Аз.тарихы пні: масаты мен міндеттері, кезедері, деектері мен тарихнамасы

«азастан тарихы» пніні масаты – оушыларыны дниетанымыны негізі болатын тарихи сананы, тарихи білімді рметтеу мен сыйлау сезімін алыптастыру.
Оу пні бойынша тмендегідей міндеттерді жзеге асыру кзделеді:
• оушыларды дниеге ылыми кзарасын алыптастыру; олара адамзат жинаан леуметтік, рухани, адамгершілік тжірибесін мегерту;
• оушыларды басты назарын оам тарихына; адамдарды мір тіршілігі мен ызметіне, салт-дстр тарихына аудару, тарихи оиаларды, былыстарды талдай отырып, оларды бірттас тарихи озалыса жататынын тсінуге кмектесу;
• гуманизм мен адам ытарын рметтеуді озы дстрлерін мегерген нды бадарланан жеке тланы трбиелеу;
• оушыларда тарихты оып-йренудегі кплшемділігі жне тарихи процесті дамуыны баламалы екендігі туралы тсінік алыптастыру;
• оушыларды тарихи білімді шыармашылыпен олдану, тарихи деректермен жмыс істеу, тарихи оиалар мен былыстарды салыстырамалы талдау негізінде ой елегінен ткізе білу дадыларын алыптастыру;
• Отаны мен халы алдындаы жаупкершілігін сезінетін жас рпаты азаматты станымын алыптастыру.
азастан тарихы пнін оытудаы е бастысы оушыларды назарын келесі мселелерге аудару:
1. аза халыны тарихын ежелгі дуірден азіргі кезеге дейін зерттеу;
2. Кшпелі дние жйесіндегі аза халыны рлін ашу жне оны лемдегі ркениетке осан лесін крсету;
3. Бкіл адамзат тарихы дамуында аза этносыны, трмысыны, шаруашылыы мен леуметтік-саяси ондырысыны алыптасу процесіне зер салу;
4. Трлі леуметтік топтарды аза оамындаы орны мен рлін анытау.
Тарих тарихи трыдан ойлай білуді алыптастырады, азаматты станымды шыдай тседі, лтты матаныш пен патриотты сезімге трбиелейді.
ткенімізді біле отырып, азіргі кезеді оай мегереміз, болашаты айындай аламыз.
азастан тарихы пніні негізгі масаттары мынадай:
- тарихи дуірлерге талдау жасау;
- этносты тариха талдау жасау;
- трлі тарихи кезедердегі леуметтік йымдарды зерттеу;
- трлі тарихи кезедердегі мдениетті зерттеу.
азастан тарихын кезедерге блу лі де тиянаты жне длелді трде іске асан жо. Ол мселе болашата тарихты сбелі кезедері монографиялы трыдан зерттеліп, жеке былыстара ылыми баа берілгенде шешілмек.
Бгінгі тада азастан тарихы 3 кезеге бліп арастырылады:
I кезе- кне дуір. Оны шекарасы 2,5 млн жылдан бастап б.з V асыра дейін, яни адамзат жаратылысынан бастап Рим империясыны лауы, ндар бастаан лы оныс аударумен атар сйкесті;
II кезе - орта асырлар. Оны шекарасы лы оныс аударудан бастап Еуропада капитализмні дамуы,аза жерінде аза хандыыны пайда болуымен аяталады;
III кезе -аза мемлекетіні рылуынан азіргі кндерге дейінгі уаытты амтиды.
Сонымен туелсіз азастан тарихы осындай 3 ірі кезедерден трады.
азастан тарихыны кне кезедерін жете тсінуге археологиялы жне этнографиялы зерттеулерді берері мол. Тас, ола, ерте кшпелілер мен орта асыр мемлекеттері бізді археологиялы экспедициямызды тарапынан жасы зерттелмек. аза оамына, аза тарихына жан-жаты баа берген алашы ылыми зерттеулер XIX асырды 20-жылдарынан басталады. ылыми тарихнаманы таразылаанда зерттеулер азастанды Ресей отары етіп, негізінен этникалы мселелерден грі, шаруашылы, оамды дстрлерге кіл бледі. Ода заманында алымдарды кпшілігі тапты-метоталогиялы ыпалында з зерттеулерін, ашанда леуметтік айшылытармен байланысты оамды зерттеуде стірт пайымдаулара жол берді.
азіргі тада азастан тарихы ылымы атанда проблемаларды зерттеумен атар, брын тиым салынып салынып келген тарихи дебиеттермен айналысып жатыр.
Жалпы ылыми тарихнама ашанда метоталогиямен тыыз байланысты. Біріні жаын екіншісі тгендеп отырады.
XIX асырды екінші жартысында аза даласындаы кнені кздері Археологиялы комиссияны, Тарих мражайыны, Мскеу археологиялы оамы мен Ресейді баса да орталы ылыми мекемелеріні назарын аудара бастады. Сырдария жне Жетісу облыстары рамында Тркістан генерал-губернаторлыыны рылуына байланысты жаа лкеге, соны ішінде оны ткендегісіне ден ою кшейе тседі.
Сарыараны ежелгі ескерткіштерін жне сіресе ертедегі кен ісі мен мыс балыту ндірісін зерттеуде .И.Стбаев маызды рл атарды. Осы жылдары азастан ылыми мекемелеріні ызметі жандана тседі.
азастанны Орталы музейі ескерткіштерді тіркеу, кездейсо табылан олжаларды есебін алу ісін жне шаын азба жмыстарын жзеге асырады. Баспасзде Кксу зеніндегі аланы орны туралы жне Жетісудаы ескерткіштер туралымаалалар шыады. 30-жылдардаы археологиялы жмыстарда Жетісу мен азастанны отстігіндегі экспедициялы зерттеулер жетекші орындарды бірін алады, оларды А.Н.Бернштамны басшылыымен ылым академиясыны аза филиалымен бірлесе отырып, КСРО А-ны Материалды мдениет тарихы институты йымдастыран еді.
андайда тарих болмасын дерексіз жазылмайтыны аиат. ай елді тарихын алып араса та, ылыми сипаттау немесе зерттеу жйесі длелді деген деректі жинатайды. Сол сияты азастан тарихын зерттеуде осы отайлы дстрден шыуа болмайды. Тл тарихымызды зерттеу барысында бірнеше трлі айнар кзге сйенген жн.Алдымен азаи деректер. Оларды ішінде шежірені орны блек, сонымен бірге мыдаан, жздеген жылдара
шыдаан аыздар мен батырлар жырлары , иял-ажайып, тарихи жырлар мен толауларды тарихты тсінуге осар лесі зор.
азастан тарихын тсінемін деген адама кшпелілерді дет-рыптарына, задарына кіл блуді аса ажеттілігі бар. Екіншіден р трлі архивтерде, соны ішінде Ресей, ытай, Орта Азия азастан мемлекетіні жат орларынан табылып, осы кнгі жинатарда жарияланан немесе саталан нды деректер. Жазу мдениеті пайда боланнан бастап, Орта Азия лкесін мекендеген кшпелі тайпаларды трмыс-тіршілігі хата тсе бастаан, тек соларды зерттеу мен тымды пайдалана білу керек.