Тіл-жтынша нервіні тарматары

1. N. tympanicus, ganglion inferius-тен шыып, дабыл уысына, cavitas tympani, тіп, сол жерде рім, plexus tympanicus, тзеді. Брім дабыл уысы мен есту ттігіні шырышты абыын нервтендіреді. Ол рімге ішкі йы артериясынан да тарматар келеді. Нерв n. petrosus minor трінде дабыл уысынан оны жоары абырасы арылы шыаннан кейін, пирамиданы алдыы бетіндегі аттас жлгемен sulcus n. petrosi minoris-те жріп, ganglion oticum-а келеді. Осы нерв арылы шышыт безі шін nucleus salivatorius inferior-тен шыатын парасимпатикалы секреттік талшытары ла тйініне келеді. Тйінде зілгеннен кейін секреттік талшытар шкіл нервті шінші тармаынан шыатын n. auriculotmporalis-ті рамында безге келеді.

2. Ramus n.stylopharyngei - аттас блшыетке барады.

3. Rami tonsillares-тадай бадамшаларына жне доашытарына барады.

4. Rami pharyngei-жтынша ріміне барады.

5. Rami linguales-тіл-жтынша нервіні соы тарматары тілді арты 1/3-не барып, оны сезімтал талшытарымен жабдытайды, оларды арасында papillac valatac-те баратын дм сезу талшытары да теді.

6. R. sinus carotici-sinus caroticus-ке (glomus caroticum) баратын сезімтал нерв.

203.Кезбе нерв (X)

N. vagus, кезбе нерв - тртінші жіне одан кейінгі келесі желбезек доаларынан дамыан, ке тараландытан осылай деп аталады (119-сурет). Бл бассйек нервтеріні ішіндегі е зыны. Кезбе нерв тарматары арылы тынысалу азаларын, асорыту жолыны едуір блігін, сигматрізді то ішекке дейін нервтендіреді, сондай-а ол жрекке оны соуын баяулататын тарматар береді.

N. vagus рамында ш трлі талшытар бар:

1. Аталан ішкі азалар мен тамырларды рецепторларыны, сондай-а миды атты абыыны кейбір блігінен жіне ла аланын оса сырты есту жолынан сезімтал ядроа nucleus solitarius-ке келетін афферентті (сезімтал) талшытар.

2. Жтынша, жмса тадай мен кмейді ерікті блшыеттеріне баратын эфферентті (озалысты) талшытар жне осы блшыеттер рецепторларынан шыатын (проприоцептивті) талшытар. Бл блшыеттер талшытарды озалыс ядросынан nucleus ambigus-тен алады.

3. Вегативті ядродан, nucleus dorsalis n. vagi-ден шыатын эфферентті (парасимпатикалы) талшытар. Олар жрек миокардына (жрек соысын баяулатады) жне тамырларды блшыет абышасына (тамырларды кеейтеді) келеді. Сонымен кезбе нервті жрек тарматарына n. depressor енеді, ол жректі зі мен оланы бастапы блігі шін сезімтал нерв жіне ан ысымын рефлекстік жолмен реттеуді басарады. Сондай-а парасимпатикалы талшытар кеірдек пен кпені (бронхыларды тарылтады), еш жне colon sigmoidum-ге дейін ішекті (перисталтиканы кшейтеді), аталан азаларда орналасан бездер мен іш уысы бездерін-бауыр, йыбезін (секреттік талшытар), бйректі нервтендіреді.

А. Бас блігінде (нерв басталатын жер мен тменгі тйін арасында):

1. Ramus meningeus-арты бассйек шыры аймаындаы миды атты абыына барады.

2. Ramus auricularis-сырты есту жолыны арты абырасы мен ла аланы терісіні бір блігіне барады. Бл бассйек нервтеріні ішіндегі шкіл нервке жатпайтын жалыз тері тармаы.

. Мойын аймаында:

1. Rami pharyngei-тіл-жтынша нерві жне симпатикалы сабау тарматарымен бірге рім-plexus pharyngeus-ті тзеді.

Кезбе нервті жтынша тарматары жтынша тарылтыштарын (констрикторларын), тадай доашытары мен жмса тадай блшыеттерін (m. tensor veli palatini-ді оспаанда) нервтенліреді. Жтынша рімі жтыншаты шырышты абыына сезімтал талшытар береді.

2. N. laryngeus superior - дауыс саылауына жоарылау кмей, тіл тбірі блігі мен кмей апаыны шырышты абыын сезімтал талшытармен, ал кмей блшыетіні бір блігі мен жтынщаты тменгі тарылтышын (констрикторын) озалыс талшытарымен амтамасыз етеді.

1. Rami cardiaci cervicalis superiores et inferiores-ті бір блігі n. laryngeus superior рамынан шыып, жрек рімін тзеді.

Б. Кеуде блігінде:

1. N. laryngeus recurrens- айтарма кмей нерві кезбе нервті ола доасыны немесе банаасты артериясыны алдында (о жаында) жатан жерінен шыады. Бл нерв о жаында a.subclavia-ны астынан артына арай, ал сол жаында да астынан арты жаына айналып тіп, содан кейін еш пен кеірдек арасындаы жлгемен жоары ктеріле, олара кптеген тарматар береді. Нервті, n. laryngeus inferior, соы шы кмей блшыеттеріні бір блігін, оны дауыс байламдарынан тмендегі шырышты абыын, тіл тбіріні кмей апаы жанындаы шырышты абыыны блігін, сондай-а кеірдек,жтынша, аланша жне айырша бездерін мойынны лимфа тйіндерін, жрек пен ккірекаралыты нервтендіреді.

2. Rami cardiaci thoractici-кмейді айтарма нерві мен кезбе нервті кеуде блігінен басталып, жрек ріміне барады.

3. Rami bronchiales et tracheales симпатикалы сабау тарматарымен бірге бронх абыраларында рім plexus pulmonalis-ті тзеді. Бл рім тарматары кеірдек пен бронхтарды блшыеттері мен бездерін нервтендіреді, сонымен атар онда кеірдек, бронхтар мен кпеге арналан сезімтал талшытар да болады.

4. Rami esophagei-еш абырасына барады.

В. Іш блігінде:

Кезбе нервті ештен жретін рімдері асазана созылып, алдыы жне арты сабаулар- trunci vagales-терді тзеді. рбір truncus vagalis парасимпатикалы ана емес, сондай-а симпатикалы жне афферентті анималды нерв жйесіні нерв ткізгіштері кешені болып табылады жне онда екі кезбе нервті де талшытары болады.

204.осымша нерв (XI)

N. accessorius - осымша нерв соы желбезек доаларынан дамиды; эфферентті талшытарды жне сопаша ми мен жлында жайасан екі озалыс ядросы бар. Ядроларына сйкес оны ми жне жлынды бліктерін ажыратады. Ми блігі сопаша мидан, кезбе нервті тменгі жаында шыады. осымша нерв жлынды блігі (С2-С5) алдыы жне арты тбіршіктері арасында жне жоара ш мойын нервтеріні алдыы тбіршіктерінен ралып, нерв сабаушасы трінде жоары ктеріліп, ми бліміне осылады. осымша нерв кезбе нервті блініп шыан тармаы боландытан, ол онымен бірге бассйек уысынан мойындыры тесігі арылы шыып m. trapezius пен одан блінген m. sternocleidomastoideus екеуін нервтендіреді. осымша нервті ми блігі n. laryngeus reccurens рамында кмей блшыеттерін нервтендіруге барады. осымша нервті жлын блігі жтыншаты озалысты нервтендірілуіне атысады.

осымша жне тіл-жтынша нервтеріні кезбе нервпен ортатыы мен жаындыы IX,X жне XI бассйек нервтері желбезек нервтеріні vagus тобын райтындыымен тсіндіріледі.

206.Мойын рімі,топографиясы,тарматары,нервтендіру айматары.

Жауабы: Мойын рімі, Plexus servicalis, 4 жоары мойын нервтеріні алдыы тарматарынан тзіледі.Олар зара 3 доа ілмектерімен байланысып,клдене сінділерді бйірінен медиальді жаынан омыртаны алдыы блшы еттері, ал латеральді жаынан омырта блшыеттері m.scalenus medius, m.levator scarulae, m.splenus cervicis арасында орналасып, n.accessorius пен n.hypoglossus жане tractus sympaticus пен анастамозданады.рімді алдыы жаынан m.sternocleidomastoideus жауып турады.рімнен шыатын тарматар терілік , блшыеттік , аралас болып блінеді.

Терілік тармаы: 1.N.occipitalis minor(C1жне С3-тен) шйде аймаы латеральді блігіні терісіне барады. 2.N.auricularis magnus (C3-тен ) ла аланымен сырты есту есту тесігін нервтендіреді. 3.N.Transversus colli (С2-С4-тен ) алдыы екі нерв сияты m.sternocleidomastoideus-ті арты жиегі ортасынан шыып, осы жиекті айналып, ала арай тіп, мойын терісін нервтендіреді.4.N.supraclaviculares(С3-С4-тен)лкен кеуде жне дельта трізді блшыеттерді стіне келеді.

Блшыеттік тармаы: Mm.recti capitis anterior et lateralis, mm. longi capitis et colli, mm. scalene, m.levator scapulae жне m. intertransversari anteriores блшыеттеріне барады. Мойын ріміні озалтыш талшытарына ansa cervicalis жне тіл асты нервіні тмендеген тармаы radix superior жатады.

Аралас тармаы: N.phrenicus- ккеттік нерв (C3-C4) m.scalenus anterior бойымен бана асты артериясы мен венасы арасынан кеуде уысына теді. Одан рі о жатаы N.phrenicus тік дерлік о кпе тбірі алдына тсіп, жрекап бйір бетімен ккетке барады.Сол жа N.phrenicus ола доасыны алдыы бетін иып тіп,жрекапты сол жа бйір бетімен ккетке барады.Екі нервте жрекаппен кпеап арасында алдыы кеуде аралыта теді.Ккеттік нерв симпатикалы сабауды екі тменгі мойын тйіндерінен талшытар абылдайды.Ол аралас нерв, оны озалыс тарматары ккетті нервтендіреді, сйтіп , ол ол тыныс алуды амтамассыз ететін нерв болып табылады:сондай-а кпе аппен жрекапа сезімтал тарматар береді.

207.Иы ріміні банасті блігі,алыптасуы,топографиясы,тарматалуы,нервтеу айматары.

Иы рімі plexus brachialis 5,6,7 жне 8 мойын жлын нервтеріні алдыы тарматарыны rr.anteriores nn. Cervicalium 5-8 бірігілуінен тзіледі.Сонымен бірге рімні тзілуіне 4-ші мойын жлын нервті алдыы тармаыны кішкене тармаы жне 1-ші кеуде нервті алдыы тармаыны r.anterior n.thoracici primi кп блігі атысады.Иы ріміні бана сті блігі pars supraclavicularis plexus brahialis мойынны тере блшыеттеріне блшыеттік тарматар, rr.musculares жне иы белдеуі блшыеттеріне ыса нервтер береді.

ыса тарматар:1.N.dorsalis scapulae жаурынны медиальді жиегін бойлай теді.Олm.levator scapulaeжане mm.rhomboidei-ні нервтендіреді.2.N. thoracicus longus m/serratus anterior-ды сырты бетімен тсіп, оны нервтендіреді.3. N.supraclaviculares incisura scapulaeарылы fossa supra spinata-а теді.4.N.pectoralis medialis et lateralis.5.N.subclavius.6.N.subscapularis.7.N.axillaris- олты нерві.Иы рімі ыса тарматарыны е жуаны.

зын тармаы:Оны ішінен алдыы тарматарды- бккіштер мен пронаторлар шін nn.musculocutaneus,medianus et ulnaris- ті жне арты тарматарды- жазыштармен супинаторлар шін n.radialis-ті бліп крсетуге болады.1. n.musculocutaneus- блшыеттер нерві.2.n. medianus-ортаы нерві.3.N. ulnaris-шынта нерві.4.n.cutaneus brachii medialis.5.n.cutaneus antebrachii medialis.6.n.radialis.

208.Иы ріміні банаасты блігі тарматары, нервтендіру айматары.

Иы ріміні банаасты блігі pars infraclavicularis plexus brachialis олды блшыеттері мен терісіне зын тарматар жне бір ыса нерв олты нервін N.axillaris береді. Иы ріміні банаасты блігі олты шырында mm.pectorales major et minor артында m.subscapularis алдында,m.seratus anterior-дан латеральді орналасады.рімні бл блігі олты шырынан шыа берісінде m.coracobrachialis,m.subscapularis жне m.latissimus dorsi арасында жатады.Иы ріміні банаасты блігіні 3 будасыолты шырында a. Axillaris-ті медиальді,латеральді жне артынан оршайды,артерияны тек алдыы беті жабылмайды.

209.Блшыет-тері нерві,тарматары, нервтендіру айматары. Блшыет-тері нерві n.musculocutaneus тмен жне сыта баытталады, m.coracobrachialis-ті жоарыдан тмен иаш тесіп тіп, m. Brachialis жне m.biceps brachii арасында жатады.Кейн нерв иыты екібасты блшыетті дистальді сііріні латеральді жиегіні астынан шыып,шынта буын аймаында,иыты меншікті шандыры арылы теріасты майлы абата кіріп, білекті терілік латеральді нерв, n.cutaneus antebrachi lateralis атауын алады. Блшыет-тері нерві з жолында келесі тарматарды береді:1) Блшыеттік тарматар, rami musculares. m.coracobrachialis. m. brachialis,m.biceps brachii. нервтендіреді. 2) топан жілік сйек абыына жне шынта буыныны буынды абына тарматар.3)Білекті терілік латеральді нерві, n.cutaneus antebrachi lateralis Блшыет-тері нервті соы тармаы.Ол шынта буын аймаында aponeurosis m.bicipitis brachi-ден латеральді иы шандырын тесіп тіп,v.cephalica жанында жатады,жне тмен жріп,тенар аймаына дейн білекті алаан бетіні кріжілік жиегі терісінде тарматалады.

210.Шынта нерві,алыптасуы,тарматары,нервтендеру айматары. N.ulnaris, шынта нерві, иы , ріміні медиалды будасынан ( С7 , С8 , Тh1) шыып, иыты медиалды жаынан медиалды айдаршыты артынан теді ( ол бл жерде тері астында жатады , сондытан оан тиіп кеткен кезде білекті медиалды аймаында ауырсыну тйсігі пайда болады),содан кейн ол sulcus ulnaris-ке теді,одан кейн canaliscarpi ulnaris арылы аттас артериялармен веналармен бірге алаана барады,retinaculum flexorum бетінде зіні соы тармаына,ramus palmaris n.ulnaris-ке жаласады.Шынта нерві ортаы нерв сияты иыта тарматар бермейді.

211.Кріжіліктік нерв, тарматары,нервтеу айматары.N.radialis крі жілік нерві иы рімі арты будасын райды.Ол иы артериясы артынан a.profunda brachii-мен бірге иыты арты жаына тіп,топан жілікті спиральді айнала canalis humeromuscularis-те орналасып,содан кейн арттан ала арай латеральді блшыет аралы пердені тесіп тіп, m. Brachioradialis пен m.brachialis аралыына шыады.Осы жерде нерв беткей ramus superficialis жне тере тарматара блінеді. N.radialis иытаы ,білектегі барлы жазыш блшыеттерді нервтендіреді.Білекте блшыеттерді крі жілік топтарын,иыпен білекті жазылатын жаында терініде нервтендіреді.

212.Бел рімі,алыптасуы,тарматары,нервтеу айматары. Бел рімі,plexus lumbalis,3 жоары бел нервтеріні алдыы тарматарынан жне 4 нервті жоары блігінен, сондай-а 12 абыра аралы нерв тарматарынан тзіледі.Бл рім бел омырталарыны клдене сінділері алдында m. Psoas major абатында жайасып,бір атар тарматар береді.Оларды бір блігі осы блшыетті латеральді жиегінен, бір блігі медиальді жиегінен шыып, бір блігі оны тесіп тіп,оны алдыы бетінен шыады.Бл тарматар мыналар:1.Rami muscularis mm. Psoas major et minor m.quadratus lumbarum жне m.intertransversarii laterals lumbarum барады.2.N.Iliohypogastricus m.psoas major-ды латеральді жиегінен шыып,12 абырааралы нервке паралельді баытта белді шаршы блшыетіні жоары жаындаы алдыы бетінде жайасады.12 абырааралы нерв сияты сегменттік нерв боландытан N.Iliohypogastricus та сол сияты ішті клдене жне ішкі иаш блшыеттері арасынан тіп, оларды блшыеттік тарматармен амтамассыз етеді жне бксені жоары жаымен шап зегіні беткей тесігіні терісін нервтендіреді.3.ilioinguinalis блда сегмненттік нерв, m.psoas major-ды латеральді жиегі астына шыып N.Iliohypogastricus-ке паралельді жне оны тменгі жаында орналасады.Одан кейн тікелей шап зегіне барып,беткей шап саинасы арылы шыып, асаа жне ен терісінде н/е лкен жыныс ерінінде тармааталады.4.N.genitofemoralis m.psoas абатынан осы блшыетті алдыы бетіне тіп,2 тармаа блінеді.Оларды біреуі – r.femoralis шап байламына барып, оны астынан тіп, осы байламны тменгі жаындаы сан терісінде тарматалады.Баса тармаы – r.genetalis шап зегіні арты абырасын тесіп тіп,ры шылбырына осылып – m.cremaster мен атабез абытарын нервтендіреді.5.N.cutaneus femoris lateralis , m.psoas major-ды бйір жиегі астынан шыып m.iliacus бетімен spina iliaca anterior superior-а барып,сол жерде іш абырасын тесіп тіп,сана шыып, тері астына тарматала санны бйір бетімен тізеге дейін тсіп,теріні нервтендіреді.6.Сан нерві n.femoralis 213 cратан оисын.7.N.obtoratorius жапыш нерві213.срата толыымен.

213.Сан жне жапышты нерві тарматары,нервтендіру аймаы.Сан нерві n.femoralis белріміні е жуан тармаы lacuna musculorum арылы санны алдыы бетіне шыады.Ол сан артериясынан латеральді орналасып,одан fascia latae-ні тере жапырашасы арылы блініп, кптеген тарматара ыдырайды.Оларды біреулері rami muscularis m.quadriceps,m.sartorius-ті ,ал басалары санны алдыы медиальді бетіні терісін нервтендіреді.Сан нервіні тері тарматарыны е зыны n.saphenus canalis adductorius –те a.femoralis-тен латеральді жатады. Hiatus adductorius-ті жанында нерв артериядан алшатап , зекті алдыы абырасын тесіп тіп,беткей нервке айналады.Нерв сирата v.saphena magna –мен осарлана журеді.Одан тізе терісіні тменгі бетіне ramus infrapatelaris жне сираты медиальді бетімен ая шыны медиальді жиегіне rami cutanei cruris mediaes-тер кетеді.N.obtoratorius жапыш нервітйытаушызек арылы сана тіп,m.obtoratorius externus –ты жамбас сан буынын жне барлы келтіруші блшыеттерді,олады устіндегі теріні нервтендіреді.Тарматары:1).Блшыеттік тарма ramus muscularis негізгі сабаудан жапыш зекке кірмей басталады,нервпен бірге зек арылы тіп, m.obtoratorius externus-те тарматалады.2).Ramus anterior алдыы тарма артыдан алыдау, енгізгі сабауды жаласы ретінде m.adductor longus жне m.adductor brevis арасында журіп,келесі блшыеттерге блшыеттік тарма береді.3).Ramus posterior арты тарма негізгі сабаудан тарматаласын m.obtoratorius externus-ті тесіп, m.adductor magnus жне m.adductor minus блшыеттік тарматар,rami muscularis береді.

214.Сегізкз рімі алыптасуы,тарматары,нервтеу айматары. Сегізкз рімі,plexus sacralis,рімдерді ішіндегі е маыздысы 4 жне 5 бел нерві алдыы тарматарынан жне сегізкз алдыы тесіктерінен шыатын трт сегізкз нервтеріні (S1-S4) дл осындай тарматарынан ралады. рім нервтері бір-бірімен осылып , foramen infrapiriforme арылы жамбас астау уысынан шыатын шонданай нервіні жуан сабауын тзеді. Сегізкз рімінін шыатын тарматар ыса жне зын болып блінеді. ыса тарматар ая-бел аймаын, ал зын тарматар оны бел рімі тарматарымен жабдыталан блігін оспаанда бкіл аяты нервтендіреді. ыса тарматар. 1. Rami musculares m. piriformis ( S1-S2) m.obturatorius internus, mm. gemelli жне quadratus femoris пен mm. levator ani et coccygeus блшыеттерін нервтендіреді. 2. N. gluteus superior (L4,L5,S1), foramen suprapiriforme арылы аттас артериямен бірге жамбас астауынан шыып,содан кейн m.gluteus medius, m. Gluteus minimus жне m. tensor fasciae latae-де таралады. 3 N. gluteus inferior( L5, S1, S2,) foramen infrapiriforme арылы шыып, зіні тарматарымен m. gluteus maximus пен жамбас-сан буын абын нервтендіреді. 4N. pudendus,шыныс нерві

215.Сегізкз ріміні зын тарматары , топографиясы

216. Шонданай нерві, оны тарматары жне нервтендіру айматары.

 

Шонданай нерві – n.ischiadicus. бел-сегізгз рімі ана емес денедегі барлы нервтерді ішіндегі е ірі нерв. Ол сегізгз ріміні алдыы тарматарыны жаласы.

Бл нерв бір жаынан m. Gluteus maximus екінші жаынан m.abturotorius internus et m. Quadrates femoris арасында, ортан жілікті лкен ршыы мен шонданай тмпесі арасымен ткізілген сызыты ортасында жатады.

Таым шырыны жоары брышында екі тармаа: асыты жілік нервке n. Tibialis, жне жалпы кіші жіліншік нервке n.peroneus comminis,блінеді.

Шонданай нервті барлы аталан тарматары жалпы днекер тінді ынапта жатады.

 

Тарматары:

  1. Блшыеттік тарматар келесі блшыеттерге тарматалады : m. Abturatorius internus, mm. Gemelli sup et inf, m. quadratus.
  2. Буынды тарма.
  3. Блшыеттік тарма - сан айматы асыты жілік блігінен баытталады.
  4. Буынды тарма – асыты жілік жне кіші жіліншік бліктерінен тарматалады.
  5. Жалпы кіші жіліншік нерві оз кезегінде бірнеше тарматара блінеді.
  6. Асыты жілік нервтері немесе улкен жілік n.tibialis. з кезегінде бірнеше тарматар береді.