Рекет ету тжырымдамасы

 

Акселерация аидасы мультипликатор теориясымен тікелей байланысты.Егер мультипликатор теориясы бастапы беттегі автономиялы инвестициялар – лтты табысты суіне серін зерттесе, онда акселерация аидасы – кері былыс – лтты табыс сімін – инвестицияларды су серін зерттейді.Бл былыс дайы ндіріс процесі жне экономиканы ктеруді бірден – бір негізі болып саналады.

Акселерация маызы алашы беттегі инвестициялар нтижесінде алынан, скен табыс, ттыну тауарларын ндіруді лайтумен байланысты сранысты суін туызады, бл жайлар з кезегінде, ндіріс ралдарыны суіне деген сраныс, яни 2 рылым блімдері шін машиналара, жабдытара, шикізаттара сранысты се тсуіне келеді.Бл, 1 рылымды блім шін, за уаыт бойы ірі клемдегі шыындарды талап етеді.

Акселерация аидасы, салалар арасындаы тізбекті туелділікті кшінен, ттыну тауарларына деген сраныс, ндіріс ралдары немесе инвестициялы тауарлар ндірісіні нерлым кшті дамуын туызады.

Мультипликатор теориясыны (автономиялы инвестициялар теориясы) згешелігі тпкі сраныс немесе сату клеміні скендік нтижесі болып саналады.

Орта капитал коэффициенті, сол кезедегі бкіл капитал орлары мен німдер шыаруды білдіреді.

- шіншіден, бл себептер, азіргі, сіресе соыстан кейінгі экономикадаы лдырауды шамалы трдегі “тередеуіне” келді;

- тртіншіден, дадарысты былыстар жиі трде баалы ааздар нары жне аржы дадарысы формасында несие нарыта крініс берді.

Индустриалды экономикаа тн дадарыстар ттастай циклді леуметтік трыдан тсіндіруге, жаа мемлекеттік реттеуді жасауа кмектесетін технологиялы талдаулар экономиканы циклдік дамуын талдауды негізгі орытындылары болып саналады.

ХХ асырды 70- ші жылдарыны бірінші жартысы азіргі заманы нарыты шаруашылыты дамуына жаа жойын ткеріс (катаклизм) келді.Іс жзінде бкіл азіргі капиталистік лемді амтыан мнай дадарысы ке етек алды. Бл дадарысты циклдік дадарыс ерекшелігі, мнай жне мнай німдеріне лемдік бааларды суі ілесіп, деттегіден тыс су мен абаттаса жруімен сипатталды.

Бл рылымды дадарыстар жекелеген салаларды дамуы арасындаы диспропорция туындайды, созылмалы сипатта жне циклдік дадарыс басталуымен рашан да сйкес келе бермейді.

Мнай, азы – тлік, энергетикалы, шикізат дадарыстары соы он жылдыта валюта жйелеріндегі жне экологиялы дадарыстармен "толыа" тсті.

азіргі заманы нарыты шаруашылы дамуыны жалпы суреті дстрлі схемалармен сйкес келмейтін болды. рылымды дадарыстар нерлым крделі сипат ала бастады, экономикалы проблемалар аламат саяси процестер серін молыра тигізетін болды. Мселен, лтты жне айматы атыыстар мен социалистік жйені лауы, "ислам" факторы деп аталатын жадай, бірттас Еуропаны ру процесіндегі арама - айшылыты процестерді се тсуі жне т.б. бліп крсетуге болады.

Акселерация коэффициенті, з кезегінде, капиталды суі (ынталандыру, инвестициялар) мен ндіруді суі арасындаы байланысты анытайды.

Мультипликатор мен акселератор зара рекеті німдер ндіру мен табыстарды здіксіз жне прогрессивті суін туызады. Бл лгілерді мнісі:мысалы, егер туелсіз немесе автономиялы "А" инвестициялар сетін болса, онда мультипликатор соан сйкес шыарылатын німдерді суін туызады. німдерді шыаруды лайту акселераторды рекетке келтіреді жне (индукция - еркін туындату) капитал жмсауды пайда болуымен ілесіп жреді.

Аталмыш модельді маынасы: автономиялы инвестицияларды суі мультипликатор шамасына сйкес сетіні трады. Табысты суі, з кезегінде, ттыну тауарларына деген сранысты суі мен оларды ндіруді суден келеді.

Сонымен, акселераторды, тмендегі формула арылы, инвестицияларды ттынуа деген (дайын німдер) сраныс немесе лтты табысты суіне атынасы трінде беруге болады:

 

ИТ

А=

ДТ-1-ДТ-2

 

бл жерде: А - акселератор

И- инвестициялар

Д - табыс (немесе ттыну сранысы)

Т - инвестициялар жзеге асырылан жыл.

 

Мысалы, егер ттыну сранысыны суі 1995 жыл жне 1994

жылдар арасында болса, онда инвестициялар 1996 жылы жзеге асырылан болады немесе

 

И 1996

А =

Д 1995 - Д 1994

Экономикалы циклді зерттеген экономистерді брі де белгілі бір дрежедегі акселерация аидасын арастыран Біра, оны шынайы трде крінуі туралы мселедегі акселерация аидасын баалауда, тбегейлі айырмашылытар брыныша алуда. Мселен, Самуэль-сон, мультипликатор мен йлесімді Акселерация аидасы кумулятивті дефляцияны немесе Инфляциялы спиральды тудырады деп болжайды. Ттастай аланда, Акселератор сері экономиканы трасыздыынан туындайтын, экономикалы ауытулар блінбейтін элементі ретінде арастырылады. ркендеуді басталуы, жинатау сондай жадайа жетумен сйкес келеді, соан орай ндірісті жаа негізгі орларын ру шін, капиталды тиімді инвестициялау ммкіндігі туады. Ктерілу, орта мерзімдік циклдегі нерксіп дадарысынан туындайтын орта мерзімдік циклдерді шиеленісуімен оса абаттасып жреді.

Экономикалы мір арыны тмендеуі немесе факторларды жиынтыымен пайда болан тмендету толыны, з негізінде жетілдірілген техниканы жасау саласындаы ізденіс жне капиталды нерксіптік = аржылы топтарды олдарына шоырландыруды кшейтеді. Осыларды барлыы жааша ркендеу шін алышарттар жасайды жне ндіргіш кштер дамуыны жаа басышы болып, цикл айталанады.