ыса мерзімдегі ндіріс шыындары: траты, айнымалы, орташа.

Траты шыындар FC(Fixed cost)-ндіріс клеміне байланыссыз шыындар.Олара рылыс жне имараттара амортизациялы аударымдар, ренталы тлемдер, кімшілік басару шыындары т.б. жатады. Бндай шыындар тіпті ксіпорын жмысын тотатанда да тленуі тиіс.Айнымалы шыындар VC(variable cost)- ндіріліп жатан нім клемі санына туелді шыындар.Олар шикізата, материалдара, ебекаыа жне т.б. кететін шыындардан трады.ндіріс клемі скен сайын олар седі.Шыындарды шартты трде траты жне айнымалы блу талдау жасалып отыран кееге де байланысты болады.за мерзімде барлы шыындар айнымалы болады,себебі за мерзімде барлы рал-жабдытар ауыстырылады.Айнымалы жне траты шыындарды осындысы жалпы шыындарды райды TC(total cost).Орташа шыындар фирманы кірістерін анытау шін маызды: егер баа орташа шыындара те болса, фирма пайда алмайды. Егер орташа шыындардан кем болса, онда фирма зиян шегеді жне банкрот болады.Егер баа орташа шыындардан жоары болса, фирма баа мен шыындар арасындаы айырма млшерінде пайда табады.Орташа жалпы шыындар жалпы шыындарды нім клеміне блгенге те болады: ATC=TC/Q. Орташа траты шыындар, жалпы траты шыындарды нім клеміне болгенге те:AFC=TFC/Q. Орташа айнымалы шыындар жалпы айнымалы шыындарды ндірілген нім санына болгенге те: AVC=TVC/Q.

23.Р.салы жйесі ерекшеліктері.1995 жылды 24 суірінде абылданан Р Президентіні «Салытар жне бюджетке тленетін баса да міндетті тлемдер туралы» за кші бар жарлыы салы жйесіне отайлы згерістер енгізді. Оларды атарына олданылып келген салытар мен салытар мен алымдар саныны 46-дан 11-ге ысартылуы, салы салу принциптеріні дниежзілік тжірибеге сай згертілуі, халыаралы салы салу тртібіні енгізілуі, салытарды нышанына, белгілеріне арай топталуы, сонымен атар бл жатты кптеген задармен тыыз байланыстылыы, салыты кімшілікті жаа ережелеріні енгізілуі салы жйесіндегі баса да тбегейлі згерістер жатады. рине мемлектті нарыты экономикалы атынас талабына сай дамуы жадайында салы жйесіні бір орында, згеріссіз алуы ммкін емес. Алайда ыса уаыт аралыында абылданан шексіз згерістер мен толытыруларды енгізілуі нтижесі оны лі де болса жетілмегендігін крсетеді.Бгінгі кні республикада салы задарыны барлы негізгі кемшіліктері ескерілген, рі жетілдірілген жаа Салы кодексі дайындалып, 2001 жылды 12 маусымында абылданды.Уаыт аымыны серіне, заман талабына сай абылданан Салы кодексінде келесідей мселелерді шешуге басты назар аударылан. Біріншіден , барлы шаруашылы субъектілеріне салытандыруды те жадайын жасау. Екіншіден , кейбір жекелеген категориядаы салы тлеушілерге берілген жеілдіктерді жою арылы салы жктемесін жеілдету. шіншіден , салы задылыы жніндегі барлы ережелер мен нормаларды тікелей ызмет ететін за млшерінде біріктіру. Тртіншіден, салы задылыыны тратылыын амтамасыз ету.рине, салы задылыында згерістер мен толытырулар болашата да жргізіліп отырылады. йткені экономикалы арым-атынастар бір орында трып алмайды, ол жаа даму сатысына кшкен сайын салы задылыыны да сол экономикалы саясата сай згертіліп отыруы керек. Сондытан згерісті енгізілуі де зады. Біра, кодекс бойынша енді жаадан енгізілген згерістер жылына бір рет енгізілуі тиіс. Енгізілген згерістер келесі жаа жылды басынан бастап кшіне енеді. Бл ереже біржаынан салы тлеушілерге жаа енгізулерге алдын ала дайындалып, операциялар мен аржы шешімдерін жоспарлауа ммкіндік берсе, екінші жаынан салы ызметкерлеріні жмысын жеделдетуге жне жеілдетуге кп серін тигізеді.Салы кодексі 2002 жылды 1 атарынан бастап кшіне енді. Ол салы салуды ойластырылан ыты негізін руды тпкілікті міндетін шешуге баытталан.

24. Р-даы шетел инвестициялары. «Инвестиция» немісті «investion» деген сзі жне бл ксіпорына пайда табу масатында за мерзімге салынан капитал млшерін крсетеді. Осы трыдан «инвестициялау» крделі аржыа араанда ке маына білдіреді.Батыс елдері экон.теор. мектептері инвестициялау процесін былай тсінген кез келген аржыны жмсауды масаты табыс, пайда немесе пайдалылы табу. Бан аша, облигация, жина сертификаттары, саты жне зейнеткерлік ора жне басалара жмсалан шыындар да жатады.Инвестиция айнар кзіне нерксіп орындарыны кптеген пайдасы, ірі банктерді еркін ашалай оры, трындарды жинаан ашалары, мемлекетті ашалай оры, мемелекетті табыстарынан оны барлы шыындарын алып тастау. Инвестиция теориясын аылшын экономисі Дж. Кейнс «Жалаы, пайыз жне ашаны жалпы теориясы» ебегінде арастыран,онда ол инвестицияны ндіріске жан бітіретін жне тиімді сранымны басты факторы ретінде арастырады.

25. 71. Р Президентіні 12.11.2014 жылы «Р-ны жаа экономикалы саясаты» халыа жолдауынан. Бгінде бкіл лем жаа сындармен жне атерлермен бетпе-бет келіп отыр. лемдік экономика лі де жаанды аржы-экономикалы дадарыс салдарынан айыа ойан жо. Геосаяси дадарыс пен жетекші державаларды санкциялы саясаты лемдік экономиканы алпына келтіруде осымша кедергілер туындатуда экономикалы саясатты айта бадарлаулар жріп жатыр. Жолдауды экономикалы сім мен жмыспен амтуда аса лкен мультипликативті тиімділік беретін салалар алуы тиіс. Ол контрциклды сипата ие болады жне бізді экономикамыздаы рылымды реформаларды жаластыруа баытталады. Бл нені білдіреді? лтты орды негізгі міндеттеріні бірі бізді экономикамызды сырты естен тандырулар алдындаы орнытылыын, оны ішінде, табии ресурстара баа тмендеген жадайда да, жоарылату болып табылады. Бл ресурстар ыса мерзімдік шаралара арналмаан. Олар экономиканы рі арай айта рылымдауа баытталатын болады. Наты айтанда, кліктік, энергетикалы, индустриялы жне леуметтік инфрарылымдарды, шаын жне орта бизнесті дамытуа баытталады. Апан айында лтты ордан экономикалы сім мен жмыспен амтуды олдау шін 2014. Дадарыс жадайларында, лемдік тжірибе крсетіп отыранындай, -2015 жылдара 500 миллиард тегеден екі транш бойынша 1 триллион теге блу туралы шешім абылданан болатын. Басталан жобаларды аятау жне аса ткір мселелерді шешу шін кіметке лтты ордан 500 миллиард теге клеміндегі екінші транш аржысын мына масаттара баыттауды тапсырамын.

Бірінші. Шаын жне орта бизнесті, сондай-а, ірі ксіпкерлікті жеілдікпен несиелеуге осымша 100 миллиард теге блу ажет. Бл тама жне химия нерксібіндегі, машина жасаудаы, сондай-а, ызмет крсетулер саласындаы жобаларды жзеге асыруды амтамасыз етеді.

Екінші. Банк секторын сауытыру жне «жаман» несиелерді сатып алу шін 2015 жылы Проблемалы несиелер орын осымша 250 миллиард теге клемінде капиталдандыруды амтамасыз етуді тапсырамын.

шінші. Жаа инвестициялар тарту шін тиісті жадайларды жасарту ажет. Осы масатта 2015 жылы «ра портты» бірінші кешені рылысын аятауа, «орас-Шыыс апасы» жне Атырау мен Тараздаы «лтты индустриялы мнай химиясы технопаркі» арнайы экономикалы айматары инфрарылымдарына 81 миллиард теге баыттауды тапсырамын.

Тртінші. Бан дейін блінген 25 миллиарда ЭКСПО-2017 кешені рылысын жаластыруды несиелеу шін 2015 жылы осымша 40 миллиард теге блуді тапсырамын.

Бесінші. ЭКСПО-2017 арсаында бізге Астананы кліктік инфрарылымын дамыту туралы ойластыру ажет. Астана аэропорты осы жылды зінде-а зіні максималды ткізу абілеті – 3,5 миллион адама жетеді. Сондытан оны леуетін лайту шін 2015 жылы жаа терминал рылысы мен шу-ону жолаын айта жаырту шін 29 миллиард теге блуді тапсырамын. Бл ткізу абілетін 2017 жыла арай жылына 7,1 миллион жолаушыа дейін лайтуа ммкіндік береді.

26.азастан экономикасыны инфрарылымын дамытуы туралы. Р Президентіні 12.11.2014 жылы халыа жолдауынан.Бірінші. Кліктік-логистикалы инфрарылымдарды дамыту. Ол макроірлерді хабтар аидаты бойынша алыптастыру аясында жзеге асырылатын болады. Оны стіне, инфрарылымды аа Астанамен жне макроірлерді магистаралды автомобиль, теміржол жне уе жолдарымен шыла аидаты бойынша зара байланыстырады. Бірінші кезекте, негізгі автожолдар жобасын жзеге асыру ажет. Блар Батыс ытай – Батыс Еуропа; Астана – Алматы; Астана – скемен; Астана – Атбе – Атырау; Алматы – скемен; араанды – Жезазан – ызылорда; Атырау – Астрахань.

Сондай-а, елді шыысында логистикалы хаб жне батысында теіз инфрарылымын руды жаластыру ажет. Батыс баытта Каспий порты арылы экспортты леуетті арттыруа ры портынан ауымды паромды ткелі жне Боржаты – Ерсай теміржол желісі ыпал ететін болады. кіметке ытайды, Иранны, Ресей мен ЕО елдеріні «ра» жне теіз порттарында терминалды уаттар салу немесе жала алу мселесін ойластыруды тапсырамын.

Екінші. Индустриялы инфрарылымдарды дамыту. Инфрарылымды жобаларды жзеге асыру рылыс материалдарына, кліктік-коммуникациялы, энергетикалы жне трын й-коммуналды салалар шін німдер мен ызмет крсетулерге лкен сраныс тудырады.

Осыан байланысты, біріншіден, жмыс істеп тран арнайы экономикалы айматарда инфрарылымдар алыптастыру жмыстарын аятау керек. кіметке жне кімдерге оларды наты жобалармен толытыру бойынша жедел шаралар алу ажет. Екіншіден, ірлерде ШОБ ндірісін дамыту мен осымша инвестициялар тартуа баытталан жаа индустриялы айматар салу мселесін ойластыран жн. Туризм шін инфрарылым – жеке баыт. Оны басты басымдыы жмыс орындары санын кптеп ру ммкіндігі болып табылады. Мнда бір жмыс орнын ру нерксіпке араанда 10 есе арзана тседі.

шінші. Энергетикалы инфрарылымдарды дамыту. ткен 5 жылда энергетикада индустрияландыру бадарламасы шеберінде лкен жмыстар жргізілді. Соан арамастан, магистралды желілерді шектеулілігі елді отстік ірлерінде электр энергиясыны, орталы жне шыыс облыстарында табии газды тапшылыын туындатып отыр. Екі жобаа назар салу керек. «Екібастз – Семей – скемен» жне «Семей – Атоай – Талдыоран – Алматы» баыттарында жоары вольтты желілер салу ажет. Бл азастанды электр стансаларыны елді барлы ірлерін тедестірілген энергиямен амтамасыз етуіне ммкіндік береді.

Тртінші. ТКШ мен су жне жылумен амтамасыз ету желілері инфрарылымдарын жаырту. Инвестициялара жалпы ажеттілік аржыландыруды барлы кздерінен 2020 жыла дейін жыл сайын е азы 200 миллиард теге блгенде кем дегенде 2 триллион тегені райды.

Бгін ТКШ-ны жаыртуа инвестициялар салуа Еуропа айта ру жне даму банкі, Азия даму банкі, Ислам даму банкі, сондай-а, жеке инвесторлар лкен ызыушылы танытып отыр. за мерзімді инвестициялы тарифтер сыну арылы оларды барынша тартылуын амтамасыз ету ажет. Тарифтерді айтарлытай лаюына жол бермеу шін ондай жобаларды мемлекет осымша аржыландыруы керек. Осыан байланысты жылу жне сумен амтамасыз ету жйелерін жаырту арынын жеделдету шін бюджетте арастырылан аржыа осымша жыл сайын 100 миллиард теге баыттау тымды болма.

Бесінші. Трын й инфрарылымдарын ныайту. Агломерациялар алыптастыру айтарлытай трындар аынымен атарласа жреді. Бл ебек нарыы мен алаларды инфрарылымына, соны ішінде, трын й орына ысым туызады. Сондытан жала берілетін трын й рылысына кзарасты айта араан жн. Мемлекет леуметтік жалдамалы баспананы салып, оны трындара сатып алу ын бере отырып, за мерзімді жала сынады. Баспананы тікелей, делдалдарсыз жне несиеге барынша тмен пайызбен сыну оны сатып алу нын арзандатуа ммкіндік береді. Бастапы жарнаны болмауы мен ипотека шін тмен пайыздар баспананы азастандытарды кптеген жіктері шін олжетімді ете тседі. Сондытан 2015-2016 жылдар ішінде жала берілетін трын й рылысын аржыландыруды осымша 180 миллиард теге сомасында лайтамыз.

Алтыншы. леуметтік инфрарылымдарды дамыту. Бірінші кезекте, бл – апатты мектептер мен ш ауысымда оыту проблемаларын шешу. Бл – бізді Сайлауалды тырнамамызды негізгі индикаторларыны бірі. шжылды бюджетте арастырылан аржы бл проблеманы 2017 жыла дейін шешуге ммкіндік бермейді. Сондытан кіметке осымша 70 миллиард теге баыттауды тапсырамын. Балалар башасыны жетіспеушілігі – баса мселе. Мектепке дейінгі мекемелерде орындар тапшылыын тбегейлі ысарту шін 3 жыл бойы осымша 20 миллиард теге баыттауды тапсырамын. кімдер жеке секторды тарта отырып, бл жмыспен барынша айналысуы тиіс.

Индустрияландыру бадарламалары шеберінде базаларында ылымны экономика салаларымен жне мамандар дайындаумен байланысы амтамасыз етілетін 10 ЖОО аныталды. Осы масаттара 2017 жыла дейін 10 миллиард теге баыттай отырып, осы жоары оу орындарыны материалды-техникалы базасын алыптастыруды тапсырамын.

Жетінші. Шаын жне орта бизнес пен іскерлік белсенділікті олдау бойынша жмысты жаластыру ажет. Бгінде лтты ордан ШОБ-ты олдауа жне несиелеуге баытталан 100 миллиард теге толытай игерілді. Бл 4,5 мы жмыс орнын руа ммкіндік берді. Бл аржыа сраныс сыныстан 23 миллиард тегеге асып тсті. Бизнесті 10 жыла бар-жоы 6 пайызбен несиелеуді брын-соды болмаан шарты жасалды. Мндай шарттар бізді елімізде бан дейін болан емес. ШОБ-ты экономикалы сімні драйвері ретінде дамыту жне оны лесін 2050 жыла арай ІЖ-ні 50 пайызына лайту бойынша жмысты жаластыран жн. Сондытан шаын жне орта бизнес шін 2015-2017 жылдары жалпы сомасы 155 миллиард теге несие желілерін АДБ, ЕДБ, Дниежзілік банк есебінен тиімді пайдалану ажет.

27. Р – даы бгінгі леуметтік саясат. Р Президентіні 12.11.2014 жылы «леуметтік іс – шаралары» туралы жолдауынан. Кезінде лтты орды не шін рыланын аперлеріізге салым келеді. Оны басты міндеті – траты леуметтік-экономикалы дамуды амтамасыз ету жне экономиканы сырты олайсыз жадайлардан орау. Дл азір бізді осы орымызды ажетке жарататын кез келді. азастан зге елдерді ателіктерін айталамай, экономикалы сім шін ішкі орын барынша тиімді пайдалануы тиіс.Мен лтты ордан 2015-тен 2017 жыла дейінгі кезеге жыл сайын осымша 3 миллиард доллара дейін блу жнінде шешім абылдадым. кіметке бір апта мерзімде лтты ордан аржы блу шін тиісті шешім дайындауды жне 2015 жыла арналан республикалы бюджет жобасында ажетті аржыларды ескеруді тапсырамын. Сондай-а, кімет ажетті шаралар абылдап, осы аржыларды тиімді рі отайлы пайдаланылуын амтамасыз етуі керек.Мен ран комиссия аржыны тиімді жмсалуын ата адаалап, жеке зіме баяндап отыратын болады. р теге шін ата срау болма. Барлы кімдерге айрыша жауапкершілік жктеледі. «Нр Отан» осы жмыса белсенді араласып, барлы дегейлерде ата партиялы баылау орнатуы тиіс.лтты ор инвестициялары экономиканы тиісті салаларында міндетті рылымды реформалар жргізумен оса-абат жруі тиіс. Ол шін жобаларды халыаралы аржы йымдарымен бірлесіп жзеге асыруды амтамасыз ету ажет. Мселен, Дниежзілік банк, Азия даму банкі, ЕДБ жне ИДБ азірді зінде 90 басымдыты жобаа 9 миллиард доллар шамасында блуге дайын. аржыларды блу инвестициялы белсенділікті олдауа, халыты табыстары дегейі тмендеуіні алдын алуа жне жаа жмыс орындарын ашуды ынталандыруа баытталан. Нтижесінде ыса мерзімді жне орта мерзімді перспективада экономиканы траты суі амтамасыз етіледі Бізді білім беруді, денсаулы сатауды, ауыл шаруашылыын дамыту бадарламаларымыз жаласа береді. Бл туралы алдаы жылы кіметті алашы кеейтілген отырысында наты гіме озайтын боламыз. «Нрлы Жол» Жаа Экономикалы Саясат – лемні е дамыан 30 еліні атарына бару жолындаы бізді ауымды адамымыз.Бгінде табысты жмыс істеу шін барлы ажетті жадайлар жасалан. кімшілік реформа жргізілді, кімет пен атарушы билікті жаа рылымы жмыс істеуде. р министр не істеу керек екенін біледі. Біз басарудаы осарланушылы пен ажет емес буындарды жойды. кімдер кілеттілікті ажетті дегейіне ие болды. ірлерде брі бар – бадарламалар, ресурстар, аржы ралдары. ркім з жмыс учаскесі шін жауап береді. Тек білекті сыбанып, іске кірісу ажет. «Нрлы Жол» Жаа Экономикалы Саясат бізді экономикамызды таяу жылдардаы сіміні драйвері болады. Тек жол рылысы арылы ана жаадан 200 жмыс орны рылады. Ал бл халыты жмыспен амтылуын жне табыстарыны суін білдіреді. «Нрлы Жол» цемент, металл, техника, битум, жабдытар ндіру мен соан сйкес ызметтер сияты экономиканы баса да салаларына мультипликативті сер етеді. Жолдар – азастан шін мір желісі. Бізді ке байта жерімізде жолдар бойында ркезде де мір пайда болан жне дамып отыран. Біз Астанадан барлы жатара автомобиль, теміржол жне авиациялы магистральдар тарайтындай клік желісін руа тиіспіз. Жректен тарайтын артериялар сияты. Кннен тарайтын шыла сияты.азастандытар салатын жаа магистральдар бізді экономикамыз бен оамымызды жаартады. Олар бізді елімізді барлы ткпірлерін орталыпен берік байланыстырады. Жк тасымалы жеделдейді жне лаяды. Ел арылы транзит клемі артады. Бізді азаматтарымыз заманауи жне сапалы автомагистральдармен жріп, кез келген ірге ауіпсіз жне тез жететін болады. леуметтік инфрарылым жасарады, жаа жне заманауи мектептер мен ауруханалар жоары сапалы ызметтер крсетеді. Нтижесінде ол рбір азастандыты л-ауаты мен мір сапасында крініс табады. Ал е бастысы – осыны брі болаша рпаты байлыы ретінде бізді жерімізде алады.

Азастан-2030» стратегиясыны негізгі леуметтік-экономикалы нтижелері. (Р Президентіні 14.12.2012 жылы «азастан-2050» стратегиясы атты жолдауынан). (3)ШЕТЕЛДІК ИНВЕСТИЦИЯЛАР МЕН ІШКІ САЛЫМДАРДЫ ДЕГЕЙІ ЖОАРЫ АШЫ НАРЫТЫ ЭКОНОМИКАА НЕГІЗДЕЛГЕН ЭКОНОМИКАЛЫ СУ. Біз дамуды наты, орныты жне демелі арынына ол жеткізу міндетін ойды. Біз осы міндетті тарихи трыдан аланда аса ыса мерзімде шештік.

Дл осы «азастан-2030» Стратегиясында басты назар экономикалы суге аударылды.

Нтижесінде, 15 жыл ішінде лтты экономиканы клемі 1997 жылы 1,7 триллион тегеден 2011 жылы 28 триллион тегеге сті.

Елді ІЖ 16 еседен астам сті. 1999 жылдан бастап азастанны ІЖ-ні жыл сайыны суі 7,6%-ды рап, алдыы атарлы елдерді басып озды.

Жан басына шаанда ІЖ 1998 жылы 1500 доллардан 2012 жылы 12 мы доллара жетіп, 7еседен астам сті.

азастан уел бастан жан басына шаанда тартылан тікелей шетелдік инвестицияларды клемі жаынан ТМД-да кшбасшы болды. Бгін бл 9200 АШ долларына жетті.

Біз сырты сауданы – 12 есе суіне, ал нерксіп німін ндіру клеміні 20 есе суіне ол жеткіздік.

Осы жылдар ішінде мнай ндіру – 3 есе, табии газ ндіру 5 есе лайды. Біз шикізат ресурстарынан тскен кірісті лтты ора жібердік.

Бл – ытимал экономикалы жне аржылы сілкіністерден орайтын сенімді аланымыз. Бл – бгінгі жне болаша рпа ауіпсіздігіні кепілі.

демелі индустрияландыру бадарламасы аясында 2010 жылдан бастап жалпы ны 1 797 млрд.теге болатын 397 инвестициялы жоба іске асырылды, 44 мынан астам жмыс орны ашылды.

«Бизнесті жол картасы-2020» бадарламасы іске асырылан екі жыл ішінде жалпы клемі 101,2 млрд. теге сомасындаы кредит болатын 225 жоба малданды.

Біз – бгін халыны табысы орташа дегейдегі жне серпінді дамитын экономикасы бар елміз.

АЗАСТАН АЗАМАТТАРЫНЫ ДЕНСАУЛЫЫ, БІЛІМІ МЕН Л-АУАТЫ. Адамдарды жадайын тбегейлі згертуді, мір сру жадайын жасартуды мірлік маызы бар. Атарылан жмысты нтижесі кзге бірден тседі.

Орташа айлы жалаы 9,3 есе сті. Зейнетаы тлемдеріні орташа млшері 10 есе лайды.

Халыты натылы ашалай кірістері 16 есе сті.

Егер 1999 жылы аржыландыру 46 млрд. тегені раса, 2011 жылы 631 млрд. теге болды.

Денсаулы сатауды бес инновациялы объектісі – Балаларды оалту орталыы, Ана мен бала орталыы, Нейрохирургия, Шыл медициналы кмек жне Кардиология орталытары кіретінмедициналы кластер рылды.

Елді барлы ірлерінде сапалы медициналы ызметтер алу шін ажетті жадай жасалды.

Елімізді е шалай аудандарын медициналы ызметтермен амтитын клік медицинасы жедел арынмен дамуда.

лтты скрининг жйесі ауруларды бастапы сатысында анытауа жне оларды алдын алуа ммкіндік береді.

Дрі-дрмекпен тегін жне жеілдікті амтамасыз ету енгізілді.

Соы 15 жылда халыты саны 14 млн-нан 17 млн. адама дейін сті.

мір сру затыы 70жаса дейін лайды.

Біз олжетімді жне сапалы білім беруді дамыту баытын дйекті жргізудеміз.

«Балапан» бадарламасын іске асыру балаларды мектепке дейінгі білім берумен 65,4%-а дейін амтуа ммкіндік берді.

Міндетті мектепалды даярлы енгізілді, ол мектеп жасына дейінгі балаларды 94,7%-ын амтыды.

1997 жылдан бері республика бойынша 942 мектеп, сонымен атар, 758 аурухана жне зге де денсаулы сатау нысандары салынды.

Біз лемдік дегейдегі зияткерлік мектептер мен ксіптік-техникалы колледждержелісін дамытудамыз.

Соы 12 жылда жоары білім алуа берілетін гранттар саны 182%-а лайды.

1993 жылы біз «Болаша» атты бірегей бадарлама абылдады, соны арасында 8 мы талантты жас лемні тадаулы университеттерінде озы білім алды.

Астанада халыаралы стандарттар бойынша жмыс істейтін заманауи ылыми-зерттеу университеті рылды.

29. Мемлекеттік меншік. Мемлекеттік меншікті жекешелендіру жне мемлекетсіздендіру. Мемлекеттік меншік. Мемлекеттік меншікті жекешелендіру жне мемлекеттік иеліктен алу себебі – салдаы.Ерте дниені зінде а жымды, жеке ебектік жне мемлекеттік меншік трлері алыптса бастады. Осылардын ішінен кейінірек жеке жне мемлекеттік меншік трі кбірек дами тсті. Мемлекеттік меншік зінні барынша дамуын акімшілік- міршілдік экономикалы жйеде брыныы КСРО-да жзеге асырылып оны лесі баса меншік рылымында 88,6% рады. Алайда нарыты экономикасы дамыан елдерде мемлекеттік меншікті лесі 5- 30 % ауытиды. Экономикалы жне леуметтік рылыса байланысты мемлекеттік меншік баса меншік трлерімен тиымды болуы ммкін. Оны атаратын ызметімен: жалпы оамны даму стратегиясыны алыптасуы экономиканы салалы рылымыны отайландыру нтижесінде адама баытталан е жоары тиімділікке ол жеткізу арылы сабатастырылады. Экономикада бл меншік тріні басымдау болуы, наты мірде жаымсыз тстарда яни мемлекеттік монополияны пайда болуына алып келеді. Ол экономика шін аса ауыпты еді: мемлекеттік ндірушіні ттынушыа стемдігі пайда болып, арзан тауарлар трлерін жойю жзеге асты жне тапшылы пайда болды. анааттандырмайтын сраным алыптасты. Рынока ту жне ТМД елдерінде Р мемлекеттік меншекті мемлекетсіздендіру мен жекешелендіру процесіні басталуы мемлекеттік меншік лесін ысартуа оны монополиялы стемдігін жоюа баытталан. Сондай-а оамды ндірісті тиімділігін арттыру шін бсекелестік ортаны рып, оны трындарды сранымы баыттау ажет. Мемлекетік меншік лесі 30-40 % шеберінде бекітіледі.Жеке мещікті глдену кезеінде еркін бсеке барынша арындап жеке кссіпкерлерді ндіріс тиімділігін ктеруге жне трындарды сіп келе жатан ажеттіліктерін анааттандыруа итермелейді. азіргі ркениетті оамда меншік иесі мынез-лыны белгілі ережелері жасалан, соеымен атар арты ндіру экономикалы дадарысыны ескерту туралы шаралар арастырылан. Жеке меншік жаа баыт алуда жне оны келешелі алда. азіргі уаытта жеке меншік жекеленген ана емес , сондай-а жымды, акционерлік жне кооперативтік трде меншік иесі жымдарын біріктіретін болды.

30.Меншік экономикалы категория ретінде. Меншікті тарихи трыдаы типтері жне формалары. Меншік экономикалы категория. Кп меншікті экономикалы жйе. оам мірінде меншікке байланысты атынастар рашан да маызды рл атарады. Меншік белгілі бір затты жеке млік ретінде адамны иеленуінен шыан ым. Ол оамды негізгі бастаулара жатады. Сондытан да, кез-келген кімет туралы задар шыады. Меншік ыты маынасында мліктік атынастарды білдіреді. Меншік иесіне замен алдын-ала белгіленген млік ана тн. Меншік категориясыны эконормикадаы орны мен рлін, мнін тсіну шін материалды игіліктерді ндіруге ммкіндік беретін ндіріс тсілдеріне жалпылама сипаттама беру ажет. ндіріс тсілінде екі жаты зерттеу жргізіледі. Атап айтанда.

1) ндіргіш кштер. Ол материалды игіліктерді ндіруге олданылатын адам кші мен ндіріс ралдарын амтиды.

2) ндірістік атынастар. Бл ндіріс процесі кезінде адамдар арасында туындайтын байланыстар.

Экономикалы атынастарды ішінде шешуші рлді меншік атынасы алады.

Меншік – бл зат емес, заттара байланысты туындайтын атынас. Меншік ретінде кез келген тланы затты пайдалануына байланысты ыы крінеді. Меншік объектілері болып жер, имараттар, материалды жне рухани-мдениет заттары жне т.с.с. табылады. Ал, субъектілері ретінде мемлекет, жым, жеке тла мен зады тлалар болады. Экономикалы жйе- бл материалды, рухани игіліктер мен ызметтерді ндірушілер мен ттынушылар арасындаы байланыстарды ерекше реттелген жйесі. азіргі тада экономикалы жйені анытауды келесідей баыттары бары рылымды – басарушылар (Нойбергер, Даффи), технологиялы ; ужімдемелік, яни мотевациялы – Бекингей, Ландауэр; институациалды-социологиялы (Гросман, С. Кузнец).

31.Монополиялы бсекелі нары лгісі. Осы нарытаы баалы емес бсекені ролі. Монополиялы бсеке кезінде рынокта сатушылар мен сатып алушыларды саны бірнешеу болады. Біра жаа былыс пайда болады - німні дифференциясы, яни німні даярлыы оны баса бсекелесті сас тауарларынан айырып тратын асиетіні болуы. Ондай асиеттер: німні жоары сапасы, демі орамы, сатудаы жасы шарттар, дкенні жаымды орына орналасуы, жоары дегейдегі сервис жне т.б. болып табылады.

32.Мемлекетті циклге арсы саясаты. Мемлекетті цикла арсы шаралары. Глдену кезеіндегі маызды дадарыса арсы саясаттар:

1. аржы-несие саясаты: есеп ставкасын ктеру, ашы рынокта мемлекеттік баалы ааздарды сату.

2. Фискальды саясат мемлекеттік бюджет есебін ысарту, салы ставкасын ктеру.

3. Ебекаы жне тариф саясаты, ебекаыны тмендету.

4. Мемлекеттік инвестиция саясаты: мемлекеттік рылысты тежеу.

Тоырау кезіндегі дадарыса арсы аса маызды саясат:

1. аржы-несие саясаты: есеп ставкасы тмендеуі, ашы рынокта мемлекеттік баалы ааз сатып алу.

2. Фискальды саясат: мемлекеттік бюджетті осымша шыыны, салы ставкасы тмендету.

3. Ебек аы жне тариф саясаты: ебекаыны ктеру.

4. Мемлекеттік инвестиция саясаты: инвестициялы бадарламаны тезірек жзеге асуы.

орытынды:

1. рлеу кезеінде мемлекетті масаты экономикалы ызудан сатап алу, іскерлік белсенділікті стамды жргізу.

2. Кйзеліс кезеінде мемлекетті барлы шарасы рылымды іскерлік белсенділікке баытталады.

Тадалып алынан реттеу лшеміне арай, жалпы азіргі рынокты шаруашылы дстрлі схемаа сйкес келмейді.Барлы фазаларда ашы сипаттама жо, фазаны бірінен екіншісіне біралыпты тіп отырады.

33.Мемлекетті жмыс бастылы саясаты жне оны азастандаы ерекшеліктері. лемдік тжірибеде жмыс бастылыты дегейіне сер етуді 3 негізгі баыты арастырылады: 1) жмыссыздарды жмыса трызу жне кадрларды даярлау мен айта даярлауда олдау крсетеді; 2) икемді ебек нарыы мен ебек атынастарын ыты амсыздандыруды руды ынталандыру; 3) жмыссыздарды леуметтік орау.Р-да осы уаыта дейін ебек нарыы болан жо. Ебек нарыы – бл жмыс кшіне сраныс пен сыныс сйкестігіні жалпыа орта формасы. Жмыссызды мселесін шешуде ерекше орынды ебек биржалары алады. Ебек биржасы – бл траты негізде ызмет жасайтын мекеме. Мндай ебекті жалдау кезінде, жмыскер мен ксіпкер арасындаы делдалды іс-рекет жзеге асады.Р-да 1991 жылдан бастап жмыс атарады. Ебек биржасыны масаты – жмыссыздара кмек крсету. Негізгі ызметі – ебек нарыындаы сраным мен сынымды зерттей білу, жмыссыздар санын есепке алу, бос жмыс орнын тіркеу, жмысты ауыстыратын жне жмыса трысы келетін адамдара апарат беру, жмыс іздеген мамандарды оытуды йымдастыру жне жаа дайындытан ткізу, жастар арасында ксіби бадар жмысын жргізу, адамдарды жмыса орналастыру, кезінде делдалды іс атару ж/е жмыссыздара жрдемаы тлеу.Р-да трындарды жмыспен амтуды арнайы бадарламасы жасалан. Ебек рыногындаы жадайды ескере отырып, жмыссыздарды айтадан оыту шаралары арастырылан. Жастар, йелдер, мгедектерді жмыспен амтуа, аморлытар жасауа кзделген. Ксіпорындарда оларды жмыса алуды квотасы белгіленген.

Р президентіні Жмыс бастылыты жаа стратегиясы туралы 28.01.2011. ж. жолдауы

Екі жыл ішінде дадарыса арсы «Жол картасы» шеберінде біз халыты ебекпен амтамасыз етіп, жмыссыз­ды­ты азайтты жне алаларымыз бен селоларымыздаы инфрарылым­дар­ды жасартты.Бл бадарламалар азастан­ды­тар­ды ке олдауы мен разылыына ие болды.Бгінде жаа экономика білікті кадрларды жаа генерациясын талап ететін боландытан ебек рыногыны тиімділігін арттыру ажет.зін зі ебекпен амтып отыран трындар – бізді экономикамызды зор кадрлар резерві.Жаа ксіпорындарды біз оларда азастандытарды жмыс істеуі шін салып жатырмыз.Олар оан дайындалуы керек. Жаа мамандытара йренулері ажет.кіметке облыстарды, Астана жне Алматы алаларыны кімдері­мен бірлесіп, 2011 жылды 1 мамы­ры­на дейін халыты ебекпен амту ж­нінен аидатты трде жаа ба­дарлама зірлеуді тапсырамын.кімет бизнес-ауымдастыпен бір­лесіп индустриялы нысандарда жмыс істегісі келетіндер шін тегін ксіптік оу сынуы керек.рбір азастандыты елді ауым­ды индустрияландыруа атысу ммкіндігін амтамасыз ету ажет.Кезінде мен дадарыса арсы «Жол картасы» бадарламасы рбір аза­стандыты отбасына дейін жететін болсын деген міндет ойдым.Ол табысты жзеге асырылды.Осы тжірибені пайдалана отырып, азіргі уаытта жмысты индустрия­лан­дыру шынымен де бкілхалы­ты сипат алып, рбір азастан­ды­ты ісі болатындай етіп ру ажет.з мірлерін ауылмен байланыс­тарандар шін кімет жергілікті билік органдарымен бірлесіп, селолы ксіпкерлікті дамыту жнінен шаралар кешенін зірлеуге тиіс.

ткен жылы селолы ауматарды дамыту бадарламасы аяталды.Енді бл жмыстар Елді 2020 жыл­а дейінгі ауматы-кеістіктік дамуы­ны болжамды схемасы шеберінде одан рі жаласатын болады.Даму леуеті жоары елді мекен­дерде селолы инфрарылымдар да­мы­тылып, суаратын сулара, ми­кро­не­сиелеу бадарламалары мен табии грант­тара олжетімділік кеейтіліп, ксіпкерлік дадыларына йрету йымдастырылады.азірді зінде микронесиелік й­ымдар ызметіні ыты негізі бар.Бгінде рыноктаы оларды саны бір мы екі жздей жне олар халыа сомасы 16 миллиард теге болатын 110 мы несиелер берді.Дегенмен, олар негізінен айтарлы­тай жоары млшерлемемен ттыну­шылы масаттара жмсалуда.Ахуалды згертіп, ттынуа емес, е­бекпен амту жаына басымды беру керек.Сондытан кіметке аржы реттеушілермен бірігіп, шыл трде тиісті за жобасы мен кешенді шаралар жасауды тапсырамын.стіміздегі жылы осымша 3 миллиард теге арастырылсын.2012-2015 жылдары бл аржылан­ды­ру жыл сайын 10-15 миллиард те­геге кбейтілсін.Мемлекеттік желі бойынша берілген микронесиелерді барлы 100 пайызы тек з ісін йымдастыруа ана жмсалуы тиіс.Жоарыда айтылан мал шаруа­шы­лыын дамыту бадарламаларын жзеге асыру ондаан мы ауыл тр­ын­да­рына жмыс тауып береді.Сондытан атарушы билікті бар­лы дегейлері мен «Нр Отан» пар­тиясынан лкен тсіндіру жмыстары талап етіледі.кіметке алдаы жылдан моти­ва­ция­лы ашалай тлемдерге кшуді тап­сырамын.Басты мселе – масылдыты есеру.

Жмыссыза жмыссыз боланы шін емес, маманды алу шін грант берілетін болады.

Кедейшілік проблемаларын мемлекеттік жрдемаы есебінен жмсарту емес, шешу керек.

Мемлекет тек объективті тр­ы­дан ебекке абілетсіздер мен аз ам­тамасыз етілгендерге ана кмек­тесетін болады.

34.Мемлекеттік реттеуді кейнстік жне монетарлы лгілері. Монетаризм-экономикалы концепция, бл макроэкономикалы талдауды негізгі ралы ретінде, айналымдаы ашаны арастырады. Монетаризм XX 50 жылдарында пайда болды. Оны мні екі трлі тезиске келеді:аша экономикада басты рлді ойнайды; орталы банк аша сынысына,яни айналымдаы аша санына сер етеді.азіргі заманы монетаризмге ашаны кейнсианды жне неокейнсианды бсекелес теориялары бар. Кейнстік теория ашаа сранысты анытау шін экономикалы тла тетіктеріне сйенеді, яни ол тла байлыыны бір блігін ликвитті ашалай актив нысанында сатауы ыпал жатпайды. Монетаризм мен кейнстік теориясыны арасындаы негізгі айырмашылы келесіде болады: мемлекетті реттеуші рліне сйенетін кейнстік теориядан айырмашылыы монетаристтер ескі классикалы мектепке жаын трады жне аша массасын реттеуге мемлекетті араласуына арсы пікір айтады. Кейнсианды ілім жорамалы бойынша, аша сынысыны згеруі проценттік млшерді згеруіне келіп, содан кейін – инвестициялы сраныс жне тек мультипликатор арылы номиналды Ж згеруіне келеді. Монетарлы бадар бойынша, за мерзімді саясатты мемлекет негізделген траты трде аша массасыны суін амтамасыз етіп отырады. Монетарлы бадарды кейнсианды ілімдерден пікір айырмашылыы: аша сынысыны суі негативті салдара келіп сотырады. Егер аша сынысы ссе, сраныс тмендейді, бл аша сынысыны суіне сер етпейді. Нтижесінде экономика «ликвидті апана» тсіп, аша санымен номиналды Ж арасындаы байланысты себеп-салдарлы шынжыры зіледі.Сондытан кейнсиансттерді монетаристерден айырмашылыы, кейнсианистер экономикалы тратылыыны негізгі ралы аша емес – фискальді саясат деп есептейді.

35.Мемлекеттік бюджет рылымы. Р-сыны мемлекеттік бюджеті. Бюджет тапшылыы жне оны себептері. Бюджет тапшылыын аржыландыру дістері.Бюджет- табыс пен шыысты тепе-тедігі (смета, баланс). Бюджетті табысы: ксіпорын табысына салы, сатудан тскен табыса салы, жергілікті салы, сырты экономикалы ызметтен табыс, рента тлемдері, салысыз табыс, табыс салыы, ссуда орыны ралы жне т.б.Бюджетті шыысы экономиканы, оамды – мдени бадарламаны, З жне Т бадарламасын, оранысты, басаруды, масатты бадарламаны аржыландыру, несие жне баса мемлекеттерге кмек.Мемлекеттік бюджетті тапшылыыны себебтер:1.Эконмикалык дадарыс жадайыында табысты тмендеуі жне лттык табысты суіні азаюы2. Мемлекеттік бюджетке тусетін акциз салыыны азаюы3.Бюджет шыысыны суі4.аржы –экономикалык саясатты трасыздыы.Бюджет тапшылыын тмендету шаралары:1.Конверсия.2.аржыландырудан несие беруге ту.3.Зиянды ксіпорындара дотация беруді жою4.Салы салу жйесін згерту .Бюджет тапшылыын жабатын 3 дстрлі амал бар:1.Мемлекеттік займ шыару2.Салы салуды атдыы;3.Аша ндірісі немесе «сеньораж» ,яни аша басу.Экономикаы теорияда бюджет тапшылыын шешетін бірнеше тсілдер бар:1.Бюджет жыл сайын балаиста болуы тиіс.Мндай саясат антициклды аымды мселені мемлекетті олын байлайды .Мселен ,экономикада жмыссызды за жруде, демек халы табыссы тмендеп, бюджетке салы кірісі де азаяды. Бюджетті балансы шін, кімет салыты ктереді немесе мемлекет шыысты ысартады, осы екі шараны байланысы олданылады. Біра бл шараларды салдары жинаталан сранысты ысартады.Келесі мысал: елде инфляция делік . Аша табысы жоары жне салы кірістері кп. Бюджет артышылыын жоюшін кімет салытытмендетеді немесе мемлекеттік шыысты кбейтеді, екі шараны байланысын олданады. Осыны брі инфляцияны кшейтеді.

36.Мемлекетті сырты сауда саясаты: протекционизм, еркін сауда. Сырты сауда саясатыны ралдары. . Сырты сауда

саясатыны ралдары. Сырты сауда саясатын жргізу ралдары Халаралы сауда- бл лемдегі барлы елдерді сырты саудаларыны жиынтыын крсететі халаралы атынастар жйесі.Мемлекет протекционизм жне еркін сауда саясатын жргізу арылы экспорт жне импорт атынасын реттейді .Протекционизм – бл импортты шектей отырып,лтты экономиканы шет ел тауарларынан орауа баытталан саясат.Фритредер- еркін сауда саясаты.Протекционизм саясаты келесідей баыттарда жргізіледі:

- Импорт кезінде жоары кеден алымы бар жне экспорт кезінде тмен млшердегі кеден салымдары;

- Тарифтік барьерлер: контингентирлеу, лцензиялау, мемлекеттіки монополия

Елді аымдаы сырты экономикалы жадайын тлем балансы арылы круге болады.

Тлем балансы – бл шет елге тлем мен бір уаыттаы шет елден тскен кірісті атынасы. Оны іргетасын сауда балансы райды. Сырты сауда-тауарды келуден (импорт) жне шыарудан (экспорт) ралады.азастан сырты сауда динамикасыны крт згеруіне мнай німдері, ара жне тсті металлургия німдеріне бааны тмендеуі сер етті.Сауда балансы пассивті боланда мемлекет айырманы алтынмен жабуы керек немесе несие алуа тініш жасайды.Сондытан да рбір мемлекет сырты тауарды кп шыарып, аз тасуа беиімделеді.Бл тауар балансыны активті болуын крсетеді.Мемлекет имортты тсіру шін орау іс- рекетіне кшіп, тасылатын тауарлара жоары орау салынын олданады немесе арзан аша саясатын іске осады.Сауда кедергілеріні ауымы кп жне бан мыналар енеді:сырттан келінетін тауарлара жоаы салымдар,лтты валютаны девальвациялануы, сырта шыаратын тауарлара квота, экспорта еркін шектеулер. Мны барлыынн протекционистік шаралар дейміз.

37.Нарыты пайда болуыны экономиканы алышарттары. Нары тсінігі жне ызметтері.Нарыты алыптасуы ебекті оамды блуді пайда болуымен тікелей байланысты. Ебекті блуді кшеуі, оны дифференсалдануы мен мамандануы тек ана оамды ндірісті німділігі мен артуына алып келген жо, сонымен атар осы ебекті німдерін міндетті трде айырбастауа да келеді. Мндай айырбас бірте-,бірте кшейе тсіп, азіргі тадаы нарыа дейін жетілдірілді. Тауар ндірісіні дамуымен атар нарыта дамыды жне крделене тсті. Нары кпжаты, оны ртрлі зеттеуге болады. Сондытанда да экономикалы дебиеттерде оны анытамалары да кп. орыта айтанда, нары – бл дайы ндірісті барлы буынында, ндіру,блу,айырбас жне ттыну аясында сату жне сатып алу арылы жзеге асырылатын йымды-экономикалы атынастарды жйесі. ысаша айтанда, нары дегеніміз сраныс пен сыныс негізінде сату сатып алу процесі жретін ресми орталы. Кез келген нары, оны натылы тріне арамастан, ш негізгі элементке негізделіп ралады: баа, сраныс пен сыныс, бсеке. Нарыты тепе тедікті дл осы элементтер анытайды. Нарыты белгілі бір рылымы болады. Нарыты рылымы – бл нарыты жекелеген элементтеріні ішкі рылысы. Ол зіне тн ртрлі белгілері бойынша жіктеледі.

1.Экономикалы белгіленуі бойынша тауар мен ызмет крсету нарыы,ндіріс ралдары нарыы, баалы ааздар нарыы, аржы нарытары болып блінеді.

2.Географиялы орны бойынша жергілікті, лтты, айматы,лемдік нарытар болып блінеді. 3.Бсекені шектеу дрежесі бойынша: монополиялы,олигополиялы,еркін, аралас деп аталады.

4.Сату сипаты бойынша блшек жне ктермн деп блінеді.

38.Нары инфрарылымы жне оны нарыты ызмет етуіндегі рлі. азіргі кезде нары дамыан инфрарылымсыз, яни осалы кмекші салалар мен йымдарсыз ммкін емес. Нары инфрарылымы дегеніміз нарыты атынастарды ызмет етуін табысты амтамасыз ететін мекемелер, мемлекеттік жне коммерциялы фирмаларды жиынтыы. Барлы нарытарды оларды формаларыны, клемдеріні кптрлілігіне арамастан экономикалы ызметті йымдастыруды баса да типтерінен ажырататын бес белгісі бар. Олар мыналар:

1. Наыз нары оан еркін кіруді жне одан еркін шыуды кздейді. Сондытан да, нарыаатысушыларды еш уаытта да шектелмейді.

2. Нарыа атысушы тауар ндірушілерді елеулі саныны райсысыны белгіленген бааларыны жалпы нарыты бааа серіні тмендігінен, кез келген тауар ндіруші нарыта ттынушыа зіні баасын еріксіз жіктеу шін нарыа сонша тауар шыара алмайды.

3. Нарыта материалды, аржылы жне ебек ресурстары емін еркін озалады.

4. Нары, оан атысушыларды барлыына бірдей ммкіндіктер беруі ажет.

5. Еркін нарыта белгілі бір сатушылар тобы шін артышылытар кзделмейді.

39. Нарыты экономикадаы фирманы масаттары мен ызметтері. Фирма – німдерді сату масатында дайындау шін ндіріс факторларын олданатын, пайданы молайтуа талпынатын, шешімді жеке дара абылдайтын экономикалы бірлік. Фирмалар – тауар мен ызметтерді ндіреді, ндіріс факторларын тартады жіне пайдаланады. Фирма- бір немесе бірнеше ксіпорвындары бар жне пайда алу масатында тауар жне ызмет ндіру шін ресурстарды пайдаланатын ым. Батыс экон. дебиетінде фирма теориясыны біратары бар, оларды райсысында оан жетуді масаттары мен ралдары р трлі аныталады. 1. Дстрлі 2. Менеджерлік.ыса мерзімде егер ндіріс клемін лайту керек болса, фирма оан айнымалы факторларды згерту арылы ана жете алады. за мерзімде, фирма мінез-лы басаша рдайым згеріп тратын ндіріс дегейне жауап ретінде оны барлы факторларды згертуге ммкіндігі бар.

40. Негізгі макроэкономикалы крсеткіштер. лтты шарттар жргізу. Негізгі макроэкономикалы крсеткіштер.Макроэк\ теорияны зерттеу масаты бл экономиканы алыптастыру механизіміні тсінігі б.т. эконо\ крсеткіштер эко\ саясатта, эк\ талдау жне баалау шін жиі олд\ды. Ж азаматтар табыстарыны жиынтыын ж\е ндіріс тауарлары мен ызметтер шін жмсалан жалпы шыын клемін сипаттайды. Ж эк\а крсет\ е натысы деп есептеледі. Ж-ді тмендегідей бліктерге бліп крсетуге б\ды: 1) барлы э\ агенттер табысыны жиынтыы. 2) ндіріс тауарлары мен крсетілген ызмет\ жалпы шыын клемі. Ж-э\ка жадайын сипаттайды, себебі адамдар аз табыстара араанда лкен табыстарды кбірек абылдайды. Яни ндіріс тауарлары мен крсетілген ызмет клемі жоарылаан сайын, зіндік анааттандыру дрежесіні дегейі,ндірістік ж\е мемл\к ттыну дегейі жоары б\ды. Ж-эк\даы табыс пен ндірістегі шыын клемін бірдей лшейді. Себебі бл лшемдер соында бірдей болады. Жалпы, э\ка шін табыс клемі шыын клеміне те болу керек. Бан кз жеткізу шін,біз лтты есепшотты, Ж стат\ жйе лшемін ж\е баса да сонымен байланысты крсеткіштерге талдау жасап, оып йренуіміз керек.

41. Нарыты экономикадаы мемлекетті экономикалы ызметтері. Нарыктык экономикадагы мемлекеттін экономикадагы кызметтері.Мемлекет пен нарыктын озара катынасы нарыктык когамда манызды мселелерді бірі,Себебі бл экономикалы жйеде мемлекет ерекше ызметтерді атарады.Шаруашылы байланыстарын интернационализациялау мемлекетті экономиканы реттеуіндегі рлін кушейтуде объективті жадайлар жасайды.экономиканы мемлекеттік реттеу жйесі заа созылан эволюцияны жемісі,бл істі жзеге асыруда оны реттеуді экономикалы механизмдері згеріп отырды.Кез келген экономикалы жйесіндегі мемлекетті&