оамда табыстар біркелкі блінбейді, табысты біркелкі блінбеуі дегейі графикте Лоренц исыымен крсетіледі.

Капитал - кп маыналы ым: ол материалды игіліктерді оры, ол сонымен атар материалды емес элементтерді де амтиды, атап айтанда адамны абілеті, білімі. Капиталды екі негізгі формасын айтуа болады: ндіргіш капитал-ндіріс рал - жабдытары, ашалай капитал – аша капитал тиімді пайдалану арылы ол иесіне табыс келеді, Капиталды сімі – пайызы деп аталады.

Нарытаы сатушылар мен сатып алушыларды араатынастарыны объектісіне байланысты, капитал нарыы деген тсінікке анытаманы екі трлі болуы ммкін.

- ндіріс факторлары нарыында капитал деп оларды нды лшеміндегі физикалы капитал тсініледі. Бл жадайда капиталдар нарыы ндіріс факторлары нарыыны бір блшегі болып табылады.

- аржы нарыында капитал дер аша капиталы тсініледі. Сондытан капиталдар нарыы арыз капиталдар нарыыны рамды блігі болып табылады.

арыз капиталыны нарыы деп аша капиталы объектісіні ызметін атаратын жне осы капитала сраныс пен сыныс алыптастыратын, зара атынастарды жиынтыы аталады. арыз капиталдарыны нарыы аша нарыына жне капиталдар нарыына блінеді. Аша нарыы мерзімді бір жыла дейінгі банк операцияларын жргізумен байланысты болады. Капитал нарыы банкті орта мерзімді жне за мерзімді операцияларына ызмет етеді.

Капитал нарыындаы сраныс – бл здеріні инвестициялы жобаларын жзеге асыруа ммкіндік беретін фирмаларды физикалы капитала сранысы. Ашалай салым трінде капиталы бар й шаруашылытары бизнеске материалдарына сраныс трінде олнадуа з капиталын береді. Бл шін олар салынан аражаттара процент трінде табыс алады.

Несие проценті – белгілі бір мерзімде капитал иесіне оны ралдарын пайдалананы шін тленетін баасы. Несие проценті капитала деген сраныс пен сыныс арылы алыптасады. Капитала деген сраныс келесі факторлара туелді:

- инвестицияны пайдалылыына,

- экономиканы дамуына,

- мемлекетті сранысына,

- салым мерзіміне,

- салым салу саласына туекелге жне баса да факторлара.

Несие пайызы номиналды жне натылы млшері болып блінеді. Номинальды процент ставкасы – инфляцияны сімін есепке алмайтын, аымдаы нарыты пайызды млшері.

Жерді саны шектелген, сондытан жерді сынысы абсолютті икемсіз. Жерді сынысына тмендегі факторлар сер етеді:

1. Жер нарлылыы;

2. Жер участкісіні нарыа алыс-жаын орналасуы.

Жер нарыында тек сраныс белсенді фактор. Жерге сраныс згерістеріні нтижесі шамалы боландытан, оны пайдалананда осы ресурсты иесі белгілейтін баа шешуші фактор болып табылады.

Рента меншікке келетін табысты бір трі, капиталды жерге пайдалану ы шін меншік иесіне тсетін тлем. Оны клемі аренда келісімінде белгіленеді. Жер рентасы – жер учаскесін уаытша олданана тленетін тлем. Жер рентасыны екі трі бар: дифференциалды жне абсолютті.

Абсолюттік рента – бл жериелеріні иемденетін табыстарыны бір трі. Оны абсолюттік деп аталатын себебі – ол нарлылыы мен баса да жадайлара байланыссыз жала берілген барлы жерлерден алынады. Мны жерге меншік монополиясы болу салдарынан, жер иесіне жерге капитал пайдалану шін тленетін тлем. ай елде болмасын, халыты азы-тлікпен амтамасыз ету шін нарлы жермен атар німділігі тмен жерлерді де пайдалануа тура келеді. Сондытан нары баасы нарлылыы тмен жерде ндірілетін німдерді жеке ндірістік баасымен лшенеді. Сондытан нашар деген жерлерден де орта пайдадан арты пайда алынатын болады. Мндай арты пайданы абсолюттік рента трінде жер иелері иемденді.

Дифференциальды рентаны айнар кзі нарлылыы жоары жне нарыа жаын жерлерде ндірілетін ауыл шаруашылыы німдеріні жеке ндіріс шыындары оамды ндіріс шыындарынан лдеайда кем болады да, сондай жерлерді пайдаланатын жалгерлерді стеме пайдасы болып табылады.

1. Жерді табии нарлылыына жне жер учаскелеріні нарыа жаын орналасуына байланысты алынатын пайданы тлемі ретінде жер иелеріне кшуін дифференциальды І рента деп атайды.

2. Жерді нарлылыын жасанды жолмен жасарту арылы алынатын стеме пайданы дифференциалды ІІ рента деп атайды. Екінші дифференциалды рента егіншілікті интенсивті жргізу дісін жне жерді нарлыын сіруді, прогрессивті биотехнология олдануды, жоары потенциалы бар тымдарды тілейді.