Азіргі сабаа ойылатын талаптар

Сабата малімні зіні не біліп, не істейтіні маызды-а, біра оны ыпалымен шкірттеріні не біліп, не істейтіні одан да маыздыра. Наыз стаз, міне, осынысымен бааланады.

Цицерон.

Оу ызметі – адамны оу міндеттерін шешу процесінде теориялы білімдер мен ызмет тсілдерін игеруіне баытталан негізгі ызмет трлеріні бірі. Оу ызметін жйелі жргізу оны субъектілерінде негізгі компоненттері мазмнды абстракция, жалпылау, талдау, жоспарлау жне рефлексия болып саналатын теориялы танымы мен пайымдауыны жедел дамуына жадай жасайды.

Мектептердегі оыту процесі малімні басшылыымен жргізіледі. Оны ызметіні масаты оушыларды белсенді, саналы, танымды ызметін басару болып саналады. Малім оушылара бірте – бірте крделі талаптар ояды, соны арасында баланы танымды ойыны ілгерілеу озалысын амтамасыз етеді. Малім оытуды табысты туіне жадай жасайды: ойылан талаптара сйкес мазмн тадайды, оытуды йымдастыруды р алуан трлерін пайдаланады; соны кмегі арасында мазмн оушыны игілігіне айналатындай р трлі дістерді пайдаланады.

рбір малім з сабатарыны ызыты, тартымды, есте аларлытай боланын алайды. Дегенмен, жас малімдер з пнін жетік білу жне оны рбір мтінін ызыты етіп баяндай алу – малімні басты асиеті деп ойлайды. Алайда мектептегі негізгі пндерді оыту барысы бл асиетті малімдер шін жеткіліксіз екендігіне кз жеткізіп келеді.

Дидактик-алымдар арнайы зерттеулер нтижесінде оушыларды танымды белсенділігі оларды игеретін біліміні сапасына тікелей сер ететінін анытап отыр. Мысалы, здігінен оу немесе дріс тыдау барысында апаратты за уаыт есте сатауды крсеткіші 10 пайыздан аспаса, р трлі танымды ойындар мен белсенді оыту дістерін пайдалану барысында ол крсеткіш 90 пайыза дейін жетеді екен. Бл "жаада трып жзуді йрену ммкін еместігін” длелдейді.

Орыс академигі В.Беспальконы айтуынша игеру дегейі 70 пайыза жетпеген білім, біртіндеп кеми береді екен, тек 70 пайыздан асан кезде ана оны здігінен толытыру ммкіндігі пайда болады екен. Ал алымдарды зерттеулері оыту барысында балалар зара талылау жасап, алан білімді з тжірибесімен штастырып жне з білгенін згеге йреткенде ана бл дегейден асуа болатынын крсетіп отыр.

Шыыс даналыы: Естігені естен шыса, крген алар кіліде, бір нрсені жасап, са, мытылмас міріде, – дейді. азіргі ылыми зерттеулер бл даналыты астарында тере маына жатандыын байатады. Орыс алымы Л.Фридманны айтуынша, бала білім игеру барысында трт трлі позицияда болады екен:

1.Тыдау арылы дайын білімді алу. 2.здігінен жаалы ашу. 3.Трлі серді сезіну. 4.Бйым немесе нім жасау.

Осы позицияларды соы шеуі ана шын мнінде німді оуа жадай жасайды. Сондытан сабаты жоспарлау мен йымдастыруда оны німділігін арттыратын оытуды белсенді діс-формалары мен танымды ойындарды тиімді пайдалануды маызы зор.

Сабаты тиімділігін арттыруды жзеге асыру шін азіргі сабаа ойылатын талаптарды сатау керек:

1. рбір сабата білім беру, даму жне трбиелеу масаттарыны бірлігі саталуы керек. рбір саба оыту процесіні басты задылытарын жзеге асыруа ыпал етуі керек.

2. рбір саба дидактиканы барлы принциптеріне жне брінен брын оыту мен мірді ылымилыы мен байланысына жауап беруі керек.

3. рбір саба , е алдымен, сабаьы таырыбымен жиі ауыстырылатын айын дидактикалы масатпен сипаттауы керек.

4. Сабаты барлы кезедерінде оушыларды танымды ызметін жандандыру масатында оытуды р алуан дістері мен тсілдерін пайдалану.

5. Сабаа ойылатын талаптарды бірі – оны эмоционалдыы. Ол оушыларды сабатаы маызды ызметті – жаа білімді игеруді – атаруа итермелейді. Ол сырттай ана байалуы ммкін (малімні атты дауысы, ол сілтеуі, т.б.), эмоционалды малімні сабатаы оыту процесіне, оылатын таырыпа атысты байалуы ммкін.

6. рбір сабата оушыларды білімін здіксіз есепке алу жргізілуі керек.

7. рбір саба зіні йымдастырушылы задылытарымен, о нтижелерді сезінгіштігімен ерекшеленуі керек.

8. рбір сабата жйелі айталауды элементтері атысуы тиіс.

9. рбір саба техникалы отайлы жне дидактикалы жаратандырылан болуы керек.

10. Кез келегн пн бойынша рбір сабаты ткен жне алдаымен байланысы.

11. Сабаты барлы уаытын лкен табыстылыпен пайдалану.

12. Оушыларды бкіл саба бойы оу ебегін амтамасыз ету.

13. Сабаа ойылатын талаптарды бірі оны рылымды икемділігі болып табылады.

14. Сабаты ксіби баыттылыы.

15. й тапсырмасыны тиімділігі жне оны міндетті тексеру.

16. олайлы моральды – психологиялы жне санитарлы – гигиеналы жадайлар туызу.

Мны брі тек бір ана жадайда ммкін болады, егер сабаты німділігі мен балаларды белсенділігі жоары болса.

Орыс дидактигі В.Голуб саба тиімділігін арттыруды жеті баытын атап крсетеді:

1.Сабаты тиімділігін арттыру жолдарыны бірі (кез – келген оу пні бойынша) р сабата мынадай жадайлар жасау болып табылады: оушыларды оу материалыны негізін сабаты зінде мегеруі тиіс, біра бл негіздер кездейсо емес, саналы игерілуі керек.

Келесі сабаты тиімділігін ктеруді таы бір маызды жолы – бл жымды жмыс кезіндегі р оушыны барынша дамуына ммкіндік туызу.

3.Саба тиімділігін ктеруді келесі жолы – бл белгілі бір рылымны болуы. Бл жадайда жмысты сырты жаы (срау, тсіндіру, бекіту) емес, оны ішкі рылымы оушылара білінбейді, біра оны малім наты ойластыран.