Жаняны тарихи трлері.

Отбасы леуметтануы

1. Отбасыны пайда болуы жне даму трлері

2. Отбасыны рылымы мен ызметтері

3. Отбасыны типтері

4. Отбасы леуметтік институт ретінде

Отбасы тарихи згеріп отыратын леуметтік былыс, себебі формасы ндірістік атынастара , оны ішінде меншіктік атынастара тікелей туелді. Мселен, некелік атынастарды алашы тарихи формасы полигамия, ал ндіріс рал-жабдытарына жекеменшікті пайда болуына байланысты ол моногамиялы отбасымен ауысады.

Отбасыны рылымы мен ызметтері. Отбасыны маызы оны атаратын ызметі арылы аныталады. Екінші сзбен айтанда, отбасыны мазны мен атынасы тікелей байланысты. Отбасы оамны бастапы ясы, оамды леуметтік рылымны негізгі элементтеріні бірі бола отырып, кптеген ясы, оамды леуметтік рылымны негізгі элементтеріні бірі бола отырып, кптеген леуметтік ызметтерді атарады.

Отбасыны бірінші міндеті - рпа жаластыру ызметті. Бл барлы тарихи кезедерде оам шін де, жеке адам шін де маызды ызметті болып келеді.

Отбасыны ызметтеріні бірі – трбиелеушілік ызметі: оны оамды трбиені е тиімді деген жйесі де алмастыра алмайды. Оны негізгісі – баланы мірге келтіру ана емес, сонымен бірге оан леуметтік - мдени ортаны ндылыын абылдаттыру, лкен рпаты тжірбиесін жас рпаа жеткізу, бойына сііру, яни балаларын здерін оршаан ортаа жне оама пайдалы азамат етіп сіру ке – шешені маызды міндетті.

азіргі кезде бар отбасыны типтері мыналар: тотемдік ауым (ру), патриархальды туыс топ, патриархальды отбасы жне жеке отбасы. Патриархальды туыстар тобы (туы сты отбасы) ткен замандарда ндіевропалы халытарды брінде болан, ал кейбір халытарда азір де бар. Бл отбасында бірнеше рпаа жататын отбасы мшелеріні брі туысан аа-іні, апа-сіілі болып табылады

Отбасы леуметтік институт ретінде. Отбасы леуметтік институт есебінде адам оамныны алыптасуы мен бірге пайда болды. Отбасыны дербестігі боланымен, біра отбасылы атынастар оаммен, оны дамуымен тікелей байланысты.

Отбасы – кіші леметтік топ, ал оны мшелері некемен немесе аны бір туыстыымен, трмысты ортатыымен жне зара адамгершілік жауапкершілікпен байланысты. Отбасы – оамны бастапы ясы, оамны леуметтік рылымыны негізі болып табылады.

 

79/ Білім леуметтануы ткен уаыттаы оу, білім беру жйесіні бір артышылыы –ол оны адамгершілік (гуманистік) баытыны кштілігінде болды. оамны белгілі бір тобыгы кілдері тілді, дебиетті, кркемнер, суретті талдай білуі ажет болды. Жалпы адамзатты ндылытармен танысу оларды оршаан дниені тере, ке тсіне білуіне сер етті. Зиялы ауым - рбір оамны матынышы. Блар бірнеше ондаан, тіпті жздеген жылдарды ішінде алыптасады, істелінеді.

андай да бір басару трі болмасын, зиялы ауымны кілдері оамны кішігірім леуметтік тобын райды да рбір лтты тере парасатын, шыармашылы абілетін жария етушісі, жатаушысы ана емес, сонымен бірге лтты адамгершілік, мдени, рухани лгісі (эталон) болып саналады.

оамны р трлі даму кезедеріне сай университтерді білім жйесіндегі оу процестері р трлі дрежеде, дегейде ызмет атарады, соан орай оны беделі де р трлі болды. Алашыда университтерде нерге атысты пндер оытылмайтын еді, ондаы гуманитарлы оамды ылымдар жартылыс жне техникалы ылымдарды лшем-лгілерімен жргізілді. Аыл –ой, ебекті бір трі ретінде жргізілетін ылымдара шек ойылып, тек ана натылы тиімді, пайдалы ылымдар (мысалы, математика, физика, химия, биология, техникалы ылымдар, т.с.с. жргізілді.) Ал, адамны жеке тла ретінде жан-жаты йлесімді дамуына, оны адамгершілік асиеттеріні жетілуіне назар аударылмады. Сондытан бгінгі кнні басты мселесі-брыны университетті айта жаырту. Оны алуан трлі мселелеріні ішіндегі басты, негізгі мселе-оамды гуманитарлы білім беруді айта алпына келтіру. Мны зі- гуманитарлы факультеттерді кбейту деген ой емес, ол оу орындарын бітіруші мамандарды жоары дрежедегі мдениетін алыптастыру болып табылады

 

Мектеп оушыларды мемлекеттік тапсырысты жасырын оу бадарламасын мегеруін амтамасыз ететін мдени айта ндіру элементі.

Білім беру жйесіні міндеті – лтты жне жалпы адамзатты ндылытар, ылым мен практиканы жетістіктері негізінде жеке адамды алыптастыру жне дамыту шін ажетті жадайлар жасау.1999 жылы абылданан «Білім туралы» Заа байланысты білім беру рылымына, мазмнына, оу жоспарына, бадарламалара, оулытара згерістер енгізілді. Зада «Бріне бірдей білім беру» моделінен «Тадау бойынша білім беру» моделіне кшу арылы жзеге асыру кзделген.азіргі мектепті болашаы туралы Н.Назарбаевты Жолдауында (2004ж.) былай делінген: «лемдік білім кеістігіне толыымен кірігу білім беру жйесін халыаралы дегейге ктеруді талап ететіні сзсіз. Бл шін оушыларды жоары сатыда бейінді оытуды кздейтін он екі жылды білім беруге кшу ажет. Мектепке дейінгі даярлы бірінші сыныпа сйкес келетін болады. Балаларымыз он жыл оудан кейін не жоары оу орнына тсуге дайындалуа, не тиісті ксіптік-техникалы білім алып, з бетінше ебек жолына тсу жнінде шешім абылдауа тиіс. Малімдер мен балаларды жайлы мектепте оып, жмыс істеп, оу жабдытарыны, кабинеттерді, спорт аладарыны тапшылыын сезінбегені те маызды. азастандаы мектеп уаыт те келе здік лемдік стандарттар дегейіне ктерілуге тиіс».

Мектеп реформасы оны рылымына згеріс енгізуді, оу орындарыны жаа трлерін руды, оытуды діс-тсілдері мен мазмнын жаартуды, трбие жмысыны жааша трлерін іздестіруді арастырады.Мектепті ерекше оыту жадайына байланысты трлері:

Жалпы орта білім беретін мектеп – негізгі жне осымша жалпы білім беру бадарламаларын іске асыратын, райсысы дербес жмыс істей алатын ш сатыдан: бастауыш, негізгі, жоары сатыдан тратын жалпы орта білім беретін оу орны.

Жалпы орта білім беретін мектепті масаты – жеке адамны аыл-ой, адамгершілік, эмоционалды, дене дамуына, оны шыармашылы ммкіндіктерін барынша ашуа, баланы жас жне дербес ерекшеліктерін ескере отырып, оны жеке адам ретінде глденуіне ртрлі жадайлар жасауды амтамасыз ету.