы саясаты жніндегі мліметті пайдалану;

2. дивидент, аржыландыру жне инвестиция жніндегі шешімдерді зара байланысын талдау жне баалау;

3. жаымсыз жадайды ыпал етуіне жол бермеу масатында, басарушылы шешімні салдарын болжау, сондай-а жедел жне за мерзімді шешімдерді зара байланысын айын білу;

4. абылданан аржы жне инвестициялы жоспарды шеберінде орындалатын шешімді тадау;

5. аржы жоспарында белгіленген шешім мен масатты орындалан нтижесін салыстырып баалау кіреді.

аржыны жоспарлауды басты масаты – меншікті, арыз ж/е ор нарыынан тартылан аржыландыру кзіні есебінен тсетін аша аыныны млшерін болжау негізінде аржы ресурсыны, капитал мен резервті ктілетін млшерін анытау болып табылады.

Жоспарлау принциптері корпорациядаы жоспарлы кызметті сипаты мен мазмнын аныктайды.

1. Жйелік жоспарлау принципі:

• элементтерді (блімшелерді) жиынтыын;

• осы элементтерді зара байланысын;

• жйеге кіретін блімшелерді корпорацияны максатына сйкес бірыгай баытта дамуын карастырады.

Фирманы сатылас бірттастыы жоспарлы кызметті 6ірыгай баытын, сонымен бірге барлык блімшелерді ортак максатын камтамасыз етеді.

2. Жекелеген блімшелерді жоспарын йлестіру принципінде:

- бір блімшені кызметін баска блімшені кызметімен байланыстырмай тиімді жоспарлауа болмайды; бір рылымдык блімшені жоспарындаы кез келген згеріс баска блімшені жоспарында да крсетілуі тиіс деп карастырылан.

Демек, зара байланыс пен біруакытта іске асыру — корпорацияда жоспарлауды йлестіруді негізгі ерекшелігі болып табылады.

3. Катысу принципіне сйкес компанияны рбір маманы (менеджері) аткаратын кызметіне жне зі орындайтын функцияа арамастан жоспарлы ызметке катысушыа айналады.

4. здіксіздік принципі бойынша:

• жоспарлау процесі белгіленген саты шеберінде жйелі трде жзеге асырылады;

• зірленген жоспарлар бір-бірін здіксіз алмастырады (сатып алу жоспары — ндіріс жоспары — маркетинг (ткізу) бойынша жоспар — акшалай каражатты козалыс жоспары).

Сонымен бірге сырткы ортаны трлаусыздыы мен ішкі жадайды болжанбаан згеруі салдарынан корпорацияны жоспарын натылау жне оан тзету енгізу кажет.

5. Икемділік принципі здіксіздік принципімен тыыз байланысты. Осы принципке сйкес корпорация жоспарлы кызметті шектерінен шыуа мжбур болатын ктпеген жадайды туындау ыктималдыына жол беріледі. Сондыктан жоспарда кауіпсіздік резервы(ндірістік уат, ресурс жне т.б.) болуы тиіс.

6. Длдік принципіне корпоративтік жоспар компанияны ішкі жне сырткы ахуалы ммкіндік беретін дрежеде егжей-тегжейленуі жне нактылануы тиіс деп карастырылады.

Корпорацияны негізгі ралдарыны дайы ндірісін аржыландыру кздері дайы ндірісті келесі екі нысаны болады:

1) жай дайы ндіріс, бл жадайда негізгі рал жабдыкты тозуын теуге шыыны млшері бойынша амортизацияны есептелген млшерімен йлеседі;

2) лаймалы дайы ндіріс, бл жадайда негізгі рал жабдыкты тозуын теуге жмсалатын шыыны есептелген амортизация сомасынан асып кетеді.

Негізгі рал-жабдыкты дайы ндірісін аржыландыру кзі меншікті жне арызды кзге блінеді.

Негізгі рал-жабдыкты жаартуа жмсалатын дайы капитал шыыны зак мерзімді сипатта болады жне жаа рылыска, ндірісті кеейтуге жне кайта жаартуа, жмыс істейтін ксіпорынны уатын техникалы кайта жарактандыруа рі колдауа арналан зак мерзімді инвестиция (крделі салым) трінде жзеге асырылады.

Ксіпорынны негізгі рал-жабдыты дайы жаартуды аржыландыруа арналан меншікті аражат кзіне:

1) меншікті аржылай ресурс жне шаруашылы ішіндегі резерв (таза кіріс, амортизациялы аударым, сактандыру органдары табии зілзала, авария жне т.б. ысырапты теу нысанында тлейтін аражат);

2) тартылан ашалай аражат (акция эмиссиясынан, зады жне жеке тлаларды жаргылы капиталына салынан жарнадан жне т.б. алынан аражат);

3) республикалы бюджетті жне тегін негізде берілетін бюджеттен тыс корларды аражаты жатады.

Негізгі капитал (айналым да сиякты) лайы жааруы шін аражат кзіні жеткіліліктілігі ксіпорын аржысыны жай-кйі шін те маызды. Сондытан аржы менеджері аржысыны жай-кйіні басарылатын осы параметріне рашанда жете назар аударады.

Негізгі рал-жабдыты дайы жаыртуды аржыландыратын арыз кзіне:

• Банкті кредиті;

• Баса ксіпорындар мен йымдарды арыз аражаты;

• Облигациялы арыз;

• Шетел инвесторлары кредит пен арыз жне тб трде беретін аражат

• Ксіпорындар мен аржы- нерксіптік топтарды ерікті одатары (бірлестіктері) орталытандыратын, сондай-а ксіпорындар объекті салуа лестік атысуа жмылдыратын ашалай аражат;

• Бюджнттен жне бюджеттен тыс ордан айтарылатын жне айтарылмайтын негізде аржыландыру жатады.