Азіргі кезедегі аз.экон.реформалауды негізгі багыттары

Нарыты экономика саясатыны негізгі белгілері:
1. Экономиканы мемлекет иелігінен алу.
2. Жекешелендіру.
3. Ксіпкерлікті дамыту.
4. Монополияны жою.
5. Бааны босату.
6. атал аша –несие жне аржы саясатын жзге шыру.

80. КСРО тарааннан кейін ядролы ару негізінен Ресей жерінде шоырланды. азір жер жзінде 5 ядролы держава бар: АШ, Ресей, ытай, лыбритания, Франция.

1996 жылы 31 ыркйек – азастан Б-а мше 129 елді атарында ядролы аруды таратпау жнінде шарта ол ойды.

1996 жыл, 26 суір — «Шанхай бестігі» рылды (азастан, ырызстан, ытай, Ресей, Тжікстан).

азастан басшылыы скери-саяси ода НАТО-мен ынтыматастыа маызды орын береді. Бл ынтыматасты «Бейбітшілік шін ріптестік» бадарламасы негізінде жзеге асуда.

Туелсіз аланнан бері халыаралы йымдара мше болып кіруге жол ашылды. азастан 60-тан астам халыаралы йымдара мше. (1997 ж. басы).

800-ге жуы мемлекетаралы жне кіметаралы келісім-шарттара ол ойылды.

Біратар ірі капиталистік елдер азастана экономикалы кмек ретінде несие беруде. Е ірі клемдегі несиелерді беруші елдер: Германия, Тркия, Австрия, лыбритания. Бдан баса Жапония, АШ секілді донор елдер лкен аржылы кмек крсетіп отыр. Республика экономикасына шетел инвестициялары кптеп тартылды.

Еліміздегі шетелдік бірлескен ксіпорындарыны жалпы саны – 746 (1996 ж.). азастан-американ бірлескен ксіпорындары – 325 (1999 ж.). Американ инвестициясыны клемі – 2 млрд. доллар.

1997 жылы 28 апан — «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік олдау туралы» За абылданды. Нтижесінде, азастана тартылан инвестициялы аржы клемі – 10 млрд. доллара жетті.

Соы жылдары азастанны нерксібін жандандыруда біраз шаралар іске асырылды. Нтижесінде, 1999 жылды соында жалпы нім ндіру – 1%-а, ндіріс клемін арттыру – 1,8%-а сті. Республиканы алтын оры 2 млрд. доллара жетті.

2000 жылы 26 суір — «Еуразия – 2000» экономикалы саммиті тті.

2000 жылы 10 азан – Астанада кедендік Ода елдері басшыларыны (азастан, Беларусь, ырызстан, Ресей, Тжікстан) мемлекетаралы Кеесі ткізілді. Нтижесі: азастан Президенті Н. . Назарбаевты сынысымен Еуразиялы экономикалы ауымдастыты ру туралы жат абылданды.

Халыаралы байланыс нтижелеріні тарихи маызы:

азастан лемні кптеген елдерімен те дегейде дипломатиялы арым-атынас орнатты.

азастан дниежзілік аренада беделді орын иеленді.

 

81. азастанны сырты саясаты

азастан Республикасыны сырты саясаты белсенділігімен, тепе-тедік сатауа мтылысымен, прагматизмдігімен, сындарлы схбат жргізуге талпынысымен жне кпжаты ынтыматастыа баытталандыымен ерекшеленеді. Халыаралы аренада мемлекетіміз зіні тарихи, геосаясатты жне экономикалы факторларына байланысты кп асырлар бойы сырты саясатын халыаралы ынтыматасты, кршілес мемлекеттермен татуласты жне оларды аймакты бірттастыын крметтеу принципіне негіздеп жргізіп келеді. азастанны зге мемлекеттермен те ылы жне екі жаа да тиімді арым-атынас руа дайындыы оны бгінгі кні дипломатиялы байланыс орнатан шет мемлекеттерді саныны кптігімен длелденіп отыр. 1991 жылы туелсіздік алан сттен бастап бізді республика лемні 130 мемлекетімен дипломатиялы арым-атынас орнатты. Кптеген себептерге байланысты Орталы Азия мен азастан аймаы лем саясатында азіргі кезде ерекше назара ие. азастан екпінді даму арыныны арасында ipi транслтты корпорацияларды, зге мемлекеттерді лкен ызыушылыына ие. Бл тсінікті де, азастан Орталы Азиядаы географиялы сипаты бойынша е ipi мемлекет болып табылады, оан оса экономикалы даму арыны бойынша бізді мемлекет аймактаы кшбасшы. Осы ретте елімізді болашата даму ммкіндіктеріні мол екендігін ескере кету керек. Бгінгі кні азастанды сырты саясат басымдылыы е алдымен Ресей, ытай, АШ, ЕО, Орталы Азия аймаындаы кршілес мемлекеттермен, ислам лемімен те ылы арым-атынас руга баытталып отыр. Бл трыда 2006 — 2007 жылдары аталмыш мемлекеттермен жне айматармен ей жакты байланыс едір ала басты. Ел мддeciнe атысты бірталай маызды жата ол ойылан мемлекет басшылыыны Вашингтон, Мскеу, Брюссел, Лондон, Бейжі, Каир, Тегеран, Ташкент, Бішкек жне таы да баса мемлекеттерді астаналарына ресми сапарларыны орытындылары да осыны айатай тсуде. Осылайша мeмлeкeтiмiздi лемні жетекшi державалары мен кршілес ТМД мемлекеттepi арасындаы стратегиялы серіктестігі жаа дегейге ктерілді деуге болады.

Орталы Азия мемлекеттерімен ынтыматасты

азіргі кезде азастанны кп асырлар бойы туысанды, мдени, саяси жне экономикалык, арым-атынаста болып келген кршілес Орталы Азия мемлекеттерімен ынтыматастыы ерекше cepпін алып отыр. Аймакты е ipi мемлекеті ретінде ана емес, экономикасы едуір ала басан азастан айма бойынша кршілес елдермен тыыз арым-атынас орнатуа ызыушылы білдіруде. Бізді мемлекетімізді ендігі жердегі арынды дамуы аталмыш республикалармен алыптасатын арым-атынаспен де тыыз байланысты. Сол себепті азастан Орта Азиялы Ода ру идеясын ала тартып отыр. Бл бірлестікке азастаннан баска аймакты збекстан, ырызстан, Тжікстан жне Тркменістан сияты мемлекеттері де кipyi ммкін. 2006 - 2007 жылдар аралыында Орталы Азия мемлекеттері президенттеріні Астанаа іс-сапарлары барысында жне азастан басшылыыны аталмыш айма мемлекеттеріне ресми сапарлары барысында мемлекетаралы саяси-экономикалы жне леуметтік-мдени арым-атынастарды дамуына негіз болатын маызды екі жаты келісімдер абылданды. Бл жаттар азастанны кршілес мемлекеттерімен байланысын ныайта тсіп, Орта Азиялы Ода идеясын жзеге асыру шін айтарлытай серпін беріп отыр.

Ресей Федерациясымен ынтыматасты

азастанны сырты саясатыны басты баыттарыны бipi Ресеймен арым-атынас болып табылады. Бл мемлекетпен бізді ел кп жылдар бойы тыыз арым-атынаста болып келеді. зара блісіп жатан мемлекеттік шекараны зындыыны зі 7591 шаырыма созылып жатыр. Мемлекетаралы достасты екі бipдeй президентті жне екі ел халыны зара тыыз байланысы арасында дамып отыр. азастан мен Ресей арасында отын-энергетикалы кешен, клік жне коммуникация, скери-техникалы жне ораныс нерксібі caлалары бойынша байланыс орныан. азастан-ресейлік арым-атынасты бірттас спектрі кптеген екі жаты жаттар жне келісімдермен реттелуде. Екі жаты арым-атынаспен оса екі бipдeй мемлекет айматаы скери-саяси жне экономикалы сипаттаы кптеген айматы йымдар шеберінде зара белсенді рекеттесуде. Сз тиегі болып отыран Туелсіз Мемлекеттер Достастыы, Еуразиялы Экономикалы ауымдастыы, Шанхай Ынтыматасты йымы жне Коллективті ауіпсіздік туралы келісім йымдары. 2012 жылы азастан мен Ресей зара дипломатиялы арым-атынас раныны 20 жылдыын атап теді.

Кытай Халы Республикасымен ынтыматасты[деу]

Бізді мемлекетімізді таы да бір кршілес елмен арым-атынасы серпінді даму стінде. Бл - Кытай Халы Республикасы. Жыл сайын екі ел арасындаы тауарайналымы сіп, экономика, мдени-гуманитарлы ынтымактасты салаларында кптеген ipi жобалар жзеге асырылып отыр. дайы арым-атынас арасында екі ел басшылылыыны арасындаы байланыс ныайып келеді.

Америка рама Штаттарымен ынтыматасты[деу]

Оан оса азастанны Америка рама Штаттарымен байланысы жылдан жыла ныая тсуде. азастан Республикасыны Президенті Н.Назарбаевты 2006 жылы АШ-а ресми сапары азастанды-американды ара-атынасты дамуына жне ныая тсуіне септік еткен маызды шара болды. Сапар барысында екі ел арасында болан сындарлы схбаттар кезінде ауіпсіздік, терроризммен крес, энергетикалы саладаы байланысты дамуы жне азастан Республикасындаы жоары технологиялы, инновациялы ндірістерді дамыту процесіне американды компанияларды ат салысуы талыланды.

Мсылман елдерімен ынтыматасты[деу]

азастанны ислам лемімен арым-атынасыны тередей тcyi турасында 2006-2007 жылдар аралыында бл байланысты арындылыы байаланын атап туге болады. 2007 жылы Р Президенті Н.Назарбаев Мысыр, Иордан, Катар, Сирия, Біріккен Араб мірліктерінде ресми сапармен болып айты. Ал азастана Мысыр Президенті X.Мубарак жне Иордания королі Абдалла II келді. Бны брі бізді елімізді жне ислам мен араб лемі арасындаы арым-атынасыны жаа дегейге ктерілгендігіні бірден-бір белгісі болып табылады. Мысала 2007 жылды араша айында Елбасыны Сирия Араб Республикасына ресми сапары елеулі оиа болды. Бл бізді ел Президентіні араб жне мсылман лемінде ыпалы зор Сирия мемлекетіне деген алгашы сапары болды. Бл мемлекет территориясында азастанны тарихына тікелей байланысы бар лы ламалар жерленген. Олар аза даласынан шыан бгінде Дамаскеде жерленген лы алым, аартушы бу Насыр л-Фараби мен аты аыза айналан олбасшы, мірші Слтан Бейбарыс. Осы ретте тарихи жне мдени мраларды рдайым сатап, дріптеген азастанны Дамаскедегі л-Фараби кесенесін салуа жне Слтан Бейбарысты кесенесінде жндеу жмыстарын жргізуге аржы бліп отырандыы да кездейсоты емес. Бгінгі кні республикамыз лем ауымындаы зекті Батысты жетекші мемлекеттері мен ислам лемі арасындаы «Батыс — мсылман лемі» диалогын дамыту идеясын ала тартып отыр, зірше бл сырты істер министрлері дегейінде жзеге асуда. азастан аталмыш идеяны лем діндерін біріктірген жне дінаралы схбат круа ммкіндік берген зіні халыаралы тжірибесіне сйене ортаа салуда. Бан мысал мемлекетімізде 2003, 2006 жне 2009 жылдарда ш рет ткен жне халыаралы дегейде жоары бааа ие болан лем жне дстурлі діндер басшыларыны Съезі. Б Бас Ассамблеясыны 62-i сессиясында сйлеген сезінде Р Президенті Н.. Назарбаев болаша съезді Б аясында ткізілуі туралы сыныс жасады.

Еуропа Одаымен ынтыматасты[деу]

Соы жылдары азастан Еуропа Одаына мше елдер арасындаы арым-атынас едуір ала басты. Бл ретте мемлекетімізді ЕО-мен «ЕО штігі — Орталы Азия елдері» диалогы шеберіндегі ара-атынасын атап ту ажет. «ЕО штігі — Орталы Азия елдері» аясындаы соы кездесу 2007 жылды кктемінде азастан Республикасыны Елордасы Астана аласында тті, оны барысында ЕО-ны Орталы Азиядаы 2007-2013 жылдара арналан стратегаясы талыланды. Сол жылды 30 маусымында Берлин аласында Еуроодаты Орталы Азияа атысты Стратегиясыны тсаукесер рсімі тті. Демократиялы реформалар нтижесінде ол жеткізілген азастанны саяси, экономикалы жетістіктерін халыаралы ауымдастыты мойындауы жне лемдегі энергетикалы ауіпсіздікті амтамасыз етудегі бізді республиканы ыпалыны cyi мемлекет басшысы Н.. Назарбаевты ТМД Траасы ретінде 2006 жылы Санкт-Петербургте ткен G-8 саммитіне атысуа ммкіндік берді. Саммит аясында Н.. Назарбаев лемдік жне аймакты державаларды басшыларымен кездесіп, олармен болан схбат барысында екі жаты жне кпсалалы ынтыматастыа байланысты кптеген мселелерді талылады.