Кіші жз жеріні Ресей империясына осылуыны негізгі алы шарттары

Жоариямен заа созылан аса ауыр соыста аза жасатары тамаша жеіске жеткенімен ол табыс баянды бола оймады. аза хандары мен слтандарыны та таласына байланысты алауыздыы салдарынан бл креске Ресей империясы да тартылды.

Ресей алайда азастанды зіне осып алуды кксеп, олайлы кезеді ктумен болды. білайыр аза хандыында жеке з билігін ныайту жолдарын жатпай-трмай тынымсыз іздестіре бастады. Кіші жзді ханы Ресей мемлекетіні олдауына сйенуге бел буды. Бл ретте оны жеке басыны адір-асиеті де шешуші рл атарды.

білайыр Жоариямен соыс ызу жріп жаткан 1726 жылды зінде-а Ресейге елші жіберіп, оны ол астына ту туралы тініш білдіру арылы рекет жасап крген болатын. Бл тінішті елші ойбаар жеткізген еді. Алайда ханны тініші ол жылы жауапсыз алдырылды.

1730 жылы Кіші жзді билері хана Ресеймен скери ода жасасуды сынды. Алайда білайыр з удесінде трмай, Ресеймен келіссз млде басаша сипат алды. Ресейді кімет билігімен нерлым жаын бола тсу масатымен 1730 жылы ыркйек айында білкайырды батыр Сейітл ойдаллы мен би тлымбет оштайлы бастаан елшілігі Кіші жзді Ресейді арамаына алу туралы императрица Анна Иоанновнаны атына жазылан тінішті табыс ету шін Санкт-Петербург/Петербургке келді.

37. скери линиялар мен бекіністерді салынуы-патша кіметіні азастандаы скери отарлау рекетіні басталуы. XVIIІ асырды басында патшалы Россия аза даласында скери бекіністерді салу арылы зіні скери – отаршылды рекеттерін бастады. аза даласы Россияны шыыс мемлекеттерімен жаластыратын кпір іспетті еді. аза даласы арылы Европа елдерінен шыыстаы едердерге жне одан кері арай рлыпен жне сумен е тте ежелгі сауда жолдары тетін. Осы жолдармен Россиядан Орта Азияа, Ауанистана, Персияа, ытайа, ндістана жне баса Шыыс елдеріне баруа болатын еді 1715 жылы бірінші азанда И.Д. Бухгольцті экспедициясы Ямышев кліне жетті, сол жерде Ямышевск деп аталатын бекініс салды.

Жоарлар оршау кезінде (3-ай) иратып тастаан Ямышевск бекінісінен айтып келе жатып, жаасына жетті жне кптен кткен осымша кшін алып, 1716 жылы 20 мамырда Омбы бекінісіні негізін алады Бкей хандыыны рылуы. И.Тайманов пен М.темісов бастаан азатар ктерілісі. 1801 жылы Еділ мен Жайы аралыына Кіші жз азатарыны бір блігі кшіп барды. 1812 жылы онда Бкей хандыы рылды. Ол 1845 жыла дейін мір срді. Бкей хандыыны негізін алаан Бкей хан 1815 жылы 12 мамырда айтыс болды. Ол зіні кзі тірсінде хан атаын з рпатарыны мрагерлікпен иелену ыын белгілеп, бекітіп ойан еді. Оны сиеті бойынша, хан таы оны лы Жгірге алдырылан болатын. Біра ол лі небары 14 жаста еді. Сондытан ол ер жетіп, кмелеттік жаса толанша хандыты Шыатай слтан билеп трды.1836 жылы апан айында Исатай Тайманлы, Махамбет теміслы басаран халы азатты сипаттаы ктеріліс басталады. 1836 жылы 17 наурызда Жгір хан айын атасы арауыложаа блік шыаран старшындарды ттындауа бйры береді. арауыложаны Исатайа кресті тотатып, хан сарайна барып бас июді талап еті озалысты ке арнаа тсуін тездетті. 1836 жылы азан айында Исатайды арамаына 20-дай ауыл кшіп келеді. Исатай ол астындаылармен бірге Жгір ханны ешбір талаптарын орындамай, оны билігін де мойындамады. Бдан со 1836 жылы 13 желтосанда Жгір ханны сыбайластары Махамбет пен Тінімні ауылын ойрандап, малдарын айдап кетеді. 1836 жылды аяында ктеріліс патша сарайындаыларды аладата бастайды.

38. Абылай хан саяси жне мемлекет айраткері.Абылай хан – аса крнекті мемлекет айраткері, йгілі олбасшы, ірі тла. 1711 жылы Шыыс хан улеті Улиді шаыраында дниеге келген. Оны шын аты – білманср. алматармен соыстарда крсеткен ерлігі шін халы оны Абылай деп атаан. 1771 жылы білммбет хан айтыс боланнан кейін Абылай хан болды.

Жиырма жасында хан сайланан Абылай жарты асыра жуы хандыты абыроймен басарады. Зерделі саясаткер, білімді дипломат, дарынды олбасшы болды. Оны кздеген масаты – мемлекетті ныайту, аза халын аман сатап алу. Ол дшпандардан орану шін ш жзді басын біріктірді. Абылайды алыстан болжаыш асиеті ерекше еді. Ол бірттас аза мемлекетін рды. Крші елдермен экономикалы, саяси байланысты да ныайтуды ажет екенін білді. Абылай хан ел билеген кезде аза халыны рухы ктеріліп, мерейі стем болды.