З.Арнайыпедагогиканы(негізгі тсініктері) ымды апаратыны дамуы,гуманистикалы бадары

Ерте кезде де аномальды балалара элеуметтік проблема ретінде арап, кіл блген. Балаларды оамды орнын белгілейтін барлы за ережелерінде, Рим правосында, Юстициан кодексінде аномльды балалар жнінде айтылып, оларды оамды жадайы белгіленеді. Киев Русіні негізі (мемлекеттік аидалар жинаы) кітаптарында, Москва мемлекетіні «жз тарауында» аномальды балаларды оамды жадайды ерекше бйрытармен шектелді. Мндай жадай Россияда ¥лы Октябрь социалистік револциясы жегенге дейін орындалып келді. Кейінгі капиталистік елдерде аномальды балаларды оамды жадайын арнайы трде белгілеп ою кні бгінге дейін бар. Онда аномальды балаа эділетсіздікпен арап келді.

Аномальды балалар ай кезде де философиялы ойа негіз болып келеді. Сондытан да философтар, егер баланы лаы есітпесе, кзі крмесе, дрыс сйлемесе оны дниені, зін оршаан ортаны танып -білуі алай теді деген мселемен шылданды.

Аристотель аномальды балалара арналан екі трактат жазды. Кардано, Гольвеций, Дидро жэне басалар аномальды балалар туралы арнайы кітаптар жазды.

А. И. Радищев зіні ататы трактатында аномальды балалар дамуды кейбір задылытарын анытады. Неміс философтары кант жэне Бауэр аномальды балаларды даму ерешеліктері жнінде жазан.

Организімні аномальды трыда бзыл механизмі андай деген мселе те ерте кезден кіл блінді. Бір немесе екі орган жмыс істемей аланда, басалары зара андай арым - атынаста болады? Бала естімегенде оны зі андай кйде болады? Крмеген кезде кла андай алыпта болады? Баланы орталы жйке жйесі бзыланда, сезім органдары андай кйде болады? Атап айтанда, мндай мселелерімен Дарвин жэне жаратылыс ылымыны баса да кілдері айналысты. азіргі уаытта дамунда ауытуы бар балаларды ішкі процестері мен механизмдерін танып білуге білуге лкен кіл блінуде.

Аномальды балаларды зерттеу жйесінде ылымны жаа блімі пайда болды. Оны кру мен есту тйсіктерін тікелей зерттеумен айналысан жэне аыл - ой кемдігіні клиникасын зерттеген саласы блініп шыты. Аномальды балаларды зерттеуді ажеттілігінен дэрігерлер, физиологтар жэне медицина - биология ылымыны баса да кілдері кш біріктіріп жмыс істеуде.

Педагогтар аномальды балаларды оытуды эр трлі жйесін олданып, бар кш - жігерін жмсап баты. Буржуазиялы элем мндай бастама атаулыны барлыына дерлік салын арады. Сондытан да аномальды балаларды оыту процесі те кеш - XVIII асырды соы

мен XIX асырды басында басталды. Бл уаытта аномальды баланы жеке оыту тэсілі орын алады. Блай оыту мен оны эксперимент трінде жргізілген кейбір ылымны кілдері айналысты. Ал капиталистік оамда осы уаыта дейін аномальды балаларды мемлекет тарапынан, шіркеулік жэне элденеше мемлекеттік оу орындары ана бар болды. Міндетті трде жалпыа бірдей оу жйесі де жо еді.

Капиталистік дние аномальды балалара шын мэнісінде те эділетсіздікпен арады. Алайда мір з талабы орындатуда. Сондытан да соы 20-30 жылдарда кемістігі бар балаларды оыту жйесі кеейтілді, осы категориядаы балаларды зерттеу жмыстарын ола алынып, кптеген лабораториялар рылды. Халыаралы конгрестер мен кеестер таы баса жиі ткізіліп жрді. Осы жылдарда лденеше рет мылаулы жнінде жэне круді бзылуына байланысты халыаралы конгрестер ткізілді. Бала тіліні бзылуы жніндегі 16-Конгреске даярлы жмыстар жріп жатты.

Совет рылысы аномальды балалара атысты капиталистік рылыс тудыран бгеттерді барлыын да жойды. В.И.Ленин 1918 жылды зінде - а аномальды балаларды тэрбиелеудегі жэне оудаы барлы шектеулікті жою жнінде дереке ол ойды. М.И. Калинин 1931 жылы міндет тітрде жалпыы бірдей оуды енгізу туралы декретке ол ойды.

Социалистік оамны аса ірі айраткерлері А.В. Луначарский, А.М. Горкий, Н.К. Крупская з ебектерінде аномальды балаларды оыту жэне тэрбиелеу жнінде элденеше рет мэселе ктерді.

Бізді елімізде аномальды балаларды трбиелеп, оуды мемлекеттік негізі рылан, арнаулы мекемелерді жйесі бар. Бл жйе бойынша бастауыш білім беретін кластар ана жмыс істеп оймады, сонымен атар орталау жэне орта білім беретін кластар да жмыс істейді.

Арнаулы мекемелерді рылумен бірге совет дефектологиясы дами берді. Совет дефектологтары алдына аномальды балалара кімдерді жатызуа болады? - деген басты проблема трды. Мндай балаларды даму ерекшеліктері андай? Оларды типологиясы андай болуы тиіс?

Капиталистік елдерді кілдері аномальды балалара кімдерді жатызуа болады деген мэселе тірегінде лденеше идеалистік теориялар сынды. Буржуазиялы дефектология ылымы кілдеріне біріншіден мынадай пайымдаулар тэн болатын: айсыбір органны бзылуы ызметі бзылан соны зін ана амтиды деп есептеді. Мысалы, дрыс естімеу тек кередікке ана байланысты, соырлы тек кзді заымдауына ана байланысты деді. айсы- бір органны немесе жйені бзылуы бала дамуыны осы жаына ана атысты болады деп жорамалдады. Шын мэнісінде мны бэрі де элде айда иындыы мол мэселе болып шыты. Сондытан совет дефектологтары алдына аномальды балаларды даму ерекшеліктерін ашу міндетті трды.

Пэнні негізгі максаты ммкіндіктері шектеулі тлаларды ммкіндіктеріне деген эртрлі кзарастар туралы білімдерін алыптастыру деп аталады. Сонымен бізге арнайы педагогиканы проблемаларына ыпал ету.