Дріс №8. Студенттерді ылыми-зерттеу жмыстары.

 

1. СОЗЖ жне СЗЖ жзеге асыру трлері.

2. ылым туралы тсінік жне ылымны жіктелуі.

3. ылым туралы тсінік. ылымны жіктелуі.

4. ылыми зерттеу. Теориялы тануды рылымды компоненттері. Зерттеуді эмпириялы дегейіні рылымы.ылыми-зерттеу жмыстарыны сатылары.

 

йлесімдік ережесі аныталып жатан тсінікті клемі аныталушы тсінікті клеміне те болуын талап етеді. Баса сзбен айтанда, бл тсініктер жеке басты куландыруа тиісті болуы керек.Мысалы; "Балы нерксібіні технологы - ол инженер, гидроблонт деуге мамандандырылан". Егер де, технолог балы деуге мамандандырылса, тла ретінде аныталса, онда йлесімділік ережелері бзылады,аныталып жатан тсінікті клемі (балы деуге мамандандырылан,тла) азірді зінде аныталыа жатан тсінік клемі (технолог). Мндай йлесімділік ережесін бзу тым тар мінез-лы ателігі болып табылады.

ателік біз технологты детте технология ауданында маман ретінде анытаса орын алады.Мндай жадайда анытаушы тсінік лдеайда ке болады, аныталана араанда, себебі технологтар тек ана балы нерксібінде ана болмайды.Мндай ателікті тым ке клемдегі ателік деп атайды.

Егер тсінікті анытауда біз баса тсінікке жгінсек,ол з кезегінде біріншісіні кмегімен аныталса,онда мндай анытауыш рамында шебері бар, анытамасындаы трлері тавтология болып табылады.Тавтология- ате анытама, мнда аныталып жатан тсінік анытаманы айталайды.

Кейде тсініктерді анытауда бірнеше наты белгілерді крсетеді (мндай бір ана белгіні крсетуге болмаса,осы ымды басалардан ерекшелеп тратын жне айтарлытай оны мазмнын ашып крсететін). ылыми тпнсаны анытамасы крделі былыстарды жне фактілерді формальді логикалы талаптарымен шектелуге болмайды.Оан аныталып жатан фактілерді баасы кіруі тиіс, біржаты кзарасты оспаанда,бкіл отанды ылыма, ткен шата тн болан.ылыми мтіндерді ерекше спецификасында назара алуы керек.

ылым тілі те згеше. Онда те кп ымдар мен терминдер бар. Тілді негізін ылыми терминдеримен анытамалары райды.

Диссертация авторефераты - кітапша тріндегі ылыми басылым, оны негізін автор жргізген тжірибелер райды.

Аналогия - бір-біріне те сас екі нысанны айырмашылытары мен сас белгілірі жайлы ойтолау.

Таырыпты зектілігі - мселені айтылмыш кезедегі маыздылыыны дрежесі жне де оны осы жадайдаы шешімі.

Аспект - арастырылып жатан нысана деген кзарас.

Гипотеза (жорамал) - лдебір кріністі тсіндірмесі шін сынылатын ылыми жорамал.

Дедукция - кзкарасты орта кйден жеке кйге дейінге трі, уаиалара сйене отырып, орта тжырым кзарасын алыптастыру.

Диссертция - арапішін олжазба, монографиялар мен оулытарды жарияланан ылыми туынды. ылыми зерттеулер жргізі отырып, жмыс істеу дрежісін жасартып, біліктілік пен дрежені суіне кмектеседі.

Идея - назар аударатын кзарас жйесінде айындаушы жадай, аида.

Индукция - жеке деректерден, жадайлардан орта тжырым алыптастыру.

Жалпы шолу - ылыми жаттарда саталатын екіншілік апарат

Релевантты - ылыми тапсырма прототипында орытыоан апарат

Реферативті - алашы ылыми жаттарда саталан екіншілік апарат.

Сигналды - трушілікті трлі дрежесіні алдын ала латандыру ызметін атаратын екіншілік апарат.

Анытамалы - білімні кез келген облысында, лдебір таырыпа сынылатын ысаша млметтерді райтын екіншілік жат.

Шолу - зерттеуді тпнсасына сйене отырып, лдебір таырыпты ылыми деректері жинаталан ылыми жат.

Зерттеу нысаны - проблемалы жадайларды туызатын жне арастыруа тадап алынан деріс немесе крініс.

йарым - зерттеуде арым-атынаста, келіспеушіліктерде - тсінбестіктерді алдын алатын адістерді бірі.

ым - нысанны бір-бірінен айырмашылыы мен арым-атынасын сипаттайтын ой.

станым - аида мен ілімні бастаы рі негізгі жадайы

Мселе - болаша зерттеулерге атысты, кпшілігі ылыми трыда растырылан ірі жинаталан тжырымдама.

Пікір - лдебір ойа арама-айшы немесе сйкес ой.

аида - ілім, идеяны немесе станымны жйесі. ылымды немесе оны таратуын райтын жалпыланан жадайды рамы.

Ойтолау - ойлану операциясын ж8зеге асыра отырып, бір пікірден згеше жаа станымдарды пйда болуы.