Бсеке дістері. Адал емес бсеке.

Ашаны мні жне ызметтері. Аша массасы.

Ашаны пайда болуы, мні жне ызметтері. Аша айналыс заы. азіргі аша ерекшеліктері. азір жне несие аша айналу жйесіні артышылытары мен кемшіліктері. Аша- ндіру мен блу процестерінде адамдар арасында белгілі бір экономикалы арым атынастарды крсететін экономикалы категория жне де абсолютті икемді айырбас ралы болып табылады. Ашаны атаратын келесідей ызметтері болады: н лшемі, айналыс ралы, тлем ралы, азына жинау жне дниежзілік аша ызметтері. н заы-бл тауар ндірісіні дамуын басаратын баа заы. Оны негізгі атаратын функциялары мынадай: тауар ндірісін реттеу, ебек німділігін ынталандыру, тауар ндірушілерді дифференсалдау. азіргі тада ааз ашалара араанда несиелік ашалар кптеп олданылады. йткені, олар те икемді рі тиімді. Ашаны рлі рашан оымыстыларды ызытыран. н формасыны ашалай трге кшуіні зіндік ерекшелігі бар. р трлі халытарды аша ретінде ерекше танымал айырбас ралдары олданылан. Оларды ны траты деп есептелген. Олар мал, ол нер бйымдары, маталар, тері, жн,ару жарата жне т.б. Ашаны пайда болуыны зерттелуінде екі кз арас бар: Субъективті жне объективті. Субъективті кз арас кезінде аша адамдар арасындаы сапалы, тиімді келісімні нтижесінде пайда болады депр есептеледі. Ал объективті кз арас кезінде ашаны жалпы эквивалент рлі бекітілген.

Аша – несие саясаты. Аша – несие саясатыны ралдары.

азастан лтты банкі мемлекеттік аша-несие саясатын анытайтын жне жзеге асыратын орган болып табылады. азастан лтты банкі аша-несие саясатыны басты масаты: лтты валютаны тратылыын, яни оны тлемабілеттілігі мен баса шетел валюталарына атысты тратылыын амтамасыз етуді кздейді.Аша несие бл айналыстаы аша несие жиынын, несие клемін , сыйаы млшерлемесін згертуге, жалпы банк жйесіні ызметін реттеуге баытталан шаралар жиынтыы.Мемлекет наты салалы жне айматы мселелерді шешу шін арнайы мемлекеттік бадарлама негізінде масатты жеіл несиелер береді. Ол арнайы бюджеттен тыс даму орын руы ммкін. Несиені реттеуді тмендегідей трлері жиі олданылады:а) экономикалы банкті есептеу ставкасын згеруі;б) «ашы нарытаы опреация»

Бсеке, оны мні жне трлері.

Рынокты атынастарды мн- маынасын байататын ымдарды бірі- бсеке(латын сзі конкурро- тйістіру) болып табылады. Бсеке нары субъектісіні тепе- тедік ытаы тауарды пайдалы ткізу шін зара экономикалы жарысын крсетеді немесе аржыны те пайдалы жмсау. Бсекені болмауы монополизмге алып барады. Рынок субъектілері кп болса, бсеке тиімді жреді. Себебі бсеке мен монополия бір- біріне кері ымдар.Бсеке трлері: 1\ Ішкі салалы- бір салалы ксіпорындар арасындаы е лкен табыс шін крес. 2\ Салааралы- трлі салалы ксіпорындар арасындаы капитал салуды е пайдалы жадайы шін крес. Бсекелік кресті дістемелері: 1\ Баа бсекесі- ндіріс шыындарын азайтып, ассортименті мен сапасын згертпей тауар баасын тмендету негізінде осымша табыс алу шін крес. 2\ Кресті нарытан тыс нысандарын пайдалану- аржылы улы-смдытар, нды ааздармен алып-сатарлы жасау, нерксіптік тышылы, мемлекеттік органдар арылы ысым жасау, бсекелесті кзін жою. 3\ Баадан тыс бсеке- тауар асиетіні згеруі жне оан сапалы жаа ерекшіліктерді берілуі, субститут-тауарларды рылуы, сатудан кейінгі техникалы ызмет, жарнама.

Бсеке дістері. Адал емес бсеке.

Баа бсксі: ндіріс шыындарын азайтып, ассортименті мен сапасын згертпей , тауар баасын тмендету негізінде осымша табыс алу шін крес.

Кресті нарытан тыс трлерін пайдалану: аржылы лы-смдылытар, нды ааздармен алып-сатарлы жасау, нерксіатік тышылы, мемлекеттік органдар арылы ысым жасау, бсекелесті кзін жою.

Баадан тыс бсеке: Тауар асиетіні згеруі жне оан сапалы жаа асиеттерді берілуі, субститут-тауарларды рылуы, сатудан кейінгі техникалы ызмет, жарнама.

Баа бсекесі-баса бсекелестікке араанда тмен баамен тауар сату, тмен тарифпен ызмет крсету. 2. Баа емес бсеке- нарыа жоары сапалы, арты сенімділігі бар, пайдалану мерзімі за, кп ассортиментті тауар сынады. 3. Арсыз бсекелестік- бл діс бсекелестікті нормасын, ережесін бзу, демпинг, нарыта стемдік ету, тірік млімет т.б.

Казастан Республикасыны монополияа арсы заы мынадай нормативті-ыты актілерге негізделген: Р «Табии монополиялар туралы», «Адал емес бсекелестік туралы», «Бсеке жне монополия ызметін шектеу туралы» задары.
Адал емес бсекені келесі трлері бар:
1. Фирмалы атауды, тауар белгісін засыз пайдалану.
2. Бсекелесті бсекеші тауарыны сырты рсімдеуін тікелей дайы ндіріс жолымен кшіру.
3. Сатушыны сатуды осымша шарттарын зорлап егізу;
4. Баса бсекелесті ызметін депсіз трде салыстыратын жарнаманы тарату.
5. Тауарды наыз асиеттері мен сапасы туралы мліметтерді жарнамада дейі брмалау немесе жасыру.
6. Бсекелестікті болдырмауа келетін нарыты атынас субъектілеріні дегейлес осылуы т.б.