Нерксіпті дамуы.

1965 жылы ыркйекте КОКП ОК-ні пленумы болып тті. Пленум нерксіпті дамытуа арналды.Пленумда ойылан міндеттер:
1. нерксіпті салалы принцип (станым) бойынша басару.
2. нерксіп салалары бойынша одаты республикалы министрліктер ру.
3. Ксіпорындар дербестігін арттыру.
4. Шаруашылы есепті дамыту.
5.Жмыскерлерді экономикалы ынталандыру мен материалды мадатаулары кбейту.

КСРО жоары Кеесіні сессиясы 1965 жылы нерксіпті басару жйесін згерту жне мемлекеттік жоспарлау жніндегі кейбір басару оргадары згеше ру туралы за абылдады. Кп замай осындай аулылар мен задарды азастан Компартиясы ОК-ні XIV пленумы мен аза КСР Жоары Кеесі де абылдады. абылданан шешімдерге сйкес 1965-1966 жылдары азастанда халы шаруашылыы еесі жне экономикалы аудандарды халы шаруашылыы кеестері таратылып, салалы одаты – республикалы министрліктер рылып, нерксіптік, рылыс материалдары, орман, целлюлоза – ааз жне ааш деу, азы – тлік т.б. ксіп орыдары біріктірілді.

60 жылдардын басында нерксіпті сапалы жаынан згерту, ылыми негізде ру рдісі басталды. азастанда нерксіпке жаа техниканы енгізу жоспары жасалды. Е алдымен ндірісті электрлендіру мселесі ола алынды. араандыда іске кіріскен екінші МАЭС пен Бтырма су – электір станциясы техникалы – экономикалы крсеткіштеріні жоарылыымен ерекшеленді – 45 мы шаырымнан асатын уатты электр тасымалдау жйесін орнатты. араанды кмір кеніндегі механикаландырылан жйе ебек німділігін 6%-а дейін ктерді. ндірісті автоматтандырылан жйесі 27 мы адамны ебегін атарды. 1985 жылы жаа технологиялы процесті ндіріске енгізгені шін Ащысай полиметалл комбинатына Лениндік сыйлы берілді. Екібастуз кмір кесіндісіне озы технология олданылып, уатты экскаваторлар пайдаланылды. ылыми – техникалы жетістігі нтижесінде Шымкенттегі М.И.Калинин атындаы заводта жміс технологиясы жасартілді. 1965 жылы зен кен орнында жаа технология негізінде алашы мнай ндірілді.

1965 жылы шаруашылы реформасы нтижесінде ылыми – технологиялы процестерді ндіріске енгізу ісі нерксіптегі жадайды тбірімен згертті. Реформа ебекпен ндірісті йымдастыруды жетілдіруге о жол ашты. Ксіпорындар ызметін жоарыдан реттеуге шамадан тыс уестенушілік доарылды, оларды шаруашылы дербестігі лая тусті. Пайда, баа, ашалай сыйлы, несие трізді экономикалы тталар озалыса келтірілді. рбір жмыскерді, ттастай аландаы ксіпорынны материалды мдделігіне баса назар аударылды. 1966 жылы азастанны скемен орасын – мырыш комбинаты, Шымкент – цемент заводы бастаан II нерксіп жмыс жргізуді жаа тртібіне кшті. 1970 жылы азастан нерксібіні 70% - ы жоспарлауды жаа жйесіне жмыс істеді.

1970 жыла арай КСРО-ны халы шаруашылыында азастанны кмір жне темір кенін ндіру, болат балыту, ара металдар прокаттау жніндегі лес салмаы сті. Республикада брын болмаан нерксіп салалары ркендеді: титан, магний, синтетикалы каучук, полиэтилен, ктергіш крандар ндірістері т.б.. Мнай ндіру жне химия нерксібі де бл уаытта жалпыодаты маыза ие болды.

Женіл нерксіптер атары сті: Теміртау, Жамбыл алаларында азы-тлік нерксібі, Алматыда мата-мата нерксібі, Семейде трикотаж фабрикасы алашы німін бере бастады. Бес жылды ішінде республикада жеіл нерксіпті 14 ксіпорны салынды.

Аз ана уаытты ішінде азастанда 170-ке жуы ксіпорын іске осылды. уатты Екібастз отын энергетика кешеніні рылысы 1970 жыла арай басталды. 1975 жыла арай еліміздегі ксіпорындарды барлыы энергиямен амтамасыз етілді. 80 жылдары ода клемінде ндіріске енгізілген алыми-техникалы жаалытарды 3% - ы азастана тиесілі болды.

Тоырау кезеі дейтін 1971-1985 жылдар аралыында азастан экономикасы брынысынша техникалы прогреске кабілетсіз, арабайыр (экстенсивті) діспен жмыс істеді. Соны зінде халы шаруашылыыны дамуында кейбір келелі крсеткіштерге ол жеткізді. Мселен, осы жылдарда ндіріс жне ылыми ндірістер рылымдарыны саны 28-162 дейін, оны ішінде ксіпорындар 1971 жылы – 97, ал 1985 жылы – 610 дейін сті.

Біра шаруашылы реформа нтижесі кткендегідей болмады. Оны себептері:
- КСРО-да ТП негізінде тбегейлі згерістер жргізу ажеттігі сз жзінде мойындаланымен, іс жзінде брыны басару дістерін олдану жаласа берді.
- Мемлекетттік – монополистік меншік ТП – ты тежеп, экономиканы тиімді дамуына ммкіндік бермеді.
- ндірістік берлістіктер ру ісі ылыми-техникалы саясатта монополиялы бетбаыттарды пайда болуына кеп тіреді.

ндіріс саласындаы кемшіліктер:
- Республикада брынысынша шикізат ндірісіне біржаты бадар сталды.
- Республика ндірісінде-кмірді 50-60%-ы; мнайды 70%-ы, темірді 11,5%-ы рсуа етілген.
- р трлі себептермен жмыса шыпай алушылы салдарынан жмыс уаыты боса жоалды.
- Ксіпорындар ы шектелді.
- Орталыты ктемдігі кшейді жне де баса намсыз былыстар кбейді.
- Жоспарлара тзетулер енгізу саталды. 1981-1985 жылдары р трлі министрліктер мен ведомстволарды жоспарлары 300 реттен астам тзетілді.
- Директивалы жоспарлау экономикаа орасан зор нсан келтірді.

Нтижесінде Арал теізі проблемасы пайда болды: 1. Арал теізі атырабына ндіргіш кштерді орналастыруда жіберілген стратегиялы ателіктер. 2. Жер мен су орын есепсіз пайдалану. 3. Мата мен кріш даылдарын сіруге дара стемдік беру. Нтижесінде теіз тбі 27 мы шаршы шаырыма рап алды. Теіз суыны тздылыы 3 есеге сті. Балы нерксібі жойылды. Теіз тбінен тз бен ша ктеріліп, Арал аймаыны климаты крт нашарлады. Адам лімі, сіресе балаларды шетінуі кбейді. Айма трындарыны 80%-ы р трлі сыраттара шалдыты. Экологиялы апат аза лтыны генетиклы сіп-нуі ммкіндігін сатап алу проблемасын ктерді.

Осындай экономикалы дамудаы кемшіліктерге арамастан 70-жылдары нерксіп жетекші орын алды. 170-тен астам нерксіп ксіпорны мен цехтар бой ктерді:
1. Лисаков кен-байыту комбинаты,
2. Шерубай – Нра шахтасы,
3. Талдыоран аккумулятор заводы,
4. Павлодар облысында Ертісте Шлбі СЭС-і рылысы басталды. 1970-1985 жылдары нерксіпті ркендетуге 40,8 млрд. сом жмсалды (32%). 1970-1985 жылдары нерксіп німіні жалпы клемі – 2 есе, машина жасау, химия нерксібі – 3 есе сті.