Оу-ылыми жмыс рылымы.

ылыми жмысты сыныптау зімен оны мтінін рамдас блікке, графикалы йымды бір блігінен екінші бір блігіне, сонымен атар таырыптарды олдану, нмірлерді блуді жне т.б. арастырады. ылыми жмыстаы сыныптау зерттеу логикасын крсетеді, сондытан топтар блек логикалы бліктен олжазбаны мтінін айын блуді кздейді.

Сыныптауды арапайым трі азат жол, яни рбір мтінні бірінші атарыны басынан о жаа жылжыту. Азат жолды рбір сзді мінездемесі аны біткендігін білдіру шін, маынасы длме-дл болуы шін олданады. ылыми жмысты азат жола дрыс ою, оны дрыс оылуы жне тсінікті болуына сер етеді.

Бір параграфты немесе тарауды азат жолы бір-бірімен байланысан трде болуы керек. Азат жолмен жмыс жасау кезде, сзді басына мн беру ажет.

рбір азат жолда фактыны орналасу ізбасары мен жйесін стап тру керек, мтінні мінездемесін белгілі дрежеде анытап, оны ішкі берілу ойын адаалау ажет.

гімелесу мтіндерінде фактілерді орналасу реті, хронологиялы ретпен жне бір-бірімен маыналы арым-атынаста аныталады.

Суреттелетін мтінде пн немесе анытауыш оны белгісімен рамыны саналу жолымен аныталады, басында жалпылай алынан, суреттеліп отыран фактыге жалпы мінездеме беру, содан со оны блек блімдеріне мінездеме беру негізделген.

ылыми жмысты мтінін лкен блімдерге блу, оны блу тсінігін логикалы жолмен ндіруге негізделеді.

Тарауларды негізгі блімдері параграфтара блуге, блінетін тсініктемені барлы трін жинатауа байланысты. Сол себепті блінуді клемі блінетін тсінікті клеміні соммасымен те болуы ажет. Бл ережені адааламау рылымды ателікке келіп сотыруы ммкін:

- маыналы рамында тарау, оны параграфтарыны жалпы клемін райтын, яни арапайым трде айтанда, зіне маынасы баса параграфтарды осады;

- тарауды райтын параграфтарды клемі маынасы жаынан жеткіліксіз болады;

Барлы бліну сатыларында тадалан бліну белгісі сол кйінде алуы ажет жне баса белгімен ауыспауы керек. Маынасы жаынан блек болмауы ажет, керісінше бір-бірімен бірігіп, бір маынаны рауы тиіс.

Бліну здіксіз болуы керек, яни блу кезінде аттап тпей, біркелкі трлерін олданан жн. Бл ережені бзан жадайда «блінудегі секіргіш» деген ата ие болады.

Тарауды таырыбы мен ылыми жмысты параграфы мтінні рамымен тыыз байланысты болуы керек. Таырыпа ыартылан сзді немесе аббревиатураны, сонымен атар химиялы, математикалы, физикалы жне техникалы формуланы осуа болмайды.

Мтінді сыныптау оны орналасу тртібінде санды (сонымен атар ріптік) негізде нмірмен жиі сйкес келе бермейді.

Нмірді ажетті жйелері:

- р трдегі белгілерді олдану – рим жне араб сандарын, жазбаша жне траты ріптер; азат жолдаы жылжытулар;

- белгілі бір ретпен орналасан араб сандарын ана олдану;

ртрлі белгілерді ішінен санды жне ріптік негіздерді ру кезінде кему реті олданылады:

А…Б…В…Г…

I…II…III…IV…

1…2…3…4…

a)…б)…в)…г)…

Барлы блімдерді орыс ліпбиіні (А блігі) ріптерімен жазылан реттік нмірлерді сзбен (бірінші блім) жазу абыданан, Тарауды рим сандарымен (тарауI), параграфтарды араб сандарымен (§1).

ылыми ндірісті (блінуді бірінші сатысы) те лкен бліміні нмірі бір саннан тратын боландытан, рама блімдері (блінуді екінші сатысы) екі саннан, блінуді шініші сатысы ш саннан жне т.б. болатындытан ылыми жне техникалы мтінде нмірді санды жйесін пайдалану арастырылан.

Мтіндік материалды ылыми жмысы алуан трлі. Оны (рамы мен сыныптау,осымша жоарыдаы элементтері) сандарына байланысты баасы сілтемелері,тізімдері жне таы басалары. Наты техникалы жне емле ережелері мен оларды білімін жобалау ажет болады.

ылыми жмыстар санды, ріптік, санды-ріптік сандар болуы ммкін. Санды формасын оспаанда,тбегейлі сандар жазу шін олданылыды:

- бір табалы санда иаш жадайда аша ндылытарын немесе блімшелерін жасауа;

- санды нысанда бірнеше сандармен;

- сйлемні басында,атап айтанда тармаында;

Санды нысанды,сондай-а реттік сандарын жазу шін пайдаланылады.

- егер рим сандарымен аударылатын болса;

- объектіні атын келтірер алдында бет номерлері, кестелері, иллюстрациялары мен осымшалары болса;

- егер айды кннен немесе сз "жыл" брын деп аталатын болса;

-егер ш немесе оданда кп реттік сандар (кейс аяталатын соы сандарына дейін салынан) сериясы болса;

-егер дефис арылы жазылатын реттік номерлері болса;

Сандардан ріптік-санды белгілері шін пайдаланылатын:

-санды нысандар бірнеше дгелек сандарды;

-арап сандары трінде реттік сандар аяталатын болса;

-сандар мен соны ішінде сын есіммен жне зат есіммен,ысартылан трде осы сздерді жазып береді.

Арттыру жадайда жалауларды шарттары

Арттыру жадайда шарттары араб сандары болуы керек:

- бір ріпті,егер соынан алдыы санны ріпі дауысты болса

- екі ріпті,егер соынан алдыы ріп дауыссыз болса.

ысартулар - сзді тсімі,сонымен атар сзді немесе осындай тсім алыптастыран бкіл сздерді блігі.Бл арастырылан бл арастырылан сздер мтінні клемін азайту шін олданылады.

Сзді ысартып жазуды негізгі ш тсілі бар:

- тек бірінші сзді алдырады

- сзді сол жа блігі алынып тасталады,жрнатармен аяталады

- ортасынан бірнеше ріптерді алдырып арасына дефис ойылып жазылады.

ылыми мтінде мынандай ысартулар бар:

- ріптік ысартулар

- крделі ысартулар

- шартты графикалы ысартулар

-сздермен бастапы мндер шартты графикалы бліктеріні ысартылуы.

ріптік ысартулар бірінші (бастапы) хаттармен атаулардан жасалып блінеді.

- атауымен оу;

- сынылан дыбыстарды оу;

Крделі ысартылан сздер аралас трады:

- ысартылан сздермен толы сздер;

- бір ысартлыын сздер;