Йымдастыру рылымдарын жобалау

Басаруды йымдастыру рылымын жобалау туралы шешім брын олданылып келе жатан рылым тиімсіз боланда абылданады.

Бірінші этап – рылымды талдау

Бл этапта басару рылымы оны сапасын сипаттайтын баалау критерилері бойынша аншалыты рациональды екендігі аныталады. Баалау критерилеріне келесілер жатады:

Басару принципі – орталытандыру жне орталытандырмау арасындаы атынас. рбір дегейде анша жне андай шешімдер абылданады? Оларды салдарлары андай? Басаруды рбір дегейінде баылау функциясыны андай клемі орындалады?

Басару аппараты – блімшелерді айта топтау, оларды арасындаы арым-атынасты згерту, кілеттілік пен жауапкершілікті блу, кейбір буындарды жеке рылымдара блу жне т.б.

Басару функциясы - стратегиялы жоспарлауды кшейту (бизнес-жоспарды тзету), нім сапасына баылауды кшейту, ебек мотивациясыны ыайларын згерту жне т.б

Шаруашылы ызметі – технологиялы процесті згерту, фирмааралы ріптестікті тередету, йымды техникалы айта жабдытау жне т.б.

 

Екінші этап – рылымды жобалау

Басаруды йымдастыру рылымын жобалауды дістемелік ыайларын шартты трде трт топа біріктіруге болады:

1. Аналогия дісі – сас йымдардаы басару рылымдарын жобалау тжірибелерін олдануды сынады.

2. Сараптау дісі – йымдастыру рылымдарын жобалау варианттары бойынша сарапшы-мамандарды сыныстарын немесе сарапшылар жасаан рылымды баалауды зерттеуге негізделеді.

3. Масаттарды рылымдара блу - йымны масаттарыны жйесін жасауды жне оны рі арай жасалатын рылыммен біріктіру арастырылады. Басару рылымы жйелік ыайды негізінде рылады, ол санды жне сапалы талдауды крсете отырып осы рылымды графикалы сипаттау жне оны ру варианттарын негіздеу трінде крсетіледі.

4. йымдастырушылы модельдеу – йымдастыру шешімдеріні тиімділік дрежесін баалау критериін наты тжырымдауа ммкіндік береді. Оны маызы йымдаы кілеттіліктер мен жауапкершіліктерді математикалы, графикалы жне жазбаша сипаттауда.

Басаруды йымдастыру рылымын жобалау процесінде келесі міндеттер шешіледі:

§ басару рылымыны типін анытау;

§ басару дегейі бойынша блімшелер санын жне рамын анытау;

§ кімшілік-басару персоналдарыны саны;

§ йым буындары арасындаы зара баыну сипатын анытау;

§ басару аппаратына жмсалатын шыынды есептеу.

Нтижесінде рбір рылымды блімше шін басару функциялары, зара байланыс жне жатайналымы, ызметкерлер мен блімдерді жауапкершілігі жне ытары белгіленеді.

 

йымдастыру рылымына ойылатын талаптар

1. Оптималдыы. Егер барлы дегейдегі басару буындары арасында рациональды байланыс орнаса, басару рылымы оптимальды болады.

2. Оперативтілігі. Бл талапты маызы мынада, шешім абылдананнан оны орындалуына дейінгі уаытта басару жйесінде абылданан шешімді жзеге асыруды ажетсіз етіп тастайтын айтымсыз теріс згерістерді болмауы.

3. Сенімділігі. Басару аппаратыны рылымы берілген апаратты шынайылыына кепілдік беруі керек, басарушы командалар мен баса да мліметті берушілерді оны брмалауын болдырмау керек.

4. немділігі. Басарудан болатын тиімділік басару аппаратына минимальды шыын жмсай отырып жргізілуі керек.

5. Икемділігі. Сырты ортаны згеруіне байланысты згере алу абілеті.

6. Тратылыы. ртрлі сырты серлерді салдарынан негізгі асиеттеріні згермеуі.

йымдастыру рылымыны жетілуі оны жобалау кезінде тзету принциптеріні аншалыты саталанына байланысты болады:

§ басару буындарыны саны;

§ басаруды рамдас бліктерін наты негіздеу;

§ басарылатын жйедегі згерістерге тез жауап беру абілетін амтамасыз ету;

§ мселе бойынша апараты жеткілікті блімшеге сол мселені шешу ын беру;

§ басару аппаратыны жеке блімшелерін йымны барлы басару жйесіне толыымен жне сырты ортаа бейімдеу.

Сонымен йымдастыру рылымдарын жобалау процесінде ш стадияны блуге болады: 1) аналитикалы; 2) жобалы; 3) йымдастырушылы.

 

шінші этап – рылымны тиімділігін баалау

йымдастыру рылымыны жетілу дрежесі йымды басару жйесіні тез рекет етуінде жне оны ызметіні соы нтижелеріні жоары болуында крінеді.

Басару тиімділігін баалау тапсырмаларды жзеге асыру дегейі, басару жйесіні сенімділігі жне йымдастырылуы, абылданатын басару шешімдеріні жылдамдыы жне оптимальдыы бойынша жргізілуі ммкін.