Жинаталан сраныс жне жиынты сыныс.АD-AS жалпы тепе тедік лгісі.

Жинаталан сраныс (АD) бл лтты ндірісті наты клемі ттынушыны, ксіпорынны, мемлекетті кез келген баа дегейінде сатып алуы. АD тауар рыногында сынылан соы тауара жне ызметке барлы сраныс осындысын крсетеді. AD=c+i+gp+x; с й шаруашылыны жиынты сранысы; і капитал ралдарына сраныс; gp мемлекет тарапынан тауара жне ызметке сраныс; х таза экспорт, шетелді отанды тауара сранысымен, отанны шетелдік тауарына сранысы арасындаы айырымы. Жинаталан сыныс(AS) бл ртрлі баа дегейінде сынуа ммкін тауар мен ызметті жалпы саны, AS жалпы лтты німге те немесе лтты табыс клеміне теестіруге болады AS=Ж немесе AS=Т. Жинаталан сыныс баа дегеиіне туелді. те жоары баа ндіріс тауарын жне оан сынысты ынталандырады.. Ал, те тмен баа керісінше ндіріске жне тауара сынысты ысартады. Жиынты сынысына тек ана баалы факторлар ана емес, сонымен бірге баалы емес емес факторлар да ыпал етеді. Егер баалы факторлар жинаталан сыныс исыыны озалысын крсетпесе, онда баалы емес факторлар исыты оа жылжытады, шыынды азайтанда сола олар кбейгені. Егер жинаталан сраныс жинаталан сыныса те болса, тауар нарыында тепе-тедік орнайды. Біра наты мірде ол бзылады.

Экономикалы цикл. Циклды алуан трлілігі.

Экономикалы цикл- кезедік ктерілу, рлеу жне іскерлік белсенділік басылуымен крінеді, ммкін болатын барлы сыныс пен сранысты сйкессіздік формаларында айындалады.Цикл суретінде тербелуді болу нтижесі р трлі экономикалы белсенділік крсеткіштерін крсетеді: Ж су арыны, жалпы сату клемі, жалпы баа дегейі, жмыссызды клемі жне т.б.Негізгі цикл болып Ж су арыны теселуі кезінде экономикалы жйе трт фазадан трады: жандану,рлеу,бум(аылшын тілінен аударанда « глдену,тез ктерілу немесе дрбеле»), депрессия, тмендеу, кйзеліс.

А-максималды басылу нкте, Б-шына ктерілу нкте.Тмендеу,кйзеліс сипаттамасы:-Алдымен ор жойылады, сосын ндірістік инвестиция ысарады; -Ебекке сраныс тседі;-Тауар баасы суі тмендейді немесе баяулайды;-Табысты тез тсуі байалады немесе несиеге сраныс лсізденеді, проценттік ставка тмендейді.Максималды басылу –максималды басылу нктесінде болады. Басылу фазасында рецессия жне депрессия болып блінеді,Рецессия(кйреу)-бл лтты ндіріс клеміні басылуы, 6ай жне одан рі жаласады.Депрессия(кйзеліс)-бл жоары жмыссыздыты суімен біраз жыла созылатын лтты ндіріс клеміні басылуы.рлеу сипаттамасы басылуды арама-айшы жаы барлы болып жатан былыс, арама-арсы баытта жреді. Глдену сипаттамасы-іскерлік белсенділік шыы. Экономика з ммкіндігіні шегінде жмыс істейді, инвестиция жне сатып алушыны шыыны те жоары, товара жне ызметке сраныс суі бааны сіреді.ор жойылады, жмысшы кшіне сраныс кбейеді. Мны брі, келесі фазасы іс циклыны басылу кезеіне келеді. Барлы экономикалы дадарыстар дайы ндіріс жрісіні тез бзылуынан басталады, оан ндіріс аралы(рыноктаы тауар сранысы) жне халы ттынуы (тлем ммкіндік сранысы) баланстарыны те еместігінен пайда болады.Сондытан ндіріс ттынуды уып жетуі еді, ал тлем сранысы ндірісті уып жетеді. Бірінші жадайда- дадарыс арты ндірісте, ал екіншіде-дадарыс ндіріс жетілмегендігі.90-жылдары ерекшелігі рылымды дадарыстар болды: мнайа, энергетикаа, шикізата, валюталы, азы-тліктік. рылымды дадарыстар: жалпы азы-тлік ндірісіне лкен ыпал етеді, циклды дамуды дстрлік картинасын згертеді.Ауыл шаруашылыында циклды даму негізгі орын алады. Аграрлы дадарыстар пайда болады.Аграрлы дадарысты пайда болуыны негізгі формалары: ауыл шаруашылыыны тауарыны сатылмаан запасыны суі, олара бааны тсуі, ндіріс клемі ысаруы, жмыссызды суі, ебекаы тсуі. Азы-тлікке араанда аграрлы дадарыс кбіне за жне тоырамалары болады, циклды сипаттамасы болмайды. Рынокты экономикасы дамыан елдер арты ндіру дадарысымен кресу тсілдерін шыаруда. Негізгі ролі фискальді жне монетарлы саясатты мемлекеттік органдара бру.