Балаларды геометриялы фигуралармен таныстыру дістемесі.

Ересек тобыны балалары дгелекті, квадратты, шбрышты, тіктртбрышты тек жасы айыра біліп оймай, оларды атайды да жне бл жазы фигураларды бріні лшемдері алуан трлі жне тстері де р трлі болуы ммкін екенін біледі. Олар клемді денелерді: шарды, кубты жне цилиндрді біледі. Бадарлама мазмны бойынша балаларды овал формалы денемен, конуспен жне білушімен (тік брышты параллелепипедпен) таныстыру міндет ойылан. Балаларды айналасындаы кптеген заттарды формалары сондай болып келеді, сондытан оларды дрыс атай білуге йреткен жн.

Заттарды формалары жнінен салыстыру шін лгі ретіндегі балалара таныс геометриялы фигураларды е арапайым белгілерімен жне ерекшеліктерімен оларды таныстыру ересек балалар тобы трбиешіні негізгі міндеті болады. Балаларды жаа геомертиялы фигуралармен таныстыру жнінен ткізілетін сабатара мысалдар келтірейік.

Конуспен таныстыру.Трбиеші балаларды алдына пирамидка деп аталатын ойыншыты ояды да оны саусатармен айналдыра крсетуді сынады, сонан со пирамидка здеріне таныс андай жазы фигураа сас екендігін срайды. Балалар ол шбрыш тріздес екенін айтады. «Екі олдарымен осы фигураны апсыра стадар. Мны шбрыштан андайдай айырмашылыы бар?» Балалар оны дгелек екенін жне жоарыдан тмен арай бірте -бірте жуандай беретінін, оны таяшаа кигізілген саиналардан тратынын айтады. Трбиеші мндай фигураны конус деп атайтынын айтады. Баран сайын кішірейе бертін квадраттардан тратын екінші фигураны крсетіп, трбиеші мндай ойыншты пирамидка деп атауа болатынын тсіндіреді. Пирамидка мен куносты элементтерге блшектеп балалар оларды айырмашылытарын здері байайды: конус лшемдері кеми беретін, брыштары жо, дгелек саиналардан трады, ал пирамдка – лшемдері кеми беретін квадраттардан трады, конус домалайды, ал брыштары бар пирамида домалай алмайды.

Конусты негізгі белгілерін айындап алып, балалар трбиешіні тапсырмасы бойынша конуса сас заттарды табады жне атайды (воронка, гл салатын ваза, электр люстрасыны алпаы, сбіз т.б.).

Жаттыу ретінде балалар здеріне таныс цилиндр формалы заттарды атайды. Цилиндр тріздес форманы конус тріздес формамен салыстырып, балалар оларды арасындаы састы пен айырмашылыты таайындайды. Батарея трубасыны барлы жері дгелек жне тегіс, ал сбіз конус тріздес (конусты) –ол да дгелек, біра барлы жері, цилиндрдікі сияты, бірдей емес, мны бір шы жіішке.

Оу іс -рекеттерінін бірінде трбиеші білеумен балаларды (олара «тік брышты параллелепипед» деген айтылуы иын атауды берместен) таныстырады. Ол балалара білуді крсетіп, оны неге сайтынын срайды. «Білеу кірпіш сияты», -дейді балалар. Ол бл форманы жасы біледі, біра оны кірпіш деп атайды, йткені олара одан длірек атауы белгісіз. Трбиешіні срауы бойынша балалар саусатарымен тік тртбрыштарды айналдыра (оларды «абыралары» деп атамастан) крсетіп шыады.

Сона со педагог айналадан білеуге сас заттарды табуды тапсырады (кітап, шкаф, жшік, орап, аквариум, шырпы орабы т.б.).

Клемді бес денені (кубты, шарды, цилиндрді, конусты жне білеуді) білу балаларды айналадаы заттарды формасына: автомашина кузовына, троллейбуса, автобуса т.б. деген зор ынтасын оятады, оларды балалар згеше абылдай бастайды. Кз йренген йреншікті заттарды формасына назар аударыла бастайды. Ааш дідері мен бтатарынан олар цилиндр мен конус формаларын байайтын болады. былардан, баандардан жне сымдардан цилиндр тріздес форма таба бастайды: «Тек баан жуан, ал сым жіішке», - деп атап крсетеді олар.

Осылайша, клемді геометриялы фигуралармен танысу балаларды танымдылы белсенділігін арттырып, айналадаы мір жніндегі оларды тсінігін байыта тседі, мны зі балаларды іс -рекетіні (оларды сурет салуы, жабыстыруы, конструкцияалауы, баылаулары туралы гімелері) жемісті болуына себепші болады.