Арым-атынас педагогикалы ынтыматасты ралы ретінде негіздеіз

Педагог тласыны арым-атынас шін маызды сапалары.Педагогикалы арым- атынас тиімділігі кбінесе оытушыны тлалы сапаларымен аныталады. Оларды ішінен трт топты атап крсетуге болады:

· Коммуникативтік жоспар крсеткіштері;

· Жеке-тлалы жоспар крсеткіштері;

· Жалпы леуметтік-психологиялы жоспар крсеткіштері;

· Моральді-этикалы жоспар крсеткіштері,

Тлалы жоспар крсеткіштеріні ішінде маызды орын коммуникативті икемділіктер, білім, асиеттер, арым-атынастаы абілеттер алады. Сзсіз, педогогикалы арым-атынас нтижелігіне одан баса, мынадай крсеткіштер сер етеді:

ызыушылы, икемділік, дайынды дегейі, оытушы немесе оушы деті ретіндегі жеке-тлалы жоспар крсеткіштері сер етеді. Кейбір зерттеулерде, оушы тласын тиімді тану мен педагогты жеке-психологиялы ерекшеліктері арасында байланыс байалады, мысалы,Зерттеулер крсеткендей, интроверсиялы типтегі педагогтар экстраверсиялы типтегілермен салыстыранда, оушы тласын толыыра рі ділетті крсетеді. А.А. Реанны зерттеулері ызыты ерекшеліктерді анытады: зіні ксіби шыдалуын зіне сенімділікпен байланыстырмайтын (керісінше, з ксібилігіні идеалына жаындай тсіп,зіне сенімін азайтуа тырысады) педагогтар оушы тласына ошыл баа береді жне керісінше, педагог зіні ксіби шыдалуын зіне сенімділігімен байланыстыран сайын, ол оушы тласына жиі жаымсыз баа береді. Психологиялы-педогогикалы дебиеттерде арым-атынас шін маызды педагог тласыны асиеттеріні баса да трлері крсетілді. Оларды арасында келесілерін айтуа болады.:

· Фасцинация (демілік негізі)

· Тіке жне ткір кзарас, тембірлік жаына бай дауыс.

· Импровизациялы аыл.

· Эмпатия (басаны орына зін оя білу абілеті)

· Мейірімділік.

· Аутентикалы (з-зімен бола білу).

· арым-атынастаы бастамашылды.

· Тікелей.

· зін жне басаларды орынышсыз абылдау.

· зін-зі тануа мтылу.

Сондай-а, аудиториямен арым-атынас шін ажетті педагогты ксіби маызды асиеттерін де бліп крсетуге болады.Педагогты маызды асиеттеріні бірі оны оушыларына за рі тиімді арым-атынасын йымдастыра алу абілеті болып табылады. Аталан абілетті, детте, педагогты коммуникативтік абілеттерімен байланысты. Ксіби-педагогикалы арым-атынасты мегеру – педогог тласына тларалы арым-атынасына атысты трыда маызды талап.Ескерте кетейік, брінен брын, педогогикалы арым-атынаста крінетін коммуникативтік абілеттер – бл балаларды оыту мен трбиелеумен байланысты педогогикалы арым-атынас саласында спецификалы трде крініс табатын арым-атынас жасау абілеттері. Бдан, кемдегенде екі пайдалы орытынды жасауа болады:

1. Педогогикалы арым-атынас туралы гіме адам арым-атынасы барлы салаларында крініс табатын жалпы коммуникативтік абілеттерді талылаудан туелсіз жргізілмейді.

2. Педогикалы арым-атынас туралы сз озаланда, жалпы коммуникативтік абілеттер туралы талылаумен шектеуге болмайды. Біріншіден, коммуникативтік абілеттерді барлыында бірдей сипатта жне дегейде педогога ажет деп айта алмаймыз. Екіншіден, педогог міндетті трде игеру тиіс бірнеше арнайы коммуникативтік абілеттер бар, оларды баса мамандара азыра ажеттігі болуы ммкін. Жеке трыда, адамны баса адамдарды тануы, зін-зі тануы, арым-атынас жадайын дрыс абылдау жне баалау, адамдара атысты зін дрыс стау адамны зіне атысты жасайтын рекеттері болып табылады.

арым-атынасты ш жаын айта отырып (коммуникативтік, перцептивтік, интерактивтік) педогогты негізгі коммуникативтік абілеттеріні ш тобын бліп крсетуге болады:

1. Тлааралы коммуникация абілеттері.

2. Бір-бірін абылдау жне тсіну абілеттері.

3. Тлааралы бірлескен рекет абілеттер.

Педагогикалы арым-атынастыперцептивтік рауышыдиалога атысушыларды рольдік ерекшеліктерімен аныталады. Педагогикалы процесте дамыан сана мен дниетанымны алыптасуыны алдында жретін бірнеше кезекті сатылардан тетін оушы тласыны алыптасуы жзеге асады. Осы рдісті бастапы сатыларында педагог басымдытара ие болады, себебі ол алыптасан тла болып табылаады, сондай-а,трбиеленушілерді тлалы алыптасуыны масаттары мен механизмдері туралы алыптасан тсінікке ие болады. Педагог тласыны ерекшеліктері, оны индивидуалды-психологиялы жне ксіби асиеттері диалогты сипатын анытайтын маызды шарт болып табылады. Педагогты ажетті ксіби асиеттеріне балаларды ерекшеліктерін, ызыушылытарын, бейімділіктерін, кіл-кйлерін байай алу жне діл баалай білу абілеттері жатады. Тек осы ерекшеліктерді ескеріп рылан педагогикалы рдіс серлі болуы ммкін. Педагогикалы арым-атынасты коммуникативтік рауышыда кп жадайда диалога атысушыларды рольдеріні арым-атынасыны сипатымен байланысты. Педагогикалы бірлескен рекетті бастапы сатыларында бала лі де апарат алмасуды те ыты атысушысыны ммкіндіктеріне ие болмайды, йткені, оан жеткілікті білімі болмайды. Педагог оу бадарламасына енгізілген білімге сіген адамды тжірибені тасушысы болып табылады. Біра бл педагогикалы коммуникацияны бастапы сатыларыны зінде біржаты рдісдеп тсінугеболады деген сз емес. азіргі жадайларда оушылара апаратты жай ана хабарлау жеткіліксіз болып табылады. Білімді игеруде оларды з белсендіктерін ояту ажет. Бл жерде ажетті апаратты оушыларды здері табуды ынталандыратын жне оны ртрлі жадайлардаы олдануы маызды роль ойнайды. Мліметтерді ке ауымына ие болан сайын жне оларды басып озу абілетіні алыптасуына байланысты оушы коммуникативтік алмасуа елеулі лес осатын оу диалогыны те ыты мшесіне айналады