Кадмий осылыстарынан улану

Кадмий осылыстары - халы шаруашылыында р салада олданылады. Блар те уытты сер етеді.

Фунгицид ретінде кадмий- кальций, кадмий – мыс, кадмий - мырыш, кадмий – хроматы, кадмий - сульфатты араласан тздары сынылан. 4,5% кадмий тотыы, пестицид 90% ылал сііретін нта трінде сімдіктерді кейбір ауруларына арсы олданылады. Азадан кадмий несеп жне ас орыту жолдары арылы шыады. Кадмий тотыынан баса косметикалы бояулар, люминоформалар жасау масатында олданылатын кадмий сульфаты да те уытты. Кадмий тотыыны ЛМ₅₀ –72 мг/кг млшері тышана те уытты.

Бл препараттар мал азасына тскеннен кейін орталы жйке жйесін тітіркендіріп уытты сер етеді. Осыны салдарынан азатты, фосфоркальцилік жне т.б. алмасулар ызметі бзылады. Остеопороз болуы ммкін.

Антидот ретінде унитиол жне тетацин-кальций 10-15 мг/кг млшерінде олданылады. Мыс сульфатын 25 мг/кг, ферроглюкин жне мырыш сульфатын –10-20 мг/кг, глюкоза, «С» витамині, кальций хлоридін беруге болады.

 

Сурьма осылыстарынан улану

Сурьманы ІІІ валенттті осылыстары микроба арсы олдануа болатын заттар тобы.

рамында сурьма бар бояуларды ышылдармен рекеттесуі нтижесінде те уытты газ - стибин блінеді. Азаа тскен сурьма тотыы жне хлориді, сурьма сульфиді бауырда, бйректе, теріде, тері жабындыларында жиналып, кумулятивті сер етеді.

Сурьма - жергілікті тітіркендіріп жне жалпы резорбтивті сер ете отырып, жрек етін жне орталы жйке жйесін заымдайды. Сурьма осылыстарыны серінен ферменттерді сульфгидрильді тобыны ызметі тежеліп, анны формалы элементтерін блдіріп, азат алмасуын, бауырды функционалды жадайын, бйректі, кпені, ас орыту жолдарыны ызметін бзады. Улануа арсы унитиолды 10-15 мг/кг млшерде олдануа болады.

 

Зооцидтер

ора - жайларда, амбаларда жне егістіктерде тышан трізді кеміргіштерді жою шін кптеген химиялы препараттар олданылады. Мндай препараттар зооцидтер деп аталады. Зооцидтер химиялы рамына байланысты органикалы жне бейорганикалы болып блінеді.

1. Органикалы зооцидтерге – зоокумарин, ратиндан, бактокумарин, крысид, глифтор жне таы басалар жатады.

2. Бейорганикалы зооцидтерге – Барий карбонаты, мырыш фосфиді жне таы басалар жатады.

Оларды ішінде кмірышылды барий, зоокумарин, бактокумарин, ратиндан, мырыш фосфиді кеінен тараан. Олардан улану кбінесе шошалар мен старда жиі кездеседі,, сонымен атар, ит-мысытар кеміргіштермен уланан лекселерді жегенде кездеседі.

Кмірышылды барий, барий карбонаты, ВаСО- сумен спиртте нашар еритін, дмі жо жне иіссіз а тсті нта. Кмірышылды барийді зооцид ретінде уыттылыы жоары емес дегенімен, кмірышылды барий кей кездерде малдарда улану туызуы ммкін.

Оны стар шін уытты млшері 0,4-0,7 г, ал тышандар шін

0,12-0,2 г. Кмірышылды барийді тз ышылымен рекеттесуінен пайда болан барий хлориді те уытты. Ірі ара мал шін те уытты млшері 15-30г болса, ал ой мен шошалар шін 5-15 г.

Патогенезі. арында барий карбонаты мен тз ышылыны рекеттесуінен пайда болан барий хлориді кілегейлі абы арылы ана тез сіеді.

Барий иондары ішкі мшелерді біріай саласы блшы еттеріні тонусын жоарылатып, ал жрекке ойма гл трізді сер етеді. Осыан байланысты жрек- ан тамыр, ас орыту жйесі ызметі бзылады.

Клиникалы белгілері. ртрлі малдарда кп жадайда бірдей белгілері байалады. Яни, рейлену, сілекей ау, рса уыстарында ауырсынулар, жалпы озу, іш ту, жтынуды иындауы, блшы еттерді дірілі, тыныс алуды бзылуы, талысулар байалады. те жіті трінде жректі салдануынан ая асты лім тууы ммкін, ал старда улануларды ешандай белгілері байалмайды, лімге шырау аз кездеседі.

Патологиялы-анатомиялы згерістері. Негізінен ішекті, уыты жне жректі систола кезінде жиырылуымен сипатталады. Кілегейлі абыта нктелі анталаулар кездеседі. Сонымен атар, те созылмалы трінде ішкі мшелерді дистрофиялы згерулерін байауа болады.

Балау - иын. Шешуші мліметті химиялы - аналитикалы тексеруден кейін алуа болады.

Емі. Антидот ретінде олданылатын натрий немесе магний сульфатыны 1 %-ды ертіндісімен арынды тазалап алып, артынан кп млшерде сумен араластырып ішке береді. Соынан ішке ммкіндігінше 5-10%-ды натрий сульфаты ертіндісін ішкізіледі. Улануды жылдам емдеу масатында кілегейлі заттар мен ст берген жн.

Зоокумарин (варфарин)- а тсті, иіссіз, дмсіз, суда нашар, спиртте, ацетонда жасы еритін, за саталынатын нта. Зоокумарин- те уытты. Оны 6 мг/кг млшері итті, 50 мг/кг- кйіс айтаратын малдарды, 1-1,2 мг/кг- шошаларды лімге шыратады.

Зоокумарин- кумулятивті антикоагулянт, сіресе сімдіктерге сас, анны юын тмендетеді. Патогенезі, клиникалы белгілері патологиялы-анатомиялы згерістері, емі тйежонышамен уланана сас.

Бактокумарин - рамында зоокумариіні натрилі тзы жне сзек ауруыны бактериалды культураларымен делген дндерден тратын кешенді препарат, зооцид ретінде жиі олданылады, ауыл шаруашылы малдары шін ауіптілігі онша емес.

анны юын нашарлататын препараттар атарына а тсті, иіссіз, кристалды тйіршікті нта ратинданды да, дифиназинді де жатызуа болады. Олар 0,5% немесе 0,18%-ды нта трінде шыарылады. те уытты сер етеді. Тышандар шін ЛД-63,4 мг/кг. Кшті сер ететін кумулятивті зооцид. сер етуі мен емі зоокумаринге сас.

Мырыш фосфиді (Zn P) – ср тсті, иісі сарымсаты иісіндей, суда нашар, ал ышылда жасы еритін нта. Жануарлар шін 40-60 мг/кг млшері те уытты, яни уланан жануарлар толыымен лімге шырайды. Кбінесе уланулар стар мен шошаларда байалады, аз млшерде улану ірі ара мен са малдарда кездеседі.

Патогенезі. арындаы ышылдарды серінен ана тез сііп, мше торшаларына еніп, соны серінен тыныстану торшаларын бітеп тастайтын фосфорлы сутегі (РН) тзіледі. Салдандырып сер етеді. Орталы жйке жйесі, ішек- арынны заымдалуы, сонымен бірге малды кйі тмендеп, кпеде ісінулері пайда болуымен сипатталады.

Клиникалы белгілері. Ірі ара малында улануды алашы белгілері азы жегеннен со 30-50 минуттан кейін байалады. Аз уаытты ішінде азыа тбеті жойылып, атты терлейді, озады, дене блшы еттері тітіркенгіш болып келеді, атаксия, дене температурасы тмендеп, іші теді, кейде ан араласан іш ту байалады. Тыныс алу мен жрек жмысы нашарлап, бірнеше сааттан со лімге кеп соады. Кейде ауру бірнеше кнге созылады.

Жылыларда - жоарыдаы белгілермен оса, жтелу жне кпе алвеолаларыны бітелуі серінен тншыу байалады.

Шошаларда - су, кз астыны ісінуі, кз алмасыны шыыырауы жне лер алдындаы алтыраумен сипатталады.

Ал старда- тмсыынан кбікті затты ауы, шлдеу, бір орында жатып алу жне алтыраумен сипатталады.

Патологиялы- анатомиялы згерістер. Кілегейлі жне сірлі абаттарды анталауымен, сонымен бірге, ішкі мшелерді ана толуымен, бауырды ліеттенуімен, арынны кілегейлі абатыны гиперемиясы, ошаталан кпені эмфиземасы, бауыр, сйек блшы еттері жне жректі майлы дистрофиясымен сипатталады. Сойып зерттеу нтижесінде арынны иісі сарымса иісіндей.

Балау шін анамнез орытындыларына, клиникалы белгілеріне, сойып зерттеу нтижелеріне назар аударылады. Сонымен бірге, мырыш пен фосфорды алдытарын кру арылы балау оюа болады.

Емі. Ішек- арынды 1%-ды калий перманганаты ертіндісімен жуып-шаю ажет. сімдік майы, ст, азатты су олдануа болмайды, себебі олар уытты заттарды сіімділігін одан рі жеделдетеді.

Парэнтеральды жолдар арылы глюкоза, аскорбин ышылын, кальций хлоридіні ерітіндісін, натрий кофеин- бензоаты, кордиамин,камфора ерітіндісін енгіземіз. Ганглиостимуляторлар- лобелин гидрохлориді мен цититонын олдануа болмайды, йткені олар малды ліміне келіп сотырады.

Алдын алу шаралары. Мырыш фосфидін зооцид ретінде ана олдану керек.