Оу пніні 7-сыныптаы базалы білім мазмны
26. Пнді оыту шін шыармаларды оып талдауа 56 саат, тіл старту, шыармашылы жмыстара 8 саат, сыныптан тыс жне осымша оуа 4 саат, барлыы 68 саат блінген.
27. Пнні білім мазмны тмендегідей таырыптардан трады:
1) «Кіріспе» (1 саат).Кркем дебиет туындыларыны оамды, эстетикалы, трбиелік мні жне маызы туралы. Кркем дебиеттегі суреттеу тсілдеріні алуан трлілігі.
28. «Халы ауыз дебиеті» (5 саат):
1) «Лиро-эпосты жырлар туралы. «озы Крпеш-Баян слу» жыры» (3 саат).Лиро-эпосты жырларды таырыбы, зіндік ерекшеліктері жне оларды аарманды эпостан айырмашылыы. Лиро-эпосты жырлардаы халыты трмыс-салты мен дет-рпыны крінісі. Жырды кне дуір мрасы екендігі. Таырыбы, мазмны мен идеясы. Кркемдік ерекшеліктері. озы мен Баянны адал махаббаты. арабай мен Сарыбай – типтік образдар. арабайлар мен одарлар лемі. Жырдаы ауыз дебиеті лгілері, тарихи жер-су аттары, оларды шындыа йлесімділігі мен ндестігі. дебиет теориясы: лиро-эпосты жыр. Типтік образ. Тіл дамыту: жырды оу маамы, сценарий жазып рлдерге бліп, ыса зінділер крсету. Пнаралы байланыс: театр (.Мсіреповті «озы Крпеш – Баян слу» пьесасы). зіндік ізденіс жмыстары: «Айман-Шолпан» жыры.
2) «Шешендік сздер» (2 саат). «Билер сзі – наылды кзі». XIX асыр дебиеті лгілерінен. Шешендік сздерді мні мен маызы. Шешендік сздердегі астарлы ой, кркемдік таным мселелері. аза билеріні оамдаы ызметі. Оларды айтан сздеріні мірлік станымдармен бірлігі. дебиет теориясы:шешендік сз туралы ым. Пнаралы байланыс:азастан тарихы, аза тілі, электронды оулы (санды білім беру ресурсы).
29. «ХІХ асыр дебиеті» (6 саат):
1) «Дулат Бабатайлы. «Аягз, айда барасы?» толауы» (1 саат). Аынны мірі мен шыармашылыы.Аын шыармаларыны таырыптары.Аягз зені, туан жер табиатыны леде кркем бейнеленуі. дебиет теориясы: ле туралы. Тіл дамыту: мнерлеп жата оу, ле мазмныны желісі бойынша «Жер тадыры – ел тадыры» деген таырыпта шаын шыарма жазу. Пнаралы байланыс: азастан тарихы. зіндік ізденіс жмыстары: Д.Бабатайлы. «Ата оныс Арадан» толауы;
2) «Махамбет теміслы.«Тарланым» леі» (1 саат). Аын жырларындаы Исатай бейнесі. леде Исатайды батырлыымен оса, оны сабырлы, парасатты азаматты бейнесіні крінуі. ледегі кркемдегіш ралдар. дебиет теориясы: тееу. Тіл дамыту: ленен тееулерді табу, олара тсінік беру, эпиграф тадап алу, «Туады ерлер ел шін» деген таырыпта ойтолау жазу. Пнаралы байланыс: азастан тарихы. зіндік ізденіс жмыстары: М.теміслы. «Мен едім» леі;
3) «Абай нанбайлы. «ансонарда бркітші шыады аа», «араы тнде тау алып», «Кіл сы йылжыр шартарапа» ледері, жиырма тоызыншы арасзі» (4 саат). «ансонарда бркітші шыады аа». ледегі саятшылы нер туралы аын толанысы. Бркітті тлкіге тсу шаындаы суреті, олжалы ашы салтанатыны суреті. ледегі аынны адам мен а психологиясын суреттеудегі шеберлігі, портреттік суреттер (ксты, ашыны, тлкіні). ледегі бейнелі сздер: эпитетті лайан трі, антитеза. «араы тнде тау алып». ленен крінетін аын кіл кйіні кріністері. Абайды аудармашылы шеберлігі. «Кіл сы йылжыр шартарапа». Аынны н мен кй нері жайындаы ой толаныстары. Жиырма тоызыншы арасзі. Абай арасздеріні мазмны мен трбиелік мні туралы. аза маалдары туралы аынны зіндік тжырымдары. дебиет теориясы: портреттік суреттеу, антитеза. Пнаралы байланыс: шетел дебиеті. Лермонтов-Гете шыармалары. Бейнелеу нері (.Телжанов. «Бркітпен аа шыу»). зіндік ізденіс жмыстары: Абайды он тртінші, он тоызыншы арасздері.
30. «ХХ асыр дебиеті» (42 саат):
1) «Ахмет Байтрсынлы. «Аын ініме», «Екі шыбын» мысал леі» (2 саат). Аынны оу-аарту, ылым, дебиет саласындаы орны. «Аын ініме» леіндегі аына ойылатын талап пен оны халы алдындаы парызы жнінде айтылуы. леде айтылан аынны зекті ойы. Автор крсеткен ирониялы сарын. «Екі шыбын». Мысал жанры туралы тсінікті кеейту. Мысалды трбиелік мні. дебиет теориясы: мысал жанры туралы ымды кеейту. Пнаралы байланыс: азастан тарихы (XX асыр басындаы азастанны саяси-леуметтік ахуалы жне Алашорда кіметіні рылуы);
2) «Слтанмахмт Торайыров. «Бір адама», «Шкірт ойы» ледері» (2 саат). «Бір адама». лені реалистік сипаты, сюжетке рылуы. Патшадан шен таан ел билеуші бай арылы халы стінен байыан дниеоыз, шенмар жандарды сынауы. Аынны оиаа кзарасы. «Шкірт ойы». Шкіртті болаша баытты мірге жету жолындаы алдына ойан масаты: білім алу, елі шін аянбай ебек ету, елін ркениетті елдер атарына осу. лені мірбаянды сипаты. дебиет теориясы:ирония, сатира туралы ым;
3) «Жсіпбек Аймауытлы. «нші» гімесі, «Кн менікі» (3 саат). «нші» гімесінде аза арасындаы нер адамы бейнесіні сомдалуы. Халыты нерге деген ынта-ыыласыны кріністері. нші міранны бейнесі. Тип жне прототип. гімені эстетикалы, трбиелік маызы. «Кн менікі». зіндіде суреттелген кш. Кнікей салан нні кпшілікке науы. дебиет теориясы: гіме жанры туралы ымды кеейту;
4) «Жамбыл Жабаев. «Аттандыру», «Аладай туралы рбір ой», «Атаны лдиі» ледері» (2 саат). Жамбылды мірі мен шыармашылыы. Жамбыл ледеріні мазмны, лені мазмнындаы ерекшелік, аынны халы поэзиясына тн сз олданыстары, тіл рнектері, шешендік толау, дидактикалы сарын кріністері. дебиет теориясы: толау туралы. Тіл дамыту: ледерді сазына келтіріп оу, жаттау. Пнаралы байланыс: азастан тарихы. зіндік ізденіс жмыстары: Ж.Жабаев.«Алатау» леі;
5) «Мажан Жмабаев. «Сйемін», «Толын» ледері» (2 саат). «Сйемін» леіні негізгі арауы – туан жер, атамекенге деген елжандылы сезім. ледегі аынны адамгершілік биік тласыны крінуі. ле композициясыны ерекшелігі. ле рылысы, айталауларды ле мнін ашудаы рлі. «Толын» леі. ледегі толын – табиатты немі озалыста болып тратын былысы. Осы былысты аынны суреттеу шеберлігі. Аынны дыбыстан сурет жасауы. дебиет теориясы: ле рылысы. Тіл дамыту: леді мнерлеп оу, жаттап алу, бейнелі сздерді теріп жазу жне оны есте сатау. Пнаралы байланыс: аза тілі. зіндік ізденіс жмыстары:М.Жмабаев. «Мен кім?», «Туан жер» ледері;
6) «Скен Сейфуллин. «Сыр санды», «Бізді жата» ледері» (2 саат). «Сыр санды» леінде жырланан аынны досты, адамгершілік, адалды туралы ым-тсінігі. ледегі лирикалы кейіпкер бейнесі. ле мазмнындаы тйінді ой. «Бізді жата» леіндегі туан жер, ондаы адамдар туралы толаныс. Аынны сазгерлік нері. дебиет теориясы: ле туралы тсініктерін молайту. Тіл дамыту: мнерлеп оу, ншіні н салу шеберліктерін бейнелейтін сздерді дптерге жазу, сздерді синонимдік баламаларын табу. Пнаралы байланыс: география (азастанны жер-су аттары). зіндік ізденіс жмыстары: І.Жансгіров. «Желді араай», «Жанды сз» ледері;
7) «Ілияс Жансгіров. «нші», «Арынды мені Асуым», «Ббек блеу» ледері» (2 саат). «нші» леіндегі нші сет Найманбаев образы. Аынны нер таырыбын мегеру шеберлігі. Музыка тілін суреттеу шін олданылан бейнелі сздері. «Арынды мені Асуым». ледегі табиат суреті. лені динамикалы уатын арттырып тран тіл шеберлігі, йастары. ледегі аын бейнесі. Аын патриотизмі. ледегі жер-су аттары туралы пікір алысу. дебиет теориясы: ле рылысы туралы тсінікті дамыту. Тіл дамыту: ншіні н салу шеберліктерін бейнелейтін сздерді дптерге жазу, сздерді синонимдік баламаларын табу. Пнаралы байланыс: география (азастанны жер-су аттары). зіндік ізденіс жмыстары: І.Жансгіров. «Желді араай», «Жанды сз» ледері;
8) «Мхтар уезов. «Кксерек» гімесі (зінді)» (3 саат). гімеде ола йреткен тз таысы Кксеректі ауыл иттеріне самайтын жат мінездері. Мны сіресе асырлар йіріне осыланда айыныра білінуі. асырлар апанын бзу арылы адамдарды табиата жасаан иянаты. Табиатты бір блшегі – тз таысы асырды адамнан ш алуы. асыр мінезін, тіршілігін суреттеудегі жазушы шеберлігі, тере білімділігі. Шыармада адам мен табиатты бір-бірімен жарасымды тіршілік ету ажеттігі басты идея ретінде алынуы. дебиет теориясы: таырып жне идея туралы ымды дамыту. Тіл дамыту: гімені мнерлеп оу, тсінгендерін з сзімен гімелеу, шыарманы идеясын ашу, оыанды гімелеп беруге тселу. Пнаралы байланыс: «Кксерек» фильмі. зіндік ізденіс жмыстары: М.уезов. «Кешкі д басында» гімесі;
9) «Сбит Манов. «Балуан Шола» (зінді), «Есіл бойында», «Саятшы Ораз» (4 саат).Жазушыны мірі мен шыармашылыы туралы ысаша шолу. «Балуан Шола» повесіні таырыбы мен идеясы. Сюжеттік желісі. Нрмаамбетті «шола» атануыны себебі. Балуан Шолаа тн жректілік, ажырлылы. «Алып анадан туады» деген сзді мні. гімені баяндау тіліні кркемдігі. «Есіл бойында». Жазушыны Есіл іріні кркем табиатын суреттеудегі сз олдану ерекшелігі.Мырзатай ншіні н тарихын айту шеберлігі. гімені кркем тілі жне идеялы маызы. «Саятшы Ораз». Оразды сбегілік нері мен мергендігі туралы. Ораз бен Ман йіні береке-бірлігі. Оразды ашылы, гімешілік, адамгершілік асиеттеріні бейнеленуі. дебиет теориясы: пейзаж. зіндік ізденіс жмыстары:С.Шймерденов. «Битабар балуан» повесі;
10) «абит Мсірепов. «Ананы анасы», «Боранды тнде» (гіме)» (2 саат). гімені кейіпкер атынан баяндалуы. Боранды тнні сипаты. гімені сюжеттік желісі. гімедегі негізгі кейіпкер – айсар жне оан тн ажырлылы, табандылы, биік адамгершілік асиеттер. гімедегі салт-дстр кріністерін, бала мінезін, іс-рекетін сипаттаудаы жазушы шеберлігі. Шыарманы реалистік сипаты. Жазушыны тіл шеберлігі, жеіл юмор. «Ананы анасы» гімесі. йтілес артты ескі кндерді гімесін шертуі. Жалпа балуанны жорыы. Ананы баласы шін араша тілеп, ерлікке бел бууы. Ана бейнесі. Жазушыны кркем баяндаудаы тіл ерекшелігі. гімені негізгі идеясы. дебиет теориясы: романтикалы образ. Пнаралы байланыс:«.Мсірепов мражайы» электронды телесаба;
11) «Иса Байзаов.«ралай слу» поэмасы (зінді)» (2 саат). «ралай слу» поэмасыны таырыбы мен идеясы. Поэманы экспозициясы (басталуы). Келдібек батырды есінен кетпей жрген кініші, арманы. Поэманы сюжеттік даму желісі. Шыармадаы Келдібек пен ралай слу образдары. Шыарманы кркемдік сипаты. дебиет теориясы: эпитет, тееу, айталауды трлері;
12) «асым Аманжолов. «зім туралы», «Дниеге жар» ледері» (2 саат).ледегі аын тласы. з заманы туралы ой толанысы. Келер рпаа айтылан аын сиеті. ледегі аын сезімі, суреткерлік шеберлігі. Аынны «ртке тиген дауылдай леімен» бірге жасай беретіндігі туралы. ледегі аынны отансйгіштік, патриотты сезіміні крінуі. «Дниеге жар». Аынны туан халын матанышпен жыра осан р ні. Отаршылдарды аза даласынан кен байлыын іздеген см-срия саясатыны бет пердесін ашып беруі. аза еліні кллі лемге туелсіз ел ретінде танылуа тиістілігін жар салып айтуы. дебиет теориясы: ле рылысы, лирикалы кейіпкер. Пнаралы байланыс: музыка (.Аманжоловты ндерін тыдау);
13) «бділда Тжібаев. «Сырдария» леі» (1 саат). Шыарманы таырыбы мен идеясы. Аынны зіні туан жерге деген махаббатын ерекше шабытпен жырлауы. Поэтикалы тсілі. Сырдария аысыны уатын халы игілігіне айналдыру идеясы. лені кркемдік ерекшелігі. дебиет теориясы: кейіптеу туралы ымды тередету;
14) «алижан Бекхожин. «Аса Темір мен аын» балладасы» (2 саат). Балладаны жанрлы ерекшелігі. Аыза негізделген ыса сюжетті леде аынды нер діреттілігіні крінуі. ледегі лемді тітіркенткен аса Темір мен аын Хафизді мінез сипаты, кркем бейнесі. Лирикадаы сюжет пен композиция. дебиет теориясы: баллада. Пнаралы байланыс: тарих (Аса Темірді жорытары туралы), музыка (Аан серіні «мір-Темір» ні);
15) «Сафуан Шаймерденов. «Ит ашуы» повесі (зінді)» (2 саат). Жазушыны мірі мен шыармашылыы туралы ысаша шолу. Повесті таырыбы мен идеясы. Сюжеттік даму желісі. Шыарманы образдар жйесі. Марау образы. Жазушыны адам характерін ашу жолында ит рекетін салыстыра пайдалану рекеті. дебиет теориясы: таырып, сюжет туралы;
16) «алихан Ысаов. «оыр кз еді» повесі (зінді)» (2 саат). мірі мен ызметі туралы. Ауыл баласы асымны мектеп-интерната келіп оуы. Малімні асымны бойындаы дебиетке деген штарлыты байауы, оан ерекше кітап беруі. асымны олжазбаны астерлеп жасыруы. гімеде бейнеленген кз суреті. дебиет теориясы: повесть (хикаят) туралы;
17) «адыр Мырза-лі. «Крі ыран» леі» (1 саат).Лирикалы лені ктерген таырыбы. Сюжеттік желісі. леде артайып, бойында кш-уаты кеміген ыран зіні мспірлік кйіне арсы бар уатын жиып, шырау биікке ктеріліп, зулап тсіп, кн атаан кк таса зін-зі соып мерт етуі. Аынны ерлікті, рлікті жырлауы. лені аллегориялы сипаты. дебиет теориясы: аллегория;
18) «Сайын Мратбеков. «Жусан иісі» гімесі» (2 саат). Екінші дниежзілік соыс кезіндегі аза ауылыны ауыр жадайы, халыты басына тскен айы-асірет. Соыс жылдарындаы балалар міріні крінісі. гімедегі басты кейіпкер – Аян. Оан тн аылдылы, ыптылы, масаткерлік. Аян айтан ертегілер, оны тыдаушыа сері. дебиет теориясы: гіме рылысы. Пнаралы байланыс: азастан тарихы (азастан соыс жылдарында);
19) «Оралхан Бкей. «Тортай мінер а боз ат» гімесі» (2 саат). О.Бкейді мірі мен шыармашылыы туралы. гіме таырыбына негіз болан арапайым ауыл тіршілігі. Жайлау крінісі, туан жер кркіні суреттелуі. Сезімтал да аылды балалар тірлігі. Жетім Тортай. Оны адами асиеттері. гіме негізіндегі м, тадыр салмаы, орындалмаан арманны басты себептерін ашудаы жазушы аламыны арымдылыы. дебиет теориясы: кейіпкерге мінездеме. Пнаралы байланыс.азастан тарихы. Екінші дниежзілік соыстаы аза халыны тылдаы ерліктері;
20) «Марат абанбаев.«Бауыр» гімесі» (2 саат).Таырыбы мен идеясы. гіме кейіпкері алиды тлім-трбиесі. Манап пен алиды мінез-лындаы, мірге деген кзарастарындаы згешеліктерді сипаттау. Манап пен алиды бейнесін (образын) сипаттау. дебиет теориясы:образдар туралы тсінік;
31. «лем дебиеті лгілері» (2 саат):
1) «Александр Пушкин. «Ескерткіш» леі» (1 саат). Орысты лы аыны А.Пушкин туралы гімелеу. ледегі аын ойы, оны келер замана деген сенімі. леде аты аталан халытар. дебиет теориясы: ле рылысы;
2) «Расул амзатов. «Ана тілі» леі» (1 саат).Аынны туан жерге, ана тіліне деген сйіспеншілігі, аынды сезімі. лені идеялы мазмны. р адама з ана тілінен рметті, з ана тілінен арты лы тілді жотыы. лтты е басты белгісі – ана тілі.