Жмыссыздыты леуметтік - экономикалы зардабы, Оукен заы.

Кез-келген жмыссыздыты болуы-оам шін е ауыр экономикалы жне леуметтік сілкініс. Батыс алымдарыны пікір бойынша, адамды жмыссыз деп есептегенде, ол тек жмыстан айырылып ана оймай, зіні абыройын да жоалтады. Шетелде жмыстан айырлуды психологиялы заым ретінде баалап, тек е жаыны туысаны айтыс боланда алатын стресс дегейінде аралады.Жмыссызды дегейін есептеу тменднгідей формуламен аныталады:ЖБ=ЖС/ЖК*100 мндаы – ЖБ-жмыссыз- дегейі, ЖС – жмыссыздар саны, ЖК – жмыс кші саны. Жмыссызды оама кптеген зиян келтіреді, инфляцияны суіне ыпал жасайды, сондытан ебекке абілетті адамдарды бар блігі нім ндіруге атыса алмайды. Сйтіп олар жмыспен амтылмаандытан ашалай жмыссыздыа аы алады, осыдан барып мемлекеттік бюджетті шыыс блігі се тседі. Кез келген жмыссызды дегейімен байланысты болатын эконмикалы зиянды анытау шін, лемдік практикада Оукен заы лоданылады. Бл за Американ экономисі Артур Оукенні (1724-1780ж.ж) есімімен аталан. Осы за математикалы трыдан жмыссызды дегейі мен жалпы лтты нім Ж клемін тмендеуі арасындаы байланысты крсетеді. Егер жмыссыздыты санды дегейі табии дегейден 1%-а асса, онда Ж клемін тмендеуі 2,5% райды.Осы 2,5 санымыз – Оукен коэффициенті болып табылады . Мына 1/2,5 атынасы, бл жмыссыздыты Ж клемін тмендеуіне атынасы болып табылады жне жммысдыпен байланысты німні абсолюттік зиянын анытауа кмектеседі.

Бюджет тапшылыы жне оны себептері. Бюджет тапшылыын аржыландыру дістері.

Бюджет- табыс пен шыысты тепе-тедігі (смета, баланс). Бюджетті табысы: ксіпорын табысына салы, сатудан тскен табыса салы, жергілікті салы, сырты экономикалы ызметтен табыс, рента тлемдері, салысыз табыс, табыс салыы, ссуда орыны ралы жне т.б.Бюджетті шыысы экономиканы, оамды – мдени бадарламаны, З жне Т бадарламасын, оранысты, басаруды, масатты бадарламаны аржыландыру, несие жне баса мемлекеттерге кмек.Мемлекеттік бюджетті тапшылыыны себебтер:1.Эконмикалык дадарыс жадайыында табысты тмендеуі жне лттык табысты суіні азаюы2. Мемлекеттік бюджетке тусетін акциз салыыны азаюы3.Бюджет шыысыны суі4.аржы –экономикалык саясатты трасыздыы.Бюджет тапшылыын тмендету шаралары:1.Конверсия.2.аржыландырудан несие беруге ту.3.Зиянды ксіпорындара дотация беруді жою4.Салы салу жйесін згерту .Бюджет тапшылыын жабатын 3 дстрлі амал бар:1.Мемлекеттік займ шыару2.Салы салуды атдыы;3.Аша ндірісі немесе «сеньораж» ,яни аша басу.Экономикаы теорияда бюджет тапшылыын шешетін бірнеше тсілдер бар:1.Бюджет жыл сайын балаиста болуы тиіс.Мндай саясат антициклды аымды мселені мемлекетті олын байлайды .Мселен ,экономикада жмыссызды за жруде, демек халы табыссы тмендеп, бюджетке салы кірісі де азаяды. Бюджетті балансы шін, кімет салыты ктереді немесе мемлекет шыысты ысартады, осы екі шараны байланысы олданылады. Біра бл шараларды салдары жинаталан сранысты ысартады.Келесі мысал: елде инфляция делік . Аша табысы жоары жне салы кірістері кп. Бюджет артышылыын жоюшін кімет салытытмендетеді немесе мемлекеттік шыысты кбейтеді, екі шараны байланысын олданады. Осыны брі инфляцияны кшейтеді.

Бюджет тапшылыы жне оны себептері. Бюджет тапшылыын аржыландыру дістері.

Бюджет- табыс пен шыысты тепе-тедігі (смета, баланс). Бюджетті табысы: ксіпорын табысына салы, сатудан тскен табыса салы, жергілікті салы, сырты экономикалы ызметтен табыс, рента тлемдері, салысыз табыс, табыс салыы, ссуда орыны ралы жне т.б.Бюджетті шыысы экономиканы, оамды – мдени бадарламаны, З жне Т бадарламасын, оранысты, басаруды, масатты бадарламаны аржыландыру, несие жне баса мемлекеттерге кмек.Мемлекеттік бюджетті тапшылыыны себебтер:1.Эконмикалык дадарыс жадайыында табысты тмендеуі жне лттык табысты суіні азаюы2. Мемлекеттік бюджетке тусетін акциз салыыны азаюы3.Бюджет шыысыны суі4.аржы –экономикалык саясатты трасыздыы.Бюджет тапшылыын тмендету шаралары:1.Конверсия.2.аржыландырудан несие беруге ту.3.Зиянды ксіпорындара дотация беруді жою4.Салы салу жйесін згерту .Бюджет тапшылыын жабатын 3 дстрлі амал бар:1.Мемлекеттік займ шыару2.Салы салуды атдыы;3.Аша ндірісі немесе «сеньораж» ,яни аша басу.Экономикаы теорияда бюджет тапшылыын шешетін бірнеше тсілдер бар:1.Бюджет жыл сайын балаиста болуы тиіс.Мндай саясат антициклды аымды мселені мемлекетті олын байлайды .Мселен ,экономикада жмыссызды за жруде, демек халы табыссы тмендеп, бюджетке салы кірісі де азаяды. Бюджетті балансы шін, кімет салыты ктереді немесе мемлекет шыысты ысартады, осы екі шараны байланысы олданылады. Біра бл шараларды салдары жинаталан сранысты ысартады.Келесі мысал: елде инфляция делік . Аша табысы жоары жне салы кірістері кп. Бюджет артышылыын жоюшін кімет салытытмендетеді немесе мемлекеттік шыысты кбейтеді, екі шараны байланысын олданады. Осыны брі инфляцияны кшейтеді.