Макроэкономикалы тепе-тедік жне оны орындалуы

 

Екіншіден, барлы рал жабдытар жиынтыы жне ндірістік ызмет ылыми технологияны зерттейді жне оны жетілдіреді, ндірістік апаратпен амтамасыз етеді.

оамды сранысты нды жадайда крсету тауар мен ызметті соы шыыны экономикада жасалынанын ол амтып крсетеді. Жиынты німді ндірілген жне экономикалы агенттерді сынуы: халыты, ксіпорынны, мемлекетті жне экономикадаы баа дегейі жиынты сраныстарыны рылымын блуге болады:

- ттыну С – ттыну тааурлары мен ызметке сыну

- инвестиция 1 – инвестициялы тауарлара сыныс

- мемлекеттік сатып алу С – мемлекет тарапынан тауар мен ызметке сыныс.

азастан шін лемдік экономикаа ыпалдасу – е бір зекті мселелерді бірі. Оны мына екі фактімен длелдеуге болады. Мысалы, еліміздегі экспорт клемі жылды жалпы ішкі німні млшерінен 40 пайыза арты. Яни, біз жылына 25 млрд.доллар клемінде нім ндіретін болса, оны 11-12 млрд. долларын сырта шыарамыз. Сондытан да бдан былай осы німдерімізді дние жзілік нарыта лайыты орай білуіміз керек.

Біз кмірсутегі шикізаты мен ара жне тсті металдар нарыында берік орныты, – деді Елбасы з Жолдауында. Сонымен бірге біз република экономикасыны жоары осымша нды німдерімен халыаралы ебек блінісінде де лайыты орын алуы шін мтылатын боламыз. Елімізде индустриялы-инновациялы даму стратегиясы жасалып, бекітілді жне іске осылды. Оны басты масаты экономиканы салаларын дифференциялау, оны нерлым жоары німділік пен жаа технологияларды олдануа бадарлау арылы траты экономикалы сімге ол жеткізу болып табылады. Осы орайда, индустриялы-инновациялы саясатты жзеге асыруда ол жеткізген алашы бес даму институттары рылды. Аталмыш институттар болашата игерілетін барлы инновациялы жобаларды аржыландырушысы болып, ал мемлекет з тарапынан тек олдау крсетеді.

азастанда инновациялы дамуды лтты жйесі біртіндеп алыптасып келеді, сондытан осы жолдан тіп, бгінде айтарлытай экономикалы, ылыми-техникалы жне леуметтік тиімділіктерге ол жеткізіп отыран елдерді тжірибесі те ызылыты. Осыан орай, нерксіп саласын дамыту барысында кластерлер желілеріні рылуына кп олдау крсетілмек. Кластерлер таяу орналасан ксіпорындарды бір орталыа шоырландыра отырып, тізбектелген технология бойынша тпкі нім шыаруа ол жеткізуі бірегей тжірибесі мен инженерлік, технологиялы трансфертті ылыми ор ру жайында шешім абылданды.

Индустриялы-инновациялы даму бадарламасына сйкес біз экономиканы шикізатты баытынан арылып, азастанны индустрияландырылуын тередетуге, машина жасау мен нерксіп жабдытарын шыаруды жола оюа тиіспіз. Яни, инновация – негізгі озаушы кш болма.

Индустриялы-иновациялы саясатты жзеге асыру жніндегі атарылуа тиісті міндеттер:

- елдегі индустриялы-инновацилы кштерді алыптастыру жне ныайту. Бл саладаы іс-шаралар азастанны даму банкі мен азастанды инвестициялы жне инновациялы ор мемлекет тарапынан жоспарланан жмыстарды аржыландыратын болады;

- мемлекеттік мекемелерді ызметін индустриялы-инновациялы дамуды масаттарына сйкес айта ру. Бл білім, ылым, аржы, фискальды жне тарифтік саясатты жетілдіруді ажет етеді. Мндаы кзге крініп тран жаа баыт – экономиканы индустриясы мен инновациясын дамытуа жадай жасау саясаты.

Жиынты сраныс те німні сраныс сомасына C+I+G+Х

Жиынты сранысты бар элементі траты, кейбіреуі аырын згереді, мысалы ттыну шыыны.

Басасы тым динамикалы жадайда, мысалы инвестиция туызатын шыындар, оны згеруі экономикалы ынталы туызуа сер етеді.

Жиынты сранысты клбеуі АД крсетеді. Ттынушы тауарлар мен ызметті млшерін баа дегейіне байланысты сатып алады. Бл жасы комбинация жасайды, экономикадаы жалпы нім ндіру мен жалпы тауар ндіру клемі жне экономиканы жалпы дегейі, бл жадайда тауар жне аша нарыы тепе-те болады.

АД клбеуі бойында озалу, жиынты сраныс згеруі жалпы баа динамикасыны згеруіне байланысты. Осындай байланысты, аша операциясыны санды тедеуінен алуа болады.

 

МХV = РХQ

 

одан Р = МV ; Q = МV ; АD = МV

Q Р Р

 

Бнда: Р – экономикадаы баа дегейі, бл жадайда баа индексі;

 

Q - німні наты клемі, сраныса талап етілген;

V – аша айналысыны жылдамдыы;

АD – жаымсыз клбеу исыы кейбір жадаймен тсіндіріледі, егер Б баа дегейі Р жоары болса, аша аржыны наты млшері аздау, М/Р (АD клбеуі жасалынады, аша сынымыны М жне айналыс жылдамдыына арап V) сондытан тауар мен ызметті клемінен кем жасалынан сраныса V. Кері туелділікті жиынты сраныс дегейімен жне баа дегейімен тсіндіруге болады. Пайызды млшер тиімділігі, байлы тиімділігі, импортты сатып алу тиімділігі т.с.с.

Тауар нарыы кезінде тепе-тедік жадайда болады, егер кнделікті олданатын баа дегейіні млшеріне байланысты шыарылатын тауарды клемі жиынты німге те болса, не жоспарланан шыына те болса, осы жадайлара талдау жасау макроэкономиканы басты міндеті болып саналады.

Тйін

1. Жиынты сраныс жне жиынты сынысты экономикалы маызы, оны талдау дістерін білу

2. Тепе-тедікті жете тсіну жне оны динамикалы жйе ретінде абылдау, зіні рамында жне бейімделген тртібінде згеріп отыратын фактор.

Есеп

Ресурстарды шектеулі еместігі жне ттынуды шексіздігі туралы шынды. Ресурстар шынында шексіз, себебі жаа ресурс орындарын ашу шексіз.

Ттыну, шындыында, шектеулі, себебі оны анаат етуді табии тежеуі бар. Сіз осы айтыланны айсысын жатайсыз, лде жатамайсыз ба?

 

Таырып.

Ауыту - экономикалы