Нотариатты ызмет тсінігі.
Негізгі ымдар: азаматты талап.
ылмысты іс бойынша азаматты талапты оюды ттібі ІЖК-ні 163-бабында белгіленген. Бл бапа сйкес, азаматты талапты ылмысты іс озалан кезден бастап сот тергеуі басталана дейінгі аралыта оюа болады. Яни, ылмысты іс бойынша азаматты талап алдын ала тергеу жргізу барысында жне істі сотта арау кезінде де ойылуы ммкін. Біра, азаматты талапты негізділігін анытау шін ылмысты іс бойынша жиналан длелдемелерді жне істі материалдарын зерттеу ажет боландытан, мндай талап сот тергеуі басталана дейін ойылуы тиіс.
Зада крсетілгендей, айыпталушы ретінде жауапа тартылатын адамны аныталмауы талап оюа бгет толмайды. Сондатан ылмысты боландыы аныталып, біра оны жасаан адам аныталмаан болса да, жбірленушіні азаматты талабы абылдануа жатады. йткені, тергеу жргізуді барысында ылмыс жасаан адамды тауып, оны айыпталушы ретінде жауапа тарту ылмысты ізге тсу органыны міндеті болып табылады. Егер тергеу жргізуді барысында ылмыспен келтірілген зиянны сипаты мен млшерін толы клемде аныталуына арай, брын ойылан азаматты талапты негізін жне млшерін натылау ажеттілігі туындайтын болса, мдделі тла талап оюа ылы.
Егер ылмысты істі жргізуші орган тлап ойан кезде немесе зады тланы азаматты талапкер ретінде тануа негіз жо деп шешетін болса, онда бл тланы азаматты талапкер ретінде танудан бас тарту туралы аулы шыарылады. Мдделі тла ол аулыа шаымдануа ылы. Сонымен атар, сота дейінгі ндіріс кезінде тланы азаматты талапкер ретінде танудан бас тарту бл тланы сотта істі арау кезінде талабын айталап ою ыынан айырмайды.
ІЖК-ні 168-бабыны 6-блігіне сйкес, мына жадайларда азаматты талаптан бас тарту абылданбайды жне ылмысты істі жргізуші орган ол туралы длелді аулы шыаруа тиіс;
1) талаптан бас тарту заа айшы келетін болса;
2) талаптан бас тарту баса тлаларды ытары мен зады мдделерін бзатын болса.
ылмысты істі мн-жайларын тараптартды атысуымен жан-жаты
арап талылауды нтижесінде сот азаматты талап жнінде тиісті шешімге келіп, ол шешімін кімде жазып тжырымдайды. Есі дрыс емес адамдарды істері бойынша ойылан азаматты талап жнінде сотты шешімі медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын олдану немесе олданбау жне істі ысарту туралы аулыда крсетіледі.
ылмысты рамы жо боландытан атау кімі шыарылан
жадайда, сот азаматты талапты араусыз алдырады. Олай боланда, талапкер азаматты талабын жаадан азаматты сот ісін жргізу тртібімен оюа ылы.
Нотариат - ытар мен фактiлердi куландыруа, сондай-а “Нотариат туралы” зада кзделген зге де мiндеттердi жзеге асыруа баытталан нотариатты iс-рекеттердi жасау арылы жеке жне зады тлаларды ытары мен зады мдделерiн орауды за жзiнде бекiтiлген жйесi.
Нотариат - жеке жне зады тлаларды ытыры мен замен оралатын мдделерiн амтамасыз ету масатында, замен кзделген тртiпте даусыз ытарды жне фактiлердi куландыру, жаттарды , олардан кшiрмелердi куландыру, жаттара атару кшiн беру жне зге рекеттердi жасау жктелген органдарды жйесiн бiлдiредi. Мемлекет атынан нотариалды рекеттердi мемлекеттiк нотариат кеселерiнде жмыс iстейтiн нотариустар, жеке практикамен айналысатын нотариустар, сондай-а здерiнi зiретiне сай атарушы билiк органдарыны жне консулды мекемелердi лауазымды тлалары жасайды.
Нотариус – азаматты оамдаы елеулi мндi зады фактiлер мен рекеттердi куландырушы ретiнде болады жне осы трыдан нотариалды ызмет кптеген адамдарды жне йымдарды мдделерiне сер етедi.
Дріс 11. Таырып: Азаматты істі озау кезінде талап ою арылы іс жргізу
Дріс жоспары:
1. Талап оюды тртібі.
2. Талап арызды абылдаудан бас тарту.
3. Талап арызды айтару
Негізгі ымдар: азаматты талап.
Талап арыз сота жазбаша нысанда беріледі. Арызда: Арыз берілетін сотты атауы; Талап оюшыны атауы,оны трылыты жері немесе,егер талап оюшы йым болса,оны тран жері мен банктік реквизиттері,сондай-а ,егер арыздыоны кілі берсе,кілді атауы мен мекен-жайы; Жауапкерді атауы,оны трылыты жері немесе,егер жауапкер йым болса, егер талап оюшыа белгілі болса, оны тран жері мен банктік реквизиттері; талап оюшыны ытарын, бостандытарын немесе зады мдделерін жне оны талап ою талаптарын бзуды немесе бзу ауіпіні мні; талап оюшы зіні талаптарын негіздейтін мн-жайлар, жне бл мн-жайларды растайтын длелдемелер; егер талап ою баалауа жатса, талап оюды баасы; 150-бапты екінші блігіні 7 тырнашамасы алып тасталсын азастан Республикасыны 2001 жылды 11 шілдедегі № 238-II Заымен алып асталды. Арыза дауды шешу шін маызы бар зге де мліметтер крсетілуі, сондай-а талапкерді тініші баяндаулы ммкін. Прокурор мемлекеттік немесе оамды мдделер шін беретін тімінде мемелекеттік немесе оамды мддені неден тратынын, андай ыты бзыланын негіздеу сондай-а заа немесе зге де нормативтік ыты актілерге сілтеме болуа тиіс. Прокурор азаматтарды мдделері шін тініш жасаан жадайда талап арызда азаматты зіні талап оюы ммкін еместігінісебептерін негіздеу болуа тиіс; арыза, рекетке абілетсіз адамны мдделері шін арыз беретін жадайларды оспаанда, азаматты сота талап оюмен жгінуге келісімін растайын жат оса тіркелуге тиіс. Арыза талап оюшы немесе талап арыза ол оюа жне оны крсетуге клеттігі болан жадайда оны кілі ол ояды. Талап арыза тіркелетін жаттар Талап арыза: Жауапкерлер мен шінші тлаларды санына арай талап арызды кшірмесі; Мемлекеттік баж тлеуді растайтын жат; кілді клеттігін куландыратын сенімхат немесе зге де жат; Тапкер з талаптарын негіздейтін мн-жайларды растайтын жаттар, егер кшірмелер оларда болмаса, жауапкерлер мен шінші тлалар шін бл жаттарды кшірмелері; 151-бапты 5) тармашасы азастан Республикасыны 2001 жылды 11 шілдедегі № 238-II Заымен алып тасталады. Оны дауа салан жадайда нормативтік ыты актіні мтіні; Таларкерді мерзімді кейінге алдыру, затрту сот шыындары тлеуден босату немесе оларды млшерін азайту туралы, талап оюды амтамасыз ету, длелмелерді талап ету туралы тінімі жне, егер олар талап арызда жазылмаан болса, басалар да оса тіркеледі.
Талап арызды абылдау. Судья талап арыз тскен кннен бастап бес кн мерзімді оны сот ісін жргізу шін абылдау туралы мселені шешеуге ылы; Талап арызды абылдай отырып, судья азаматты іс озау туралы йарым шыарады.
Талап арызды абылдаудан бас тарту. Судья талап арызды абылдаудан, егер: арыз азаматты сот ісін жргізу тртібімен арауа жне шешуге жатпаса; сол тараптарды арасындаы дау бойынша, сол нысана туралы жне сол негіздер бойынша шаарылан сотты зады кшіне енген шешімі немесе талап ошыны талап оюдан бас тартуына байланысыты іс бойынша сот ісін жргізуді тотату туралы немесе тараптарды бітімгершілік келісімін бекіту туралы сот йарымы болса, бас тартады. Судья арызды абылдаудан бас тарту туралы длелді йарым шыарады, онда, егер іс азаматты сот ісін жргізу тртібімен арауа жне шешуге жатпаса, талап оюшыны андай органа жгінуі жн екендігін крсетеді. Арызды абылдаудан бас тарту туралы йарым ол сота тскен кезден бастап бес кн мерзімді шыарылуы жне арыз берушіге арыза оса тіркелген барлы жаттармен бірег табыс немесе жіберілуге тиіс. Арызды абылдаудан бас тарту тініш берушіні сол жауапкерге сол нысана жне негіздер бойынша талап оюмен сота айтадан жгінуіне кедергі келтіреді. Арызды абылдаудан бас тарту туралы судьяны йарымына жеке шаым, назарлы берілуі ммкін.
Талап арызды айтару. Судья талап арызды, егер:Талап оюшы істерді осы санаты шін дауды сота дейін алдын ала шешу задарымен белгіленген тртібін сатамаса жне осы тртіпті олдану ммкіндігі жойылмаса; іс осы соттын соттауына жатпаса; арызды рекетке абілетсіз адам берсе; арыза оан ол оюа клеттігі жо адам ол ойса; осы немесе баса бір сотты іс жргізуінде сол тараптар арасында, сол нысана туралы жне сол негіздер бойынша дау жнінде іс бар болас; коммуналды млікті басаруа ылы орган жылжымайтын млікке ыты мемлекеттік тіркеуді жзеге асыратын органны осы затты абылдаан кнінен бастап бір жыл ткенге дейін жылжымайтын зата коммуналды меншікті тану туралы тінішпен сота жгінсе; бл туралы талап оюшы млімдемесе, айтарып жібереді. Судья арызды айтару туралы длелдеу йарым шварады, онда арыз берушеге, егер іс соттан соттауына жатпайтын болса андай сота жгіну не істі озала кедергі келтіретін мн-жайларды алай жою ажет екендігін крсетеді. Талап арызды айтару туралы йарым сол сота тскен кннен бастап бес кн мерзімді шыарылуа жне арыза оса тіркелген барлы жаттармен арыз берушіге тапсырылуа жне жіберілуге тиіс. Егер талап оюшы жол берілген бзушылыты жоятын болса, арызды айтару талап оюшыны сол жауапкерге, сол нысана туралы жне сол негіздер бойынша талап оюмен сота айтадан жгінуіне кедергі келтірмейді. Арызды айтару туралы судьяны йарымына жеке шаым, назарлы берілуі ммкін.
Талап арызды озалыссыз алдыру.
Дріс 12. Таырып: Ерекше талап ою арылы іс жргізу. Бйры арылы іс жргізу.
Дріс жоспары:
1. Ерекше талап оюмен іс жргізуді тсінігі мен мні. Ерекше талап оюмен жргізілетін істерді арау жне шешу кезінде сот ісін жргізуді жалпы ережелеріні олданылуы.
2.Сайлауа, референдума атысушы азаматтар мен оамды бірлестіктерді сайлау ытарын орау туралы арыздар бойынша іс жргізу.
3.кімшілік ы бзушылы туралы істерді арауа укілетті органдарды аулыларына дау айту туралы істер бойынша іс жргізу.
4. Нормативтік-ыты актілерді задылыына орай дау айту туралы істер бойынша іс жргізу.
Негізгі ымдар: ерекше талап ою.
1. Ерекше талап оюмен іс жргізу мынандай трде жзеге асады, яни сайлауа, референдумдара атысушы азаматтар мен оамды бірлестіктерді сайлау ытарын орау туралы аоыздар бойынша іс жргізу, кімшілік ы бзушылытар туралы істерді арауа укілетті органдарды (лауазымды адамдарды) аулыларына дау айту туралы істер бойынша іс жргізу, мемлекеттік кімет, жергілікті зін-зі басару органдарыны, оамды бірлестіктерді, йымдарды, лауазымды адамдар мен мемлекеттік ызметшілерді шешімдері мен рекеттеріне (немесе рекетсіздігіне) дау айту туралы іс бойынша іс жргізу, нормативтік-ыты актілерді задылыына орай даулар туралы істер бойынша іс жргізу, прокурорды органдар мен лауазымды адамдарды актілері мен іс-рекеттерін засыз деп тану туралы жгінуі арылы. Ерекше талап оюмен жргізілетін істерді арау жне шешу кезінде сот ісін жргізуді жалпы ережелеріні олданылуы туралы Р-ны Азаматты іс жргізу кодексіні 3-блімшесіні баптарында айтылан.
2. Мемлекеттік органны, жергілікті зін-зі басару органыны, сайлау комиссиясыны, лауазымды адамдарды шешімімен, рекетімен (немесе рекеттсіздігімен) сайлау немесе сайлану, сайлауа, референдума атысу ыы бзылды деп санайтын азамат, оамды бірлестік, сайлау комиссиясыны мшесі задарда белгіленген соттылыа жататын іс бойынша арызбен сота жгінуге ылы. Сайлауа зірлік жне оны ткізу кезеінде, сондай-а дауыс беру кнінен бастап бір ай ішінде тскен арыз оны берілген кнінен бастап бес кн мерзімде, ал дауыс беру кнінен бес кн брын, дауыс беру кні жне сайлау орытындылары жарияланана дейін тскен арыз дереу аралуа тиіс. Сайлаушыларды (тадаушыларды) тізімдеріндегі тзетулер ажеттігі туралы сайлау комиссиясыны шешіміне шаым жасау туралы арыз келіп тскен кні аралуа тиіс. Арызды сот арыз берушіні, тиісті сайлау комиссиясы немесе мемлекеттік орган, жергілікті зін-зі басару органы кіліні атысуымен арайды. Сот отырысыны ткізілетін уаыты мен орны туралы тиісті трде хабарланан аталан адамдарды сота келмеуі істі аралуы мен шешілуіне кедергі болмайды. Арыз негізді деп танылан сот шешімі бзылан сайлау ыын алпына келтіру шін негіз болып табылады. Сот шешімі дереу зады кшіне енеді жне ол апелляциялы шаымдануа жатпайды. Ол тиісті мемлекеттік органа, жергілікті зін-зі басару органына немесе сайлау комиссиясыны траасына жіберіледі. Сот шешіміні орындалмауына кінлі лауазымды адамдар зада белгіленген тртіппен жауапкершілікте болады.
3. Р-ны кімшілік ы бзушылы туралы кодексіні 538-бабыны 2) жне 3) тармашаларында аталан органдар (лауазымды адамдар) шыаран, кімшілік ы бзушылы туралы істер жніндегі зады кшіне енбеген аулыларына кімшілік жауаптылыа тартылан, жбір крген адамдар жне оларды зады кілдері мен ораушылары сота шаымдануы, сондай-а прокурор сота наразылы келтірі ммкін. кімшілік ы бзушылытан зардап шеккен адам да сотта кімшілік жаза олдану туралы аулыа дау айтуа ылы. Сота шаым беру кімшілік жаза олдану туралы аулыны орындалуын тотата трады. Шаым беру мерзіміні ткізіліп алуы, кімшілік жаза олдану мерзіміні, сондай-а аулыны орындалу мерзіміні туі сотты шаымды арауа абылдаудан бас тартуына негіз болып табылмайды. Мерзімдер мен оларды істі дрыс шешу шін маызын сот шаымыны мазмнына арамастан тексереді. кімшілік ы бзушылы туралы істерді арауа укілетті органны (лауазымды адамны) аулысына жоарыда крсетілген адамдар аулыны кшірмесі табыс етілген кннен кейін он кн ішінде тікелей сота шаым бере алады. кімшілік ы бзушылы туралы іс бойынша аулыа шаым жоары тран органа (лауазымды адама) жне сота бір мезгілде тссе, онда шаымды сот арайды. кімшілік ы бзушылы туралы іс бойынша аулыа прокурор аулыны кшірмесін алан кннен бастап он кн ішінде сота наразылы келтіруі ммкін.
Сот шаымды он кн мерзімде арайды. Сот шаым берген адама, сондай-а іс-рекетіне шаым жасалып отыран кімшілік органа немесе лауазымды адама сот отырысыны ткізілетін уаыты мен орны туралы хабарлайды, алайда оларды келмей алуы істі аралуы мен шешілуіне кедергі болмайды. Істі араан кезде сот кімшілік жаза олдану туралы аулыны задылыы мен негізділігін тексереді, ол за негізінде жргізіліп отыр ма жне оны соан укілетті орган немесе лауазымды адам жргізіп отыр ма, адамды кімшілік жауапа немесе оан жктелген міндетті орындауа тартуды белгіленген тртібі саталды ма, азамат задара бл шін тиісті жауаптылы белгіленген кімшілік ы бзушылы жасады ма, ол осы ы бзушылы жасауа кінлі ме дегенді анытайды. Сот азаматты кімшілік ы бзушылы рамы немесе оиасы болмааны шін кімшілік жауапа тарту негіссіз деп таныан жадайда, Р-ны кімшілік ы бзушылы туралы кодексінде аталан, кімшілік ы бзушылы туралы іс бойынша іс жргізуді болдырмайтын зге де жадайларда сот кімшілік ы бзушылы жніндегі аулыны кшін жою туралы жне ол істі ысарту туралы йарым шыарады.
4. здеріне нормативтік ыты актіні кші олданылатын, мемлекеттік органны немесе лауазымды адамны зада кзделген тртіппен абылданып, жарияланан нормативтік ыты актісімен азаматтарды немесе зады тлаларды Р-ны Конституциясында, задарында жне Р Президенттіні жарлытарында кепілдік берілген ытары жне замен оралан мдделері бзылып отыр деп санайтын азамат немесе зады тла бл актіні заа толы немесе жекелеген блігінде айшы келеді деп тану туралы арызбен сота жгінуге ылы. Сота арыз беру нормативтік-ыты актіні олданылуын тотатпайды. Арызды негізсіз деп тани келіп, сот оны анааттандырудан бас тарту жнінде шешім шыарады.
Дріс 13. Таырып: Ерекше талап ою арылы іс жргізу. Бйры арылы іс жргізу.
Дріс жоспары:
1. Сот бйрыы шыарылатын талаптар.
2. Сот бйрыын шыару туралы арызды нысаны мен мазмны.
3. Сот бйрыыны мазмны.
Негізгі ымдар: ерекше талап ою.
1. Сот бйрыы ндіріп алушыны ашалай сомаларды ндіріп алу немесе млікті борышкерді немесе ндіріп алушыны оларды тсіндірмелерін тыдау шін шаырмай-а жне сотта іс арамай-а, даусыз талаптар бойынша борышкерден талап ету туралы арызы бойынша шыарылан судьяны актісі болып табылады. Сот бйрыыны атарушылы жат кші болады. Ол бойынша ндіріп алу бйры берілгеннен кейін жне сот шешімдерін атару шін белгіленген тртіпте жргізіледі. Млім етілген талапты мні бойынша сота арыз тскен кннен бастап ш кн ішінде судья сот бйрыын шыарады.
Сот бйрыы:
1) егер талап нотариатта куландырылан ммілеге негізделсе;
2) егер талап жазбаша ммілеге негізделсе жне оны жауапкер таныса;
3) егер талап тленбеген вексельге, акцепті болмауына жне нотариус жасаан акцепті кні белгіленбеуіне білдірілген наразылыа негізделсе;
4) егер келікті белгіленуіне немесе шінші тлаларды тарту ажеттігіне атысы жо, кмелетке толмаан балалар шін алименттерді ндіріп алу туралы талап млімделген болса;
5) егер азаматтардан жне зады тлалардан салытар мен баса да міндетті тлемдер бойынша берешекті ндіріп алу туралы талап млімделген болса;
6) егер кепіл беруші борышкерге кепілге салынан затынан ндіріп алу туралы ломбардты талабы млімделген болса, шыарылады.
2. Арыз жазбаша нысанда беріледі. Арызда:
1) арыз берілетін сотты атауы;
2) ндіріп алушыны аты, оны трылыты жері, зады тланы реквизиттері;
3) борышкерді аты, оны трылыты жері, зады тланы реквизиттері;
4) ндіріп алушыны талптары жне оан негізделген мн-жайлар;
5) млім етілген талаптарды растайтын оса тіркелетін жаттарды тізбесі крсетілуге тиіс.
3. Сот бйрыыны мазмнында:
1) жргізілетін істі нмірі жне бйрыты шыарылан кні;
2) сотты атауы, бйры шыаран судьяны аты-жні;
3) ндіріп алушыны аты-жні жне трылыты жері;
4) борышкерді аты-жні жне трылыты жері;
5) талапты анааттандыруа негіз болан за;
6) ндіріп алынуа жататын аша сомаларыны млшері немесе оны ны крсетіле отырып, талап етілуге жататын млікті белгіленуі;
7) трасызды айыбыны млшері;
8) мемлекеттік бажды сомасы;
9) сот бйрыына шаым беруді мерзімі мен тртібі крсетіледі.
Дріс 14. Таырып. Сотты кімдері мен аулыларын орындау. Зады кшіне енген сот шешімдерін айта арау.
Дріс жоспары:
1. кiмнi зады кшiне енуi жне оны орындауа кiрiсу.
2. кiмнi атарылуын кейiнгi алдыру.
3. адаалау сатысындаы іс жргізу
4. Зады кшiне енген сот шешiмдерiне шаымдану мерзiмдерi
Негізгі ымдар: адаалау ндірісі.
447-бап. кiмнi зады кшiне енуi жне оны орындауа кiрiсу. Ауданды жне оан теестiрiлген сот, облысты жне соан теестiрiлген сот шыаран бiрiншi сатыдаы сот кiмдерi, егер оан шаымданбаса немесе наразылы келтiрiлмесе, апелляциялы шаымдану немесе наразылы келтіру мерзiмі ткен со зады кшіне енеді жне орындалуа тиiс. Апелляциялы шаым жасалан немесе наразылы келтiрiлген жадайда, ауданды немесе облысты сот кiмiнi кшi жойылмаса, апелляциялы аулы шыарылан кнi кшiне енедi. Егер апелляциялы шаым, наразылы апелляциялы сатыдаы сот отырысы басталана дейiн айтарып алынса, кiм шаымды, наразылыты айтарып алуа байланысты апелляциялы iс жргiзудi тотатыланы туралы апелляциялы сатыны аулысы шыарылан кнi зады кшiне енедi. кiм зады кшiне енген немесе iс кассациялы сатыдаы соттан айтарылан кннен бастап ш тулiктен кешiктiрмей бiрiншi сатыдаы сот кiмдi орындауа кiрiседi. ылмыс жасааны шiн сотталан адам, егер айыптау кiмi азастан Республикасы ылмысты кодексiнi 75-бабымен белгiленген мерзiмде орындалмаса, жазаны теуден босатылады. Егер сот атау кiмiн абылдаса не сотталушы жаза таайындалмай сотталса немесе жазадан босатылса не бас бостандыынан айырумен байланысты емес жазаа кесiлсе, ал кiм абылданана дейiн ол амауда сталса, мндай шешiм шыаран сот оны дереу амаудан босатады.
448-бап. Сот аулысыны зады кшiне енуi жне оны орындауа кiрiсу.
Бiрiншi сатыдаы сотты аулысы шаымдану немесе наразылы бiлдiру мерзiмi ткен со не жеке шаым жасалан немесе наразылы бiлдiрiлген жадайда, iстi жоары тран сот арааннан кейiн зады кшiне енедi жне орындалады. Сотты шаымдануа немесе наразылы бiлдiруге жатпайтын аулысы ол шыаннан кейiн дереу кшiне енедi жне орындалады. Iстi ысарту туралы сот аулысы сот отырысын таайындау туралы мселенi шешу кезiнде немесе сот отырысында оны айыпталушыны немесе сотталушыны амаудан босатуа атысты блiгiнде дереу орындалуа жатады. Апелляциялы сатыны аулысы ол жарияланан кезден бастап зады кшіне енеді. Апелляциялы сатыдаы сотты аулысы Р ІЖК 423-1-бабында кзделген тртiпте орындалады. Жеке аулы бойынша бiр айлы мерзiмнен кешiктiрмей ажеттi шаралар олданылуы жне нтижелерi туралы аулы шыаран сота хабарлануы тиiс. Зады кшiне енген сотты кiмi мен аулысы мемлекеттiк органдарды, жергiлiктi зiн-зi басару органдарыны, зады тлаларды, лауазымды адамдарды, азаматтарды брiне бiрдей мiндеттi жне азастан Республикасыны бкiл аумаында сзсiз орындалуа жатады. Сотты кiмiн, аулысын орындамау ылмысты жауапкершiлiк жктейдi. кiм мен аулыны орындауа кiрiсу бiрiншi саты бойынша iстi араан сота жктеледi. кiмдi орындау туралы кiмдi судья кiмнi кшiрмесiмен бiрге ылмысты-атару задарына сйкес кiмдi орындау мiндетi жктелген органа жiбередi. Апелляциялы сатыдаы сота амауда сталан адамдара атысты iстi апелляциялы трыда арауды нтижелерiн хабарлау мiндетi жктеледi. Iстi апелляциялы тртiппен арау кезiнде кiм згерген жадайда кiмнi кшiрмесiне апелляциялы саты аулысыны кшiрмесi оса тiркелуге тиiс. амауда сталан сотталушы амауа немесе бас бостандыынан айыруа кесiлген кiм зады кшiне енгеннен кейiн амау орныны кiмшiлiгi сотталушыны отбасын жазаны теу шiн оны айда жiберiлетiнi туралы хабардар етуге мiндеттi. кiм орындалана дейiн iс бойынша траалы етушi немесе сот траасы амауда сталып отыран сотталушыны ерiне /зайыбына/, жаын туыстарына оларды тiнiшi бойынша сотталушымен жздесу жне телефон арылы сйлесу ммкiндiгiн беруге мiндеттi.
452-бап. кiмнi атарылуын кейiнгi алдыру. Адамды оамды жмыстара, тзеу жмыстарына тартуа, бас бостандыын шектеуге, амауа немесе бас бостандыынан айыруа соттау туралы кiмдi орындау мынадай негiздердi бiрi болан кезде: 1) жазаны теуге кедергi келтiретiн сотталушыны ауыр сыраты болса, - ол сауыып кеткенге дейiн; 2) сотталан йелдi жктi болуы немесе сотталан йелдi жас балалары болса - азастан Республикасы ылмысты кодексiнi 72-бабында кзделген тртiпте; 3) рт немесе кездейсо апат, отбасыны ебекке жарамды жалыз мшесiнi ауыр науастануы немесе айтыс болуы немесе баса да ттенше жадаяттарды салдарынан, сотталан адам немесе оны отбасы шiн жазаны дереу теуi аса ауыр зардапа келiп сотыруы ммкiн болса, сот белгiлеген алты айдан арты емес мерзiмге, ал азастан Республикасы ылмысты кодексiнi 74-бабыны екiншi блiгiнде крсетiлген адамдара атысты - ш айдан арты емес мерзiмге кейiнге алдырылуы ммкiн.
Айыппл тлеу, егер оны дереу тлеу сотталушы шiн ммкiн болмаса, алты айа дейiн мерзiмге кейiнге алдырылуы немесе блiп телуi ммкiн.
кiмдi орындауды кейiнге алдыру туралы мселенi сотталушыны оны зады кiлiнi, жаын туыстарыны, ораушысыны тiнiшi бойынша не прокурорды сынуы бойынша немесе з бастамашылыымен сот шешедi.
457-бап. Судьяны аулысына шаым жасау жне наразылы бiлдiру. кiмдi орындауа байланысты мселелердi шешу кезiнде шыарылан сот аулыларына РІЖК 47-тарауында белгiленген ережелер бойынша апелляциялы тртiпте шаым жасалуы жне наразылы келтiрiлуi ммкiн.
Дріс 15. Таырып. Жаадан ашылан мн-жайлара байланысты іс бойынша іс жргізуді айта бастау. ылмысты істерді жекелеген санаттары бойынша іс жргізуді ерекшеліктері.
Дріс жоспары:
1. Жаадан ашылан мн –жайлара байланысты іс жргізуді айта бастау сатысыны мні.
2. ылмысты істерді жекелеген санаттары бойынша іс жргізуді ерекшеліктері.
3. Артышылытары мен ылмысты ізге тсуден иммунитеттері бар адамдарды істері бойынша іс жргізуді ерекшеліктері.
4. ылмысты іс жргізудегі айрыша іс жргізу.
Негізгі ымдар: кім, адаалау ндірісі.
Сотты зады кшiне енген кiмнi, аулысыны кшi жойылуы жне iс бойынша жаадан ашылан мн-жайлара байланысты iс жргiзу айта басталуы ммкiн. Жаадан ашылан мн-жайлара байланысты ылмысты iс бойынша iс жргiзудi айта бастауды негiздерi:
1) сотты зады кшiне енген кiмiнде аныталан жбiрленушiнi немесе кугердi айатарыны, сарапшы орытындысыны крiнеу жаландыы, сондай-а засыз немесе негiзсiз кiм не аулы шыаруа кеп соан засыз немесе негiзсiз кiм не аулы шыаруа кеп соан заттай айатарды, тергеу жне сот iс-рекеттерi хаттамаларыны жне зге де жаттарды жаландыы немесе аударманы крiнеу брыс жасалуы;
2) сотты зады кшiне енген кiмiнде аныталан анытаушыны, тергеушiнi немесе прокурорды засыз жне негiзсiз кiм, аулы шыаруа кеп соан ылмысты iс-рекеттерi;
3) сотты зады кшiне енген кiмiнде аныталан судьяларды осы iстi арау кезiнде жасаан, ылмысты iс-рекеттерi;
4) Р ІЖК 474-бабында кзделген тртiппен тексеру немесе тергеу арылы аныталан жне прокурорды орытындысында баяндалан, кiм шыару кезiнде сота беймлiм болан зге де мн-жайлар сотталушыны айыпсыздыы туралы немесе оны ауырлы дрежесi жнiнен зi сотталаннан грi зге ылмыс жасааны туралы не аталан адамны немесе зiне атысты iс тотатылан адамны айыптылыын з алдына немесе брын аныталан мн-жайлармен бiрге айатайтын йарымдар;
5) зіне атысты Р ІЖК 315-бабы екінші блігіні 2) тармаында белгіленген тртіппен іс аралан сотталушыны, ол ылмысты процесті жргізуші органа келген жадайда ерік білдіруі ;
6) азастан Республикасы Конституциялы Кеесіні сотты сот актісін шыару кезінде олданан заын конституциялы емес деп тануы болып табылады.
Жаадан ашылан мн-жайлар бойынша:
1) айыптау кiмi; 2) атау кiмi; 3) iстi тотату туралы аулы айта аралуы ммкiн.
Айыптау кiмiн жаадан ашылан мн-жайлара байланысты сотталушыны пайдасына айта арау ешандай мерзiммен шектелмейдi. Сотталушыны айтыс болуы атау масатында жаадан ашылан мн-жайлара байланысты iс жргiзудi айта бастауа кедергi болып табылмайды. Атау кiмiн, iстi тотату туралы аулыны айта арау, сондай-а жазаны жмсатыы себебi бойынша немесе сотталушыа анарлым ауыр ылмыс туралы зады олдану ажеттiгi бойынша айыптау кiмiн айта арауа ылмысты жауаптылыа тартуды азастан Республикасы ылмысты кодексiнi 69-бабында белгiленген мерзiмнi ескiруi iшiнде ана жне жаа мн-жайларды ашылан кнiнен бастап бiр жылдан кешiктiрiлмей жол берiледi.
ылмысты істерді жекелеген санаттары бойынша іс жргізуді ерекшеліктері. Р ІЖК 52 тарауыны ережелерi ылмыс жасалан стте кмелеттiк жаса, яни он сегiз жаса толмаан адамдарды iстерi бойынша олданылады. Кмелетке толмаандарды ылмыстары туралы iстер бойынша iс жргiзу тртiбi: 1) аталан адам жасаан бiрнеше ылмыс, оларды бiр блiгiн ол он сегiз жаса толаннан кейiн жасаан ылмыстар туралы iстер бiр iс жргiзуге бiрiктiрiлген; 2) айыпталушы сот iсiн жргiзу стiнде кмелетке толан жадайларда олданылмайды.
Кмелетке толмаандарды iстерi бойынша, Р ІЖК 117-бабында кзделгендерден баса, длелдеуге жататын мн-жайларды алдын ала тергеу жне сот талылауын жргiзу кезiнде: 1) кмелетке толмаанны жасы (туан кнi, айы, жылы); 2) кмелетке толмаанны трмысы мен трбие жадайы; 3) интеллектуалды, ерiк-жiгерiнi жне психикалы даму дрежесi, мiнезi мен тегеурiндiлiк ерекшелiктерi, мтаждары мен мдделерi; 4) кмелетке толмаандара ересек адамдар мен баса да кмелетке толмаандарды ыпалы аныталуа тиiс. Сезiктi, айыпталушы кмелетке толмаанны пиялылыа ыы ылмысты сот iсiн жргiзудi барлы кезедерiнде саталуы тиiс. Ересектермен бiрге ылмыс жасауа атысан кмелетке толмаана атысты iс ІЖК 49-бабыны бiрiншi блiгiнi 3-тармаына сйкес алдын ала тергеу сатысында жеке iс жргiзуде блiнедi. Кмелетке толмаана атысты жеке iс жргiзуге блу iстi жадайын жан-жаты жне объективтi зерттеу шiн айтарлытай кедергi жасауы ммкiн болатын жадайларда ересектермен оса бiр iс бойынша жауапа тартылан кмелетке толмаан айыпталушыа осы тарауды ережелерi олданылады. Кмелетке толмаан сезiктi, айыпталушы тергеушiге немесе сота оны ата-аналары немесе баса зады кiлдерi арылы, олар болмаан жадайда ораншы жне аморшы органдар арылы шаырылады. Арнаулы балалар мекемесiнде немесе амауда сталатын кмелетке толмаан - ол сталатын орынны кiмшiлiгi арылы шаырылады. Кмелетке толмаан айыпталушыдан, сезiктiден жауап алу ІЖК 216, 217-баптарында кзделген тртiппен ораушысыны, зады кiлiнi, ал ажет болан жадайда психологты, педагогтi атысуымен жргiзiледi. ораушы жауап алушыа сратар оюа, ал жауап алу аяталаннан кейiн - хаттамамен танысуа жне айатар жазбасыны дрыстыы мен толытыы туралы ескертулер жасауа ылы. Кмелетке толмаан сезiктiден, айыпталушыдан жауап алу тулiктi кндiзгi уаытында жргiзiледi жне зiлiссiз екi сааттан арты, ал жалпы аланда - кнiне трт сааттан арты жаластырылуа тиiс емес.
олданылатын дебиеттерді тізімі:
Негізігі дебиеттер:
11.азстан Республикасыны Конституциясы. 30.08.1995 ж (згертулер мен толытырулыр енгізілген 2008 ж.)
12. азастан Республикасыны ылмысты iс жргiзу кодексi. 01.01.2015 ж.
13. Когамов, М.Ч. Комментарий к Уголовно-процессуальному кодексу Республики Казахстан. Общая и особенная части [Текст] / М.Ч. Когамов.- Алматы: Жетi жары, 2008.- 896с.
14. Уголовно-процессуальное право Республики Казахстан. Часть общая. Алматы,1997
15. Уголовно-процессуальное право Республики Казахстан. Часть особенная. Алматы,2002.
16. Абдулина З.К. Производство гражданских дел в суде первой инстанции. А: аза университеті, 1998г.
17. Баймолдина З.Х. Производство по пересмотру судебных актов по гражданским делам. А: КазГЮУ, 2002г.
18. Уголовный процесс. Под.ред. К.Ф.гуценко.-М.: Изд. «Зерцало», 1998.
19. Уголовный процесс. Под.ред. П.А.Лупинской.-М.: «Юрист», 1997.
20. Оспанов С.Д. Уголовный процесс РК. (Общая часть). – Алматы, 2000.
21. Уголовно-процессуальное право РК. Часть общая. Книга первая и вторая. / Под.ред. д.ю.н., профессора Б.Х.Толеубековой. – Алматы: ТОО Издат компания «НАS», 2004.
осымша дебиеттер тізімі:
33. Смирнов А.В. Модели уголовного процесса. – СПб, 2000.
34. Рустамов Х.Ц. Уголовный прцесс. Формы. – М., 1998.
35. Басков В.И. Процессуальные акты уголовного судопроизводства. – М., 1996.
36. Сулейменова Г.Ж. Уголовный процесс РК Схепмы и определения. Общая и особенная часть. – Алматы,1999.
37. Павлов Н.Е. Уголовно-процессуальное законодательство и уголовный закон. -М., 1999.
38. Баймолдина З.Х. Гражданское процессуальное право РК: в двух томах. – Алматы: КазГЮА, 2001г.
39. Якупов Р.Х. Правоприменение в уголовном процессе.- М., 1993.
40. Капсалямов К.Ж. Уголовно-процессуальное принуждение: гарантии, принципы, реализация. – Астана,2001.
41. Громов Н.А., Францифоров Ю.В. Правоприменительная деятельность органов предварительного расследования, прокуратуры и судов. Основные начала. –М., 2000.
42. Капсалямов К.Ж. Уголовное преследование и способы собирания доказательств. – Астана,2001.
43. Капсалямов К.Ж. Капсалямова С.С Уголовное преследование в органах дознания. – Астана, 2002.
44. Когамов М.Ч. Предварительное расследование уголовных дел в РК. –Алматы, 1998.
45. Ахпанов А.Н. Пределы правоограничении личности в уголовном судопроизводстве. – Караганда,1995.
46. Громов Н.А.Институт привлечения к уголовной ответственности. – Саратов, 1991.
47. Жалыбин С.М. защита прав граждан в уголовном судопроизводстве.- Алматы, 2002.
48. Шадрин В.С. Обеспечение прав личности при прасследовании преступлении. М., -2000.
49. багаутдинов Ф.Н, Обеспечение имущественных прав личности при расследовании уголовного дела. –М., 20002.
50. Ахпанов А.Н., Сарсенбаев Т.Е. Примерные образцы прооцессуальных актов предварительного расследования. Учебное пособие. – М., 1995.
51. Белоусов А.В. Процессуальное закрепление доказательств при расследовании преступлении. –М., 2001.
52. Аубакирова А. Фиксация доказательств в криминалистике и судопроизводстве. – Алматы, 2000.
53. Закон РК «О порядке и условиях содержания под стражей, подозреваемых и обвиняемых в совершении преступлении». – Алматы, 1999.
54. Ахпанов А.Н. Проблемы уголовно-процессуального принуждения в стадии предварительного расследования. – Алматы, 1999.
55. Ахпанов А.Н. Возбуждение уголовного преследованиия и применение мер процессуального принуждения. – Караганда, 2001.
56. Капсалямов К.Ж. Меры присечения в системе уголовного преследования. Монография. – Астана: казГЮУ, 2004.
57. Толеубекова Б.Х., Капсалямов К.Ж., шнарбаев Б.К., бекишев Д.К.Уголовно-процессуальное право РК. Часть особенная досудебные стадии: Учебник.- Алматы, 2000.
58. Викут М.А., Зайцев И.М. Гражданский процесс России. Москва : Юрист, 1999г.
59. Гражданский процесс. Под ред. В.А.Мусина. Москва: Проспект, 2001г.
60. Гражданский процесс. Под ред. М.К.Треушникова. М: Городец, 2003г.
61. Гражданское процессуальное право России. Под ред. М.С. Шакарян. М: Былина, 1999г.
62. Гражданское процессуальное право России. Под ред. М.С. Шакарян. М: Юрист, 2002г.
63. Гражданское процессуальное законадательство: комментарий. Под ред. М.К. Юкова. М: Юрид. лит., 1991г.