Йыбез басы-caput pancreatis

Басыны алдыы тменгі бетінде ілмектрізді.сінді processus uncinatus,басы мен денесіні шектескен жерінде тілік incisura орналасан.йыбез басында осымша йыбез ттіктері ductus pancreaticus accessorius бар.

Денесі-corpus pancreatis шырлы призма трізді.йыбезді алдыы ,арты,тменгі беттері;ш жиегі:жоары,алдыы тменгі ажыратылады.

йрыы-cauda pancreatic

Ккбауырды тменгі апталында орналасан.йры тсынан йыбезді негізгі ттігі ductus pancreaticus теді.

Синтопиясы:

йыбезді басы омырта баанасыны о апталында ,1-3 бел омыртасыны аралыында орн.Денесі 1 бел омыртасыны тсында,йрыы 11-12 кеуде омырт. Тсында орн.

Скелетопиясы:

Арты беті-тменгі уыс венамен v.cava inferior жне ккетпен шектескен.тменгі беті жо.шажырайлы артериямен a.mesenterica superior шектеседі.

ызметі:сырты секреттік ызметі бар,секретті он екі елі ішекке яды,андаы ант молшерін реттейтін инсулинді ана бліп шыарады.

Ішастар(peritoneum) рса уысы абыралары мен оны ішкі азаларын аптаушы сірлі абы болып табылады.

46. Ішастар уысын абата бліп арастырамыз:1)жоары абат, стінен ккетпен, астынан клдене жиек ішекті шажырайымен, mesocolon transversum, шектелген; 2) ортаы абат, mesocolon transversumнен тмен арай кіші жамбас астау кірісіне дейін созылады; 3) тменгі абат, кіші жамбас астауына кіру сызыынан басталып, тмен арай іш уысы аяталатын кіші жамбас астау уысына сйкес келеді. 1. Ішастар уысыны жоары абаты3 апа блінеді: bursa hepatica, bursa pregastrica, bursa omentalis. Вursa hepatica абанда, бауыр астында, бйрексті безімен оса о жа бйректі жоары шеті орналасан. Вursa pregastrica, Асазаналды абы бауырды сол жа лесін, асазанны алдыы бетін жне ккбауырды амтиды.Шарбы абы, bursa omentalis асазан мен кіші шарбыны артында жататын ішастарды жалпы уысыны блігі болып табылады. Кіші шарбыны, omentum minus, рамына ішастарды 2 байламы енеді: ligamentum hepatogastricum жне ligamentum hepatoduodenale. Шарбы абыны уысы ішастарды жалпы уысымен тек біршама шарбылы тесік, foramen epiploicum, арылы атынасады. oramen epiploicum стігі жаынан бауырды йрыты лесімен, алдынан ligamentum hepatoduodenale-ні бос жиегімен, астынан - он екі елі ішекті жоары блігімен, артынан - осы жерден тетін тменгі уыс венаны жабатын ішастар жапырашасымен, ал сырттау жаынан lig. hepatorenale шектеледі.

47.лкен шарбы, omentum majus, алжапыш сияты colon transversum-нен тмен арай салбырап, біраз жерінде жіішке ішекті бліктерін жауып трады. №ол табашалар трінде ттасып кеткен 4 ішастар жапырашасынан трады. 2.Егер лкен шарбы мен клдене жиек ішекті жоары арай ктерсек, ішастар уысыны ортаы абатын круге болады. Ішті бйір абыралары мен colon ascendens жне descendens арасында о жне сол жатаы бйір зектер, canales lateralis dexter et sinster, орналасады. Жиек ішек аусыран кеістікжіішке ішекті жоарыдан тмен жне солдан оа арай иаш тетін шажырайы арылы 2 шажырай ойнауына, sinus mecsentericus dexter et sinister блінеді. Ішастарды арты абырааралы жапырашасында практикалы маызы бар шырлар байалады. Он екі елі ішекті аш ішекке ауысатын жерінде - recessus duodenalis superior et inferior; Жіішке ішекті то ішекке ауысатын аймаында 2 шыр бар - recessus iliocaecais superior et inferior; Сигматрізді ішекті шажырайын жоары арай тартанда байалатын recessus intersigmoideus.3.Тменгі абат. Кіші жамбас астау уысына тсіп, ішастар оны абыралары мен онда жатан азаларды жауып трады. Ішастар еркектерде тік ішекті алдыы бетінен несепуыты алдыы бетіне ауысып, несепуыты артында орналасан тік ішек - уы ылын, excavatio restovesicalis- ті тзеді. йелдерде жамбасастау уысында 2 ішастар ылы болады: тік ішек - жатыр ылы, excavatio rectouterina, жне уы- жатыр ылы,excavatio vesicouterina, жатады. Екі жыныста дарсаты алдыы-бйір абырасыны топографиялы анатомиясы.рсаты алдыы абырасыны шекарасы: жоарыдан – arcus costarium мен processus xipholdeus тменнен – пупартов байламы мен симфиз / шап сйектеріні біріккен жері/, бйірінен – linea acsliiaris пен шектелген. Бл айма топографиялы жаынан ш блікке блінеді – epigastrium, mesogastrium, hypoastrium.Бл айматар бір-бірінен сызытармен блініп трады, жоары сызы – х абыраларды тменгі нктелері арылы, ал тменгісі – spinae lilacae anterloris superlores арылы біріктіріледі. Бл бліктерді р біреуі о жне сол жатан Х абыра мен tuderculum pudlcum арылы жргізілген сызытар арылы таыда баса айматара блінеді. Epigastrlum, region epigastrica – а /ортасында орналасан/ жне regio hypochondrica dextra мен sinistra – а блінеді. Mesogastrium regio umbilicalis – ке жне region abdominalis dextra мен sinistra –а блінеді. Hypoastrium, regio pubica –ка мен екі regio inguinales-ке блінеді. рсаты алдыы абырасында бдан басада сызытар жргізіледі: І Семсер сіндісіні ортасынан симфизге дейін – рсаты ортаы сызыы жргізіледі, ол рсаты а сызыына сйкес келеді /linea aiba/, 2. Linea pararectalis, m. recti-ді сырты жиегіне сйкес келеді, 3. Linea semliunaclis spigelii-m. transverse abdominis-ті апоневроза ауысатын жеріне сйкес келеді. рсаты алдыы абырасыны абаттары: тері, тері асты клетчаткасы, беткі шандыр, lamina thompsoni блшы ет абаттары, fascia transversa, іш пердесіні алдындаы майлы абат /lamina adipose langenbeci/ жне абыралы /париетальды/ іш пердесі.І. Тері, тері асты клетчаткасы, беткі шандыр.рсаты алдыы абырасыны терісі жа, жмса жне созылыш болып келеді /мысалы: рсата су боланда, жкті йелдерде/.Шаш трізді тк region pubica жне рсаты а сызыы бойында дамыан. Тері асты клетчаткасы семіз адамдарда жасы жетілген жне алыдыы бірнеше сантиметрге жетеді. Бндай жадайда рсаты алдыы абырасыны беткі шандыры екі жапырашадан трады, ол майлы клетчатканы блек-блек абата бліп трады. 2. Lamina thompsoni / s. Lamina secundariaF. superficialis / тыыз днекер тканьді жапыраша, region inguinalis аймаында жасы дамыан, кейде соншалыты жасы дамыандытан, сырты иаш блшы етті апоневрозына жаласады.3. Блшы ет абаты иаш жне тік блшы еттерден ралан, олар рсаты алдыы абырасыны бйір блігінде жатыр/ m. Obliguus abdominis externus, m. Obliguus abdominis internus жне m. transverses abdominis/, жне тік орналасан блшы еттер рсаты алдыы абырасыны ішкі жаында жатады /m. rectus abdominis, m. pyramidalis/. M. obliguus abdominis externus беткей жне иаш баытта жоарыдан тмен арай, сырттан ішке арай жатыр. M. recti –ді сырты жаынан рсаты сырты блшы еті зіні апоневрозына /сіірлі шандыра/ ауысады. Бл блшы етті апоневрозы рсаты тік блшы етіні ынабыны алдыы абырасын рауа атысады.рсаты тменгі жаында апоневроз алыдап, оны шеттері spinae lilaca anterior superior жне tuderculum pablcum- ге бекітіледі жне пупартов байламы /lig. Inguinale s. Pouparti/ деп аталады.Осы байламны ішкі жиегінде апоневроз екіге блініп салау /тесік/ тзеді. Бл шап зегіні сырты тесігі, ол арылы ры шылбыры /ерлерде/ жне жатырды жмыр байламы /йелдерде/ шыады.M. obliguus abdominis internus рсаты сырты иаш блшы етіні астында жатады. Бл блшы етті талшытары сырты иаш блшы етті талшытарына арсы тменнен жоарыа жне сырттан ішке арай баытталан, кішкене блігі тменгі жата пупартов байламына атар жреді, бл талшытар m. cremaster-ті тзілуіне атысады.рсаты тік блшы етіні сырты жиегіне жаын m. obliguus abdominis internus апоневроза ауысады, бл апоневроз кіндіктен жоары жата екі жапырашаа блінеді, тік блшы етті ынабыны алдыы жне арты абырасын рауа атысады.Ал кіндіктен тменгі жата рсаты ішкі иаш блшы етіні апоневрозы тік блшы етті ынабыны алдыы абырасын рауа атысады.M. transverses abdominis-ті талшытары клдене баытта. Бл блшы етте тік блшы еттен біршама ашытыта апоневроза ауысып, linea semilunaris spigelii иаш сызыа ауысады/бл жерде де жары пайда болуы ммкін/.Клдене блшы етті апоневрозы кіндіктен жоары, рсаты тік блшы етіні ынабыны арты абырасын, ал кіндіктен тмен тік блшы етті алдыы абырасын рауа атысады. M. rectus abdominis рсаты ортаы сызыыны о жне сол жаында зына бойы орналасан.Бл блшы ет сіірлі ынапты ішінде жатыр, оны зына бойында 3-4 клдене жатан сіірлі блгіштен бар, оларды екеуі кіндіктен жоары, біреуі кіндік дегейінде, ал тртіншісі кіндіктен тмен, ал кейде тртіншісі болмауыда ммкін. Бл сіірлі блгішті ішінен тамырлар жне жйкелер теді /жне vv. Intercostals-ті тарматары жне nn. Intercostals /. Кесінді жасаанда осы сіірлі блгіштерді сатай отырып жасауы керек. йткені, ол заымдаланда рсаты тік блшы еті семіп алуы ммкін жне бл жерде жары пайда болуы ммкін. рсаты тік блшы етіні ынабы алдыы жне арты абыралардан трады.Алдыы абырасын m. obligui abdominis externi-ті апоневрозы жне obligui abdominis interna-ны апоневрозыны сырты жапырашасы, ынапты арты абырасын m. transverses abdominis-ті апоневрозы жне obligui abdominis interna-ны ішкі жапырашасы райды. рсаты ортаы сызыы бойында сіірлі талшытар, о жатаы жне сол жатаы бір-бірімен бірігіп рсаты а сызыыны /linea alba/ тзеді. А сызы бойында кейде салаулар байалады, бл салаулар арылы жары жне іш пердесіні алдындаы май абаты шыуы ммкін.А сызы бойында операция кезінде операциялы тілік жасайды. Кіндіктен тмен апоневрозды орналасуы згереді. рсаты тік блшы етіні арты абырасы болмайды, барлы апоневроздар ынапты алдыы абырасын райды, ал арты абырасын fascia transversa-а жанасып жатады. Апоневрозды ынапты алдыы абырасын рауа ауысатын сызыты linea semicircularis Douglasi деп атайды. Бл сызы доа трізді, кіндіктен 3-5 см тменірек.M. pyramidalis рсаты алдыы абырасыны тменгі блігінде m. rectus-пен бір ынапта жатыр жне оны талшытары linea aiba-а бекітіледі.4. Fascia transversa (s. endoabdomialis) m. transverci abdominis-ті арты бетіне жабысып жатады, осы блшы етті тменгі жиегіне жаын шандыр атаяды жне шап зегіне ры шылбыры тетін лкен емес тесік бар. Тесікті жиегі бойынша шандыр ры шылбырына тіп жне сол бойынша маа тіп, бл жерде tunica vaginalis communis деп аталады. Fascia transversa жоары жата ккетті тменгі жаына ауысып fascia duadrata, fascia psoatis деп аталады, ал арты жне ішкі жаынан m. guadratus lumborum жне m. psoatis деп аталады. Fascia transversa рсаты алдыы абырасымен рсаты а сызыына баытталып, онымен бірігіп кетеді. Бл жерде тек ана кіндік аймаында Fascia umbilicalis деп аталады.5. Іш пердесіні алдында жатан майлы клетчатка абаты р трлі дамыан. Семіз адамдарда рсаты алдыы абырасыны бйір бліктерінде алыдыы бірнеше сантиметрге жетеді. Бл абат артынан іш пердесіні артындаы клетчатка абатына ауысады. 6. Іш пердесі /абыралы жапырашасы/ іш пердесі алдындаы майлы клетчаткамен борпылда бос байланысан.7. Тамырлар. рсаты алдыы абырасында мынадай артериялар бар: 1. A. epigastrica superficialis- a. femoralis-тен пупартов байламыны астынан шыады жне иаш баытта кіндік аймаыны тері асты клетчаткасына барып, зіні тарматарын береді. 2. A. Circumfiexia ilium superficialis, a. femoralis-ті тармаы тері астымен иаш spina iliaca anterior superior-ге теді. 3. A. Pudenda externa /a. femoralis-ті тармаы/ - тері асты клетчаткасында жатады жне шат жаа барады.Баса артериялар тере жатады: 4. epigastrica interior profunda /a. iliacae externae тармаы/ fascia transversa-мен іш пердесіні арасында жатады жне рсаты алдыы абырасыны ішкі бетінде атпар-plica epgiastrica-ны тзе, тменнен жоары жне ішке ктеріледі. Жоарырата артерия fascia transversa арылы тік блшы етті арты абырасымен жоары ктеріліп a. epgiastrica superior-мен анастомоз жасайды. 5. a. epgiastrica superior /a. mammaria internae-ны тармаы/ жоарыдан тмен арай тік блшы етті ынабыны абырасымен осы блшы ет арасында жатады. 6. aa. Intercostalis-ті алдыы тарматарыны 5-6 тменгі тарматары иаш жоарыдан тмен жне ішкері n. Obliguus abdominis internus пен m. transverses-ті арасынан жне a. epigastricae superioris пен байланысады. 7. aa. Lumbales-ті алдыы тарматары, осы блшы еттерді арасында жатады жне a. epigastricae interiors-пен анастомоз жасайды. Осы айтылан тамырлардан беткі тарматар шыады, олар негізгі бааналара сйкестеніп теріде тарматара блінеді.рсаты алдыы абырасыны веналары тереде жататын /vv. epigastricae interior жне superior vv. Intercostals- пен vv. Lumbales-ті кздерінен/ жне артерия жолдарына сйкес беткі тарматара / vv. epigastricae, superficialis, vv. Circumfiexae ilium superficialis pudenda externae / блінеді.Олар бір-бірімен анастомоз арылы байланысады. Беткі веналар тереде жатан веналара араанда жасы дамыан, беткі веналар тері асты клетчатка абатында кптеген тор тзеді. Тменгі уысты вена жйесінде веналы ан айналым иындаса /мысалы: ісікпен тамырды ысанда, вена тромбозды, тромбофлебит кезінде/ олар кеиді жне v. Cava superioris-пен колатеральды жолмен веналы анды айдайды. 8. Жйкелер. рсаты алдыы абырасыны жйкеленуі алты /немесе бес/. nn. Intercostales-ті тменгі тарматарымен жне nn. Iliohypogastrici-пен ilioinguinalis-мен жзеге асады.абыра аралы жйкелерді алдыы тарматары аттас тамырлармен иаш жоарыдан тмен жне ала арай m. abliguus abdominus-пен m. transversa-ті арасында жатады.Жйкелер бір-біріне атар жреді жне осы аты аталан блшы еттерді оректендіреді. Олар бйірінен тік блшы етті ынабынан тіп /кіндіктен тмен / fascia transversa-дан теді, m. recti-ді арты бетіне жетеді де, осы блшы етті ішінде тарматара блінеді.Оны соы тармаы rr. perforantes anteriores блшы етті тесіп ішіне кіреді де, рсаты а сызыыны айналасындаы абыра аралы баана жйкелеріне байланысатын тарматар згеріп трады.Осы сызыты артынан жйкелерден беткі тарматар-rr. perforantes lateralis шыады, бл тарматар рсаты алдыы абырасыны бйір блігіні терісін оректендіреді. рсаты алдыы абырасыны тменгі-бйір блігінде блшы еттерді ішінен n. Iliohypogastricus пен n. Ilioinguinalis /plexus lumbalis-ті ыса тарматары/ теді. Бл жйкелерді жолы жне тарматарымен байланыстары згеріп трады.Лавочкин бойынша олар екі трлі пішінге блінеді. Бірінші жадайда абыра аралы жйкелерді аз байланысы бар, блек-блек бааналардан трады, ал екінші жадайда керсінше олар бір-бірімен кптеген байланыс жасайды жне оларды рылысы тор трізді болады. 9. рсаты абырасыны беткі абатында орналасан лимфалы тамырлар nodi lymphatici inguinalis жне axllaris-ке яды. Тменгі-бйір бліктерден жне жоары бйір бліктерден лимфалар йылады. Тере лимфалы тамырлармен бірге ан тамырлар да жреді жне олар nodi lymphatici intercostals anteriores мен posteriors, lumbales мен iliaci йылады.КІНДІК АЙМАЫ. /REGIO UMBILICALIS/.Кіндік аймаы mesogastrii-ді ортасында жатыр жне бл жерден жары шыуы ммкін.Кіндікті сырты трі р трлі болады, негізі екі трлі болады: шыыы, оны трі цилиндр трізді жне конус трізді, екінші трі жалпа /жмса кіндік/.Кіндікті пішіні рса ішіні ысымыны згеруіне байланысты згеруі ммкін. ысым ктерілген кезде /жктілік кезінде, рса ішінде сйыты жиналанда/ кіндік жайылады жне кейбір кезде шыып кетуі де ммкін. Негізгі ол лкен ойыс, ал тбінде кіндік тскеннен со пайда болан – papilla umbilicalis бар.Кіндік linea aiba-а сйкес келеді жне оны тесігі – annulus umbilicalis бар. Оны шеттері атты жне терімен бірігіп кеткен. Бл жерде тері асты клетчаткасы жне іш пердесі алдындаы клетчатка болмайды, сондытан кіндік ішіне кіріп кеткен.Кіндік аймаында мынадай абаттар бар: 1. Тері абаты жа, 2. Fascia umbilicalis, fasciae transversae-ні бір блігі, 3. абыралы іш пердесі.Кіндік саинасы рсаты а сызыыны апоневрозынан пайда болан жне ол р трлі пішінде жне клемде болады. Ені р трлі адамдарда да р трлі болады жне тесігінен кейде зондты шы ана, ал кейде бір сауса кіріп кетеді. Егер тесігі лкен болса кшенген кезде жары пайда болады. /кіндік жарыы/.рсаты алдыы абырасыны ішкі жаынан кіндік саинасына біреуі жоарыдан, шеуі тменгі жатан келетін днекер тканьді созылыш бар, ол іш пердесімен жабылан, бл созылыштар эмбриональды кездегі крделі рылымдарды алдыы.Жоары созылыш бауырдан кіндікке иаш жоарыдан тмен арай келеді. Ол кіндік венасы жне ол Lig. teres hepatic деп аталады. V. umbilicalis кейде толы бітеліп алмайды, бл кезде ол осы аталан байламны рамында апалы венамен байланысады.Тменнен бйірі бойынша кіндікке-Kig. Vesicoumbilicalia lateralia деген екі байлам келеді. Тртінші созылыш ортасында жатады, ол кіндік пен уыты /Lig. Vesicoumbilicale medium/ байланыстырып трады жне ол рыты уыты зегіні алдыы болып есептелінеді /irachus/.ШАП АЙМАЫ /REGIOO INGUINALIS/.Шап аймаы hypogastrii-ді бйір аймаында жатады. Шап аймаыны тменгі жаында шап ш брышыны шекаралары: тменнен-пупартов байламымен, ішкі жаынан-тік блшы етті сырты жиегімен, жоарыдан-пупартов байламыны ортаы жне сырты жиегімен, жоарыдан-пупартов байламыны ортаы жне сырты блімдеріні арасынан клдене жргізілген нктеге сйкес келеді. Практикалы жадайда рсаты алдыы абырасыны бл жері маызды, йткені, бл жерден жары шыуы ммкін.Шап ш брышы аймаыны абаттары:Тері, тері асты клетчаткасы, беткі шандыр. Тері абатын шашты тк басан жне мнда тері жне май бездері бар. Тері асты клетчаткасы семіз адамдарда екі абаттан трады жне днекер лпамен блініп трады.Lamina Thonpsoni-бл жерде атты.рсаты сырты иаш блшы етіні апоневрозы-иаш баытта жоарыдан, сырттан тменге жне ішке арай баытталан. Оны тменгі блігі пупартов байламына сай тзеді. Шап ш брышыны тменгі блігінде апоневроз екі аяшаа блінеді –ішкі жне жоары /crus superius/ жне сырты немесе тменгі /cuus interioris/.Бірінші, лкен crus superius symphysis pubis келеді, оны талшытарыны жартысы арама-арсы жатаы сондай талшыпен байланысып Lig. suspensorium penis /ерлерде/ жне Lig. suspensorium clitoridis /йелдерде/ тзеді.Екінші кіші аяшасы-cuus inferius, tuberculum pubicum-нен тіп жне жартылай Lig. gimbernati-ді тзеді.Сырты иаш блшы етті аяшаларыны арасындаы салау /тесік/ - шап зегіні сырты /тері асты/ тесігі /annulus inguinalis externus, s. subcutancus/. Сырты шап саинасыны баса, осымша аралытар кездеседі, олардан да жары абы шыуы ммкін.Блшы ет абаттары: m. obliguus abdominis internus жне m. transverses. M. obliguus abdominis internus иаш жоарыа жне ішке арай теді. M. transverses шап ш брышыны тере блшы етті жапырашасын райды.Блшы етті тменгі жиегі ры шылбырына тыыз байланысып жатпайды, соны есебінен шапта блшы етті аралы тзіледі, оны тбінде клдене шандыр жатады.Fascia transversae жа шандыр жапырашасы, ол Lig. inguinalis-ті ішкі жиегімен байланысады. Шап ш брышыны тменгі –ішкі брышында клдене шандыр пупартов байламынан бастап талшытар шоырымен бекітіледі.Lamina adipose Langenbecki-іш пердесі алдындаы майлы клетчатка-детте біршама жасы дамыан, ал бйір блігінде біршама аз дамыан. Жары пайда боланда, жары абыымен бірге жне іш пердесімен бірге томпайып сырта шыады.абыралы іш пердесі.Тамырлар. Тері асты клетчаткасында кіндікке арай баытталып a. epigastrica superficialis теді. Шат сйектен ішкерірек a. pudenda externa, сыртары a. circumflexa ilium superficialis жатады. Тере Fascia transversae мен іш пердесіні арасында a. epigastrica interior орналасан. Веналар артериялармен аттас болып келеді жне олар майлы абатта бір-бірімен анастомоз жасап, жасы дамыан торлар тзеді.Жйкелер-n. Iliohypogastricus пен n. ilionguinalis spina iliaca anterior superior-ден бір елі жоары рсаты алдыы абырасыны ішінде жатады /анестезия кезінде инені кіргізетін орын/. Одан рі n. Iliohypogastricus-ке иаш тмен арай m. abdominis internus пен m. transverses арасында жатады. Оны беткі тарматары шат аймаыны терісін оректендіреді. M. ilioinguinalis-ті баанасы пупартов байламыны стінде жоарыдаы жйкеге атар жне одан тмен жатады. Кейде блшы етті жиегіне жанасып жне тері астынан шап зегіні сырты тесігі арылы шыады. Бл жадайды шап жаынан операция жасаанда, тігіске осы жйкені бірге алып кетпеу керек.Лимфалы тамырлар пупартов байламынан тмен лимфалы тйіндерге /nodi lynphatici inguinales/ келеді. ШАП ЗЕГІ /CANALIS INGUINALIS/.Шап зегі рсаты алдыы абырасыны тменінде иаш баыттаы салау, ол жоарыдан тмен жне сырттан ішке арай баытталан.Ол алдынан апоневроз m. obligui abdominis externi мен, артынан fascia transversalis-мен, тменнен пупартов байламымен, жоарыдан – m. obligui abdominis interni-пен m. tranversi-ны тменгі жиегімен шектелген. Жарыы жо адамдарда ер адамдарда ры шылбырымен, ал йелдерде-жатырды жмыр байламымен толтырылан. Шап зегінде екі салау бар: сырты жне ішкі. Шап зегіні сырты тесігі тері астында Томсонов жне беткі шандырымен жабылан, осы жерден ры шылбырына теді.Шап зегіні ішкі тесігі, fascia transversa-ны талшытарынан ралан. Ішкі саина ры шылбырын алып тастааннан кейін крінеді. Бл тесікті ішкі жиегінен fascia transversa-ны астынан жне vv. epigastricae interiors теді. Бл жадайды ысылып алан шап жарыын жне оны сырты бойынша ішкі жары саинасын кескен кездегі операцияда ескеру керек. Ол кезде жуан артерия а. epigastricae interiors-ны кесіп кетіп заымдап алуы ммкін. Клдене шандыр ішкі тесік аймаында ры шылбырына теді жне оны абыын-tunica vaginalis communis-ті тзеді. Шап зегіні бойында m. obdominis internus пен m. transveersus-тен ры шылбырына блшы ет талшытарыны шоыры /m. cremaster/ шыып, оны бойымен маа тседі. Funiculi spermatici-ті рамына: I. a. deferentalis-пен бірге vas deferens, 2. spermaticae, 3. n. spermaticus (n. genitofemoralis-ті тармаы) шап зегіні сырты тесігініі маында ры шылбырына келеді.рсаты алдыы абырасын шап аймаында ішкі жаынан араанда, оны абыралы іш пердесі жауып трады жне атпарлар мен ойыстар бар. Plica epigastrica-ны бйір бойында орналасан vasa epigastrica inferiora бойындаы іш пердесінен пайда болан екі ойысты практикалы маызы зор. Осы айтылан атпарды сыртында орналасан ойыс fovea inguinalis lateralis шап зегіні ішкі тесігіне сйкес келеді. Екіншісі fovea inguinalis medialis plica epigactrica –ны ішкі жаында орналасан. Осы ойыстар /біріншісі жиі, екіншісі сирек кездеседі/ жары пайда боланда іш пердесі шыатын орын болып табылады. Егер fovea inguinalis lateralis арылы шыса, онда иаш жары деп, ал ereovea inguinalis medialis арылы шыса тік шап жарыы деп аталады. Fovea cupravesicalis-лкен емес ойыс, ол біріккен уы зегі мен кіндік артерияларыны арасында орналасан, ол іш пердесі шыатын жер деп есептелмейді.РСАТЫ АЛДЫЫ АБЫРАСЫНА ЖАСАЛАТЫН ОПЕРАЦИЯЛАР.Лапоротомия – дегеніміз рса уысындаы мшелерге жету шін рса уысын ашу болып табылады. Негізі оны рсаты алдыы абырасын кесу арылы жасайды. Ол шін біршама кесулер олданылады. Оларды трт топа бледі: 1. зынша – тік баытта кесу, 2. иаш, 3. Клдене, 4. Біріктірілген /комбинированные/ кесулер.зыннан кесулер жиі олданылады. Оларды ішінде е кп олданылатындары: Орталы Lig. terec hepatic-ді заымдамас шін, кіндікті сол жаынан айналып, рсаты а сызыы арылы кеседі. Теріні, іш пердесін а сызы бойымен кеседі. Бл кезде жйкелер мен тамырлар аз заымдалады жне рса уысыны мшелеріне жету жасы жолмен жзеге асады. Бл кесіндіні жеткілікісіздігі: жараны жиегіні бірігіуі жасы болмайды жне пайда болан тырты мыты емес болса, соны себебінен операциядан кейін жары пайда болуы ммкін.Тік блшы ет арылы /трансректальды/ кескенде жйкелерді жне тамырларды кесіп кеткендіктен, бл блшы ет семіп /атрофия/ алуы ммкін.Тік блшы етті сырты жиегі бойымен /параректальды/ кесіледі. Тік блшы етті сырты жиегінен 1-2 см ішкері жне оан атар теріні, тері асты клетчатканы жне беткі шандырды, lamina Thonpsoni-ді жне m. recti-ді ынабыны алдыы абырасын кеседі. Тік блшы етті ішке арай ыыстырып жне ынапты ішкі абырасын жне баса абаттарды /fascia transversa-ны, іш пердесі алдындаы клетчатканы жне іш пердесін/ кеседі. Жараны абат-абатымен тігеді. Осы кесулер кезінде жйкелерді /nn. Intercostals, n. iliohypogastricus/ заымдамас шін, Добротворский тік блшы етті арты ынабын кескенде иаш жне клдене баытта кесуді сынан.иаш кесу, рсаты алдыы абырасыны жоарысынан абыра доасыны жиегінен кеседі. рсаты тменгі жаында пупартов байламына жиегінен кеседі. рсаты тменгі жаында пупартов байламына атар жне оан брыш жасап кесінділер жасайды.Клдене кесінділер жйкелерді заымдамай клдене баытта жргізіледі жне рса мшелеріне ке трде жетуге болады. Бл кесінді аз олданылады, йткені блшы еттерді ажырап кетуі ммкін. Сонымен атар жиі тамырларды заымдайды.Біріктірілген кесінділер /брышты, Т-трізді ж.т.б./ сирек олданылады. Бл кесіндіні операция кезінде бірінші кесіндіні зарту шін жне осымша кесу кезінде олданылады. рсаты алдыы абырасын кескенде жйкелерге кіл блу керек, йткені жйкелер кесіліп кетсе блшы еттер семіп алады. Аан анды уаытылы тотатып тру керек. Осы масатпен р бір абатты кескенде, оларды талшытарыны жолымен кесу керек /теріні-атпар бойынша, апоневрозды, блшы еттерді талшытарыны баытымен ж.т.б./.РСАА ПУНКЦИЯ ЖАСАУ.рсаа пункцияны кіндік пен шатты арасынан жасайды. Пункцияны мак Бурнея нктесінен де /кіндік пен spina iliaca anterior-ді арасы/ жасайды. Бл жерден жасалан пункция те ауіпті, йткені epigastrica interioris пен superficialis-ті заымдап алуы ммкін.КРСЕТКІШТЕРІ: рса уысына кп сйытыты жиналуы /асцит/. Науасты жартылай отырызып, атты науасты бйірімен отырызып жасайды. уыты алдына ала босатып алу керек. Пункция жасау дісі. 1. Пункция жасалатын жерді терісін иодпен сртіп дейді жне хлорэтилмен немесе новокаин сйытыымен 0,5 процентті жансыздандырады. 2. Науасты о жаында оператор трады жне сол олына трокарды алып, с саусаын трокарды стіне ойып рсаты алдыы абырасына кіргізеді /егер науасты терісі алы болса, алдын ала скальпельмен теріні кесіп ояды/. 3. Аспапты кіргізіп болан со, олымен рсаты абырасына бекітеді жне ішіндегі стилетті алып тастайды. Сйыты шыаранда жйлап, порциямен науасты жалпы жадайына арап жне транссудатты рсатан слгі арылы жоарыдан ысыра отырып алады. рса уысыны тамырларына ан толып аландытан, мида ан жетіспей /анемия/ алады, соны салдарынан есінен танып алуы ммкін. Шарпы май немесе ішекті абырасы торакорды тесігін жауып алып, одан сйытыты ауы тотап алады. Оны тйме трізді зондты кмегімен, аспапты ішіне кіргізіп ашады. 4. Транссудатты алып болан со, тррокарды суырып алып тастайды да, теріні зіні орнына ыыстырып жне оан коллоидты жапсырышты жапсырады. Егер тері кесілген болса, онда оны тігіп тастайды. Екінші мрте пункция жасаанда, оны теріні баса жерінен жасайды.АСЫНУЛАРЫ: 1. тамырларды жаралануы ммкін, е ауыры рса уысыны ішіндегі ан ауы. 2. Мшелер жаралануы ммкін, оны ішінде ішектер. 3. Асцитті жыланкздер.РСАТЫ ЖАРЫЫ КЕЗІНДЕГІ ОПЕРАЦИЯЛАР.Жары ішкі жне сырты болып блінеді. Сырты жары дегенеміз – абыралы іш пердесімен апталан ішкі рылымдарды шыуы. Ішкі жары кезінде ішкі мшелер рса уысында алады да, іш пердесінен ралан алталара кіріп кетеді. /мысалы: recessus duodenojejunalis, r. retrocaecalis ж.т.б. ./Егер ішкі рылымдар іш пердесіз тері астына шыса, онда оны «шыу» - evenratio деп атайды.ЖАРЫТЫ ТРЛЕРІ: Туа пайда болан /h. congenita/, жре пайда болан /n. acguicita/ жарытар. Одан баса орнына айта салуа болатын /h. reponibilis/ жне орнына айта салуа болмайтын /h. irriponbilis/, ысылып алан жары /h. incarcerata/.Сырты жары мынадай рылымдардан трады: 1. жары апшыы абыралы іш пердесінен ралан жне баса абаттармен сыртынан апталан, ол апшыпен теріні арасында жатады, жары апшыында апшыты мойны /бастапы жіішке жері/, денесі жне тбі болып блінеді. 2. Жары рылымдары – рса уысыны р трлі мшелері /жиі ішектерді ілмектері жне шарб майлар/. 3. жары апасы – рса абырасындаы тесік, ол жерден жары апшыы шыады. Жары пайда болан жерге байланысты сырты жарытар шап, сан, кіндік, рсаты а сызыыны жарыы, бел, шатаралы болып блінеді.Жарыа жасалатын операциялар масаты жары апшыын кесіп алып тастап, рсаты уысыны рылымдарын айта ішіне кіргізіп, жары апасын жауып жне рсаты абырасын мытылау болып табылады.