Асазан мен 12 елі ішекті созылмалы аурулары.Гастродуодениттер.

Ас орыту, функционалды бірыайлыына арай созымалы гастрит пен дуоденит кбінесе аралас гастродуоденит трінде байалады.

Созылмалы абыну арын мен 12 елі ішекті шырышты абатындаы дистрофиялы згерістерімен білінеді.

Этиологиясы мен патогенезі те крделі, лі толы зерттелмеген. Соы кезге дейін бл дерт асорыту жйесіні арын-12 елі ішек бліміндегі инфекциялы емес абынуы деп арастырылап келді.

Австралия зерттеушілері (Уоррен Маршал 1983) ашан жаалы ( олар осы азаларды шырышты абатынан Грам-теріс-Gelicobacter pyloris-микробтар бліп шыарып, здеріне тжірибе жасады) бл ауруларды этиологиялы жне патогенетикалы жайларына кзарасты млдем згертуге негіз болды.

Созылмалы гастродуоденит дамуына себепші жадайлар;

1. Алиментарлы жадай. Сбилік жастан бастап р адама арын-ішек секрециясына сай тама стереотипі алыптасады; сондытан таматы абылдауды дрыс тртібін (режимі) сатауды мні зор. Ретсіз, сирек таматану асазан секрециясын бзып, зіні шырышты абаттарына ышыл пепсин факторыны зиянды (агрессивті) серін жоарылатады Таматануды санды жне сапалы кемістігіні де мні кп згерткені де аны.

2. Таамды аллергия. Оны созылмалы гастриттер дамуында елеулі лесі бар,

3. Дрі-дрмектер. Асазан шырышты абатына дрі-дрмектер тікелей сер етеді. Бларды ішінде агрессиялы сері кп салицил ышылы, дигиталис дрілері, сульфаниламид, тетрациклин, глюкокортикоид т.б. ерекше атаан жн. згеріс беткейлік абынудан, эрозия, жараа дейін болуы ытимал. Кейде гемморагиялы гастрит дамып, асазаннан ан кетуі байалады. Созылмалы гастрит дамуында дрі-дрмектерді за, рі айталап абылдауды зиянды мні блек.

4. Инфекциялы серлер. азіргі кезде бл жадайлар себеп-салдар ретінде крнекті орын алып отыр (созылмалы гастродуоденитті 50% , ал ойы жара ауруларында бдан да жоары 84%). Ауруды асазан шырышты абаты биоптатынан 1983 жылы алаш бліп шыаралан Грамм-теріс (Gelicobacter pylori) таяшасыны бл аурулар дамуына те кп сер тигізері длелденіп отыр.

Клиникалы крінісіне полиморфизм тн.

1. Ауырсыну синдромы; ішті жоара тсы, тама ішкен со бірден аз не аны. Біра ыса мерзімді болса, беткейлік гастритке тн.

2. Диспепсиялы синдром; «сасы” кекіру, ауыздан жаымсыз иіс байалады.Лосу, су, ішек бзылыстары (кбіне іш атуы) болуы ммкін.

Пальпациялы кріністер;ауырсыну сезімі эпигастрий аумаында толы байалады.

Диагнозы.

1. Анамнезді мні аса зор;

2. Асазанды зондпен тексеру бл азаны ышыл, фермент жне сектеторлы абілетінен млімет береді.

3. Гастрофибродуедоноскопия. Бл тсіл асазан мен лтабарды кілегей абатындаы абыну процесін, атрофиялы, беткейлік, эрозиялы згерістерді анытауа т.б. ммкіншілік береді.

Емі. Созылмалы гастрит емі балаларда кешенді, рі сатылы жргізілуі тиіс.

1. зіндік ауру пайда болан кезде (айлалау)баланы ауруханаа жатызып, тсектік режим таайындаан жн. Бнымен асазан жйесі озалысы азайып, анайналысы молайып, шырышты абат репарациясы жоарылайды.

7-10 кннен со жартылай тсектік, 3 аптадан со жалпы режимге ауыстырылады.

2. Кешенді рекеттер арасында е маызды орын диетотерапияа беріледі (негізі механикалы, термикалы жне химиялы жымдылыы, тиімділігі). 3-5 кнге 1 «а” диетасы таайындалады, содан екі апта бойы 1 «б”, кейін Певзнер бойынша №1 стол (осылай кемінде 6 ай бойы).

Клиникалы симптомдары тараан со, 6 айдан кейін науас бір жыла №5 диетаа кшіріледі.

Таамда В, С, А, Е витаминдері млшері жеткілікті болуы тиіс.

3. Медикаменттік ем.

1. (Gelicobacter pylori)шін тинидазол, де-нол беріледі, блара ауру шаыран бактерия те сезімтал. Агресс ивті жайларды серін тмендету (белсенді ышылды-пептикалы фактора арсы)- А-алмагель, Nа гидрокарбонаты, кальций карбонаты, кмір ышыл жне кйдірілген магнезия

2. Витаминді терапия.

3. Ауырсыну синдромы те айын жадайда спазмолитик осан жн (папверин, но-шпа).

4.Диспепсиялы синдромда /суда/ реглан, церукал сияты асорыту жйесіні жмысын реттеуге арналан дрілер тиімді

5. Гастрофарм- асорыту жолдарыны шырышты абатына трофикалы, ораныс жне регенерациялы о сері бар дрі.

6. ферменттер (фестал, панзинорм, мезим-форте) жне т айдайтын дрілер беру пайдалы.

4. Физиоем. электрофорез (новокайн, платифиллин, папаверин) эпигастрий стіне жасалады. Балшы, озокерит, су емін осарлау тиімді (радон, хвоя, хлоридті-натрийлі ванналар

5.Санаторлы-курортты ем. Ем жйесіні маызды кезеіне жатады. Негізгі масаты-ауруханада ол жеткен игі згерістерді тратандыру

Асазан, 12-елі ішек жарасы.

Асазан жне 12-елі ішекті шырышты абатында жараны пайда болуымен сипатталатын ,рецидивті тетін созылмалы ауру.

Этиологиясы: таматануды режиміні жне сапасыны бзылыстары, стресстік ситуациялар, тым уалаушылы, инфекциялы фактор-хеликобактерлер.

Клиникалы формалары:

І. Жараны орнына байланысты:

1. Асазан жарасы

2. 12-елі ішек жарасы.

3. Асазан, 12-елі ішек жарасы.

ІІ. Асазанны секреторлы ызметіне байланысты:

1. ышылдыы алыпты

2. ышылдыы жоары

3. ышылдыы тмен

ІІІ. 1. Асынан 2. Асынбаан.

Диагностикалы критерийлері: диспепсиялы бзылыстар, лосу, су, кекіру, ыжылдау, аш арында ауырсынулар /тнгі/.

Емі: Микроба арсы-Де-нол, фуразолидон, ампициллин, т.б. гастросидин, ызылмай, итмрын майы, алмагель, викалин, Физиоем-инемен емдеу, электройы.

Диспансерлік баылау: 1-ші жылы — ай сайын баылау, жылына 3 рет 1 айдан рецидивке арсы ем, денешынытырудан босату.

2-3ші жылы-квартал сайын баылау, жылына 2 рет рецидивке арсы ем, дайынды тобында дене шынытыру.

54. Мрын уысы кіреберіс блігі, vestibulum nasi, жне меншікті мрын уысы деп блінеді. Кіреберіс блігіне май бездері, тері бездері, вибристер кірсе, меншікті мрын уысы сырты мрыннан жне бет сйектерінен трады. Меншікті мрын уысыны 4 абырасы бар:

Жоары-оан кіреді: cartilage nasi lateralis, os nasale, lamina cribrosa, corpus ossis sphenoidales.
Тменгі-о.к.: palatum durum, palatum molle.
Латералді-о.к.: cartilage nasi lateralis,facies nasalis maxillae, lamina perpendicularis, os lacremale, concha nasals inferior.
Аралы-о.к.:vomer, artilage nasi.

Латералді абырада мрын жолдары болады(3).

Жоары,meatus nasi suprior, ол сына трізді сйек ойнуымен,sinus sphenoidalis,байланысан.
Ортаы, meatus nasi medius,ол sinus frontalis, sinus maxillaries-пен байл.
Тменгі, meatus nasi inferior, ол canalis nosolacremallis-ке ашылады да, крек тіс зегі,canalis incisivus,арылы ауыз уысымен байланысады.

Мрын уысыны шырышты абыы,tunica mucosa,топогр- орн.байланысты:иіс сезу аймаы,regio olfactoria, мен тыныс алу аймаы,regio respiraoria,болып блінеді. Мрын уысы арылы крделі сараптан ткен ауа хоан тесігі, одан рі жтынша арылы кмейге баыт алады.

Кмей, larynx

Мойынны алдыы аймаыны ортаы блігінде, ересек адамдарда 4-6 мойын омырталар аралыында орналасан. Кмей жоарыда тіласты сйегімен жаратар, байламдар ж/е блшыеттер арылы, тменде кеірдекпен дгелек байламдар арылы байланысан.

Кмей шеміршектері - сырты пішініне, атаратын ызметіне байланысты:

Та ж/е жп
Гиалин ж/е эластикалы шеміршектен тратын болып блінеді.

1) аланша шеміршек(cartilagо thyroidea)-кмейді баса шеміршектеріні сыртын алан трізді оршап орналасуына байланысты аталады.Бл тртбрышты,жалпа жп табашадан трады.

2) Жзік трізді шеміршек(cartilagо cricoidea)-та гиалин шеміршектен трады.Бл шеміршек ала арап орналасан доасынан,arcus cartilaginis cricoideae, жне артында тртбрыштрізді орналасан табашадан,lamina cartilaginis cricoideae, трады.

3) Ожаутрізді шеміршек(cartilagо arytenoidea)-шжаты пирамида трізді жп гиалин шеміршегінен трады.

4) Мйізтрізді(cartilagо corniculata)-ожаутрізді шеміршекті шында орналасан жп эластикалы шеміршек.

5) Сынатрізді(cartilagо cuneiformis)-ожау-кмей апаы атпарыны абатында орналасып, сынатрізді тмпешікті,tuberculum cuneiforme,раушы эластикалы шеміршек.

6) Кмей апашыы(epiglottis)-кмей кірісіні стінде орналасан дара эластикалы шеміршек.

Кмей блшыеттері ызметне арай: 3 топа жіктеледі.

Дыбыс саылауын кеейтетін
Дыбыс саылауын тарылтатын
Дауыс байламын керетін

Кмей уысы(cavum laryngis)-кмей кірісі тесігінен,aditus laryngis,басталады. 3-ке блінеді:

Жоары кіреберіс блік,vestibulum laryngis
Ортаы блік,cavum laryngis intermedium, рылысы крделі, себебі меншікті дауыс аппараты,glottis,орналасан.
Дауысасты уыс,cavum infraglotticum, жіішкеріп кеірдекке жаласады.

54. Сырты мрын сйегінен мрын-мадай шыры арылы шектелген. Бйір абырасы орталы блігінде бірігіп мрын ырын, dorsum nasi, тменгі латералді блігі мрын анатын,alae nasi, райды, демді мрын уысына ткізуші танаумен,nares,жне танауларды бір-бірінен бліп тратын мрын аласынан трады.

Мрын аймаы топогр- орн. байланысты:сырты мрын ж/е мрын уысы болып блінеді.Сырты мрына мрын тбірі,ыры, шы, танау кіреді.

Сырты мрын сйектік ж/е шеміршектік болып блінеді. Сйектік мрын сйектерінен, жоары жа сйектеріні мадайлы сіндісінен трады. Шеміршектік блігі днекер тіндер арылы зара байланысан бірнеше шеміршектерден трады.

- Мрынны лат.шеміршегі,cartilago nasi lateralis

- анатты лкен шеміршегі,cartilago alaris major

- анатты кіші шеміршегі, cartilago alaris minor

- осалы шеміршектер,cartilago nasals accessoriae

- Мрын уысыны аралы шеміршегі, cartilago septi nasi

67.Несепуы топографиясы,рылысы,ызметі,ішастара атынасы.

Несепуы,vesica urinaria seu cystis дара уыс мше ,несепті жиналатын орны.Несепуыты пішіні мен клемі несепті жиналуына байланысты згеріп трады.Ересек адамдарда несепуыты орташа сыйымдылыы 250-500мл-дей.Несепуы кіші жамбас астау абырасына бекініп,тспалас мшелермен фиброзды жіп арылы байланысып,симфизді артында орналасан.Несепуыты алдыы беті асаа симфизіне араан,одан асаа арты кеістігінде орналасан майлы атпармен шектелген.Ерлерде несепуыты арты беті тік ішекпен, шует уышаларымен жне шует шыаратын ттік кежерімен (ампуласымен), ал тбі уы асты безбен шектеседі.йелдерде несепуыты арты беті жатыр мойыны алдыы абырасымен жне ынаппен,ал тбі несеп жыныс диафрагмасымен шкетеседі.йелдер мен ерлерде несепуыты бйір беттері арты рісті ктеретін блшыетпен шектелген.Ерлерде несепуыты жоары бетінде жіішке ішек ілмектері,ал йелдерде жатыр орналасан.Несепуы несеппен толанда ішастар 3 жаынан,мезоперитонеалді,ал босаан кезде ретроперитонеалді жабылан.Ішастар несепуыты жоарыдан, бйірінен жне артынан жауып,ерлерде тік ішекке (тік ішекуы ылы),йелдерде жатыра (уыжатыр ылы)теді.уы шын кіндікпен орталы кіндік байламы жалайды.

Несепуы абыралары:

-шырышты абыыны ішкі беті ызыл срылт тсті,шырышасты негізіні жасы дамуына байланысты бос кезінде атпарлар тзеді, толан кезде атпарлар жазылады.Несепуы тбіні алдыы блігіні шырышты абыында несеп шыаратын зекті ішкі тесігі, несепуы шбрышыны арты шекарасыны жиегінде 2 несепаар тесіктері,ostium ureterus (dextrum et sinistrum) орналасан.

-шырышасты негізі,tela submucosa несепуы абырасында жасы дамыан.Соны нтижесінде шырышты абы атпарлара жинала алады.Несепуы шбрышында шырышасты негіз жо.

-блшыетті абыы,tunica muscularis біріай салалы 3 абаттан трады.Сырты жне ішкі абаттары бойлы,ортаы те жасы дамыан дгелек (церкулярлы) абат.

-уыты сырты бетінде сірлі абы жо жерде,оны сырты абыы адвентиция.

Несепуыты анмен амтамасыз етілуі.

Несепуыты денесімен шын кіндік артерияны тарматары мен жоары уы артериялары,aa.vesicales superiors, уы тбімен бйір абыоасын ішкі мыын артерияны тарматары-тменгі уы артериясы, a.vesicalis inferior, анмен амтамасыз етеді.

Несепуы абырасынан веналы ан несепуыты веналы ріміне,plexus venosus vesicae urinariae жне несепуы веналары, vv.vesicales арылы ішкі мыын венасы аады.