Лтты байлы:мазмны мен рылымы

лтты байлы жинаталан рі нтижелі крсеткіштер санатына жатады жне мемлекетті экономикалы даму дегейіні айнасы десе болады.лтты байлы - бл материалды жне рухани игіліктерді жиынтыы жне осы уаытта барлыы оам меншігінде болады. лтты байлы рамына мыналар енеді:а) негізгі ндірістік жне ндірістік емес орлар;) айналмалы ндірістік орлар;б) материалды резервтер мен сатандыру оры;в) айналым оры;г) трындар млкі.лтты байлы рамына негізгі жер, ормандар, сондай - а барланан табии ресурстар жне олар натуралды трде есептелінеді.азастан зіні ауымы бойынша лтты байлыты лкен клемін иеленген. Бізді республикада жалпы жер клемі 222,5 млн.га млшерді райды, оны ішінде 82%-ауыл шаруашылыы жеріне жатады. азастанда 21,7 млн.га орман мен табии егістіктер, 11 мы зен, 7 мынан астам кл мен су оймалары бар.сімдіктер оры 6 мынан астам трлерден трса, ал жануарлар лемі алуан трлі.Шабындытар мен жайылым (162млн. га) клемі бойынша азастан Австралияны (450 млн. га), АШ-ты (320 млн. га) жне ытайды (234 млн. га) ана алдына жібере алады. азастан пайдалы азбалар оры мен оларды алуан трлері бойынша –ТМД- даы е бай айматы бірі. Минералды ресурстар лтты табысты трттен шін райды.Брыны одатаы мнай орыны 9%-ы азастан лесіне тиесілі болса, ал ртрлі баалаушыларды пайымдауынша жалпы лемдік млшердегі мнайа ТМД лесі 6-10% райды екен. азастанда марганец рудасы (408 млн. т) орыны 13% шоырланан жне млшері бойынша тек АШ- ты (553млн. т), Украинаны ана алдына салады.азастан лемде хром рудасы оры бойынша екінші орынды иеленді жне республика 1990жылы жалпы одатаы оны ндіруді 96,6%-ын игерген. Жалпы темір рудасы оры (16662млн. т.) бойынша азастан лемде Бразилия, Австрия, Канада, АШ, Индия, Ресей мен Украинадан со сегізінші орынды иеленеді.Вольфрам оры бойынша лемде азастан бірінші орынды, фосфор рудасы бойынша - екінші, ал орасын мен молибден бойынша - тртінші орында.1990жылы брыны Одатаы 98,2% хромит, 81,7% барит, 64,7% фосфорит, 53% вольфрам, 38,5%-орасын, 29,5% молибден, 28,4% мыс, 22,1% боксит, 20,1%асбест, 13%марганец, 11,9% кмір жне 9,7% темір рудасыны оры азастан лесіне келеді. Уран рудасы орыны кптігі брыны Одатаы уран ндіруді 56% амтамасыз етті. Республика жерінде Менделеев кестесіні 60-тан астам е белгілі элементтері табыланазастанны ауымды табии байлытарын тере білу мен тиімді игеру - экономиканы дамытуды е басты жадайыны бірі болып табылады, сондай - а елді лтты байлыыны здіксіз суіні е маызды екендігі де рас.

57.Халыаралы экономикалы атынастар.Экономикалы атынас, Халыаралы экономикалы атынастар – лем елдеріні арасындаы шаруашылы байланыстар жйесі. Э. -ды аса маызды нысандары – халыар. сауда, жмыс кшіні кші-оны, капитал кетілімі мен халыар. несие, халыар. валюталы (есеп айырысу) атынастары, халыар. ыл.-тех. жне ндірістік ынтыматасты. Бл нысандар бір-бірімен тыыз байланысты жне зар іс-имылда болады. Халыар. сауда Э. -ды жетекші нысаны болып табылады. Оны негізгі трлері:Сырты сауда;Капитал(.Негізгі капиталды бір елден екінші елге аусуы);ылыми-техникалы байланыс.(ТР шарты жаа техникалы жетістіктерді енгізу,табиат ресурстарын немді пайдалану жне т.б);Орнына келтіру жмыстары(Мемлекетті соы жылдарындаы жасаан маызды экономикалы байланыстары)Нисие-аржы атынастары(Несие мен займ беру арылы жне тура инвестиция негізінде ірі ксіпорындар мен ызмет крсету салаларыны салынуы);ызмет крсету салалары'Халыаралы туризм.'

58.Негізгі экономикалы крсеткіштер – экономикалы ызметті барлы саласын талдауда, есептеуде, жоспарлауда олданылатын санды сипаттамалар жйесі, яки экономикалы дерістер мен былыстарды, оларды даму задылытары мен рдістеріні санды сипаттамасы шін пайдаланылатын абсолютті жне салыстырмалы шама.Жалпы лтты нім Ж... – белгілі уаыт кезеінде оамны арамаындаы лтты ндірістік факторлармен ндірілген барлы игіліктер мен ызмет трінде аныталады. Басаша айтанда жалпы лтты нім Ж... – бл лтты тауарлар мен ызмет крсетуді бір жылды нарыты ны. Экономикалы теорияда жалпы лтты нім Ж... номиналды жне наты трге блінеді. Жалпы лтты німді аымдаы нарыты баамен есептегенде, бл оны номинальды трін сипаттайды. Бл крсеткішті наты трін анытау шін номиналды жалпы лтты німді Ж...-ді инфляция ыпалынан арылту арылы, яни баа индексін олдану арылы есептеумен аныталады. Наты Ж = номинальды Ж баа индексі Номинальды жалпы лтты німні наты жалпы лтты німге атынасын жалпы лтты кіліні дефляторы деп атайды. Жалпы ішкі нім.Осы крсеткішті Ж-ні модификациясы деп арауа болады. Оан осы елді территориясындаы барлы экономикалы субъектілер ызметтеріні нтижесі жатады. Ж мен ЖІ-ні айырмашылыы: 1-ден ЖІ есептегенде Ж-нен осы елді ресурстарын шетелде пайдалануды нтижесінде тскен табыстарды сомасын (жалаы, проценттер, дивиденттер) алып тастау керек. 2-ден, ЖІ-ді есептегенде Ж-ге шетелдіктерді осы елден алынан табыстарын осу керек.