Улы сер ететін дрілік заттар

Амидопирин, аналгин, фенацитин, бутадиен – ауру басыш, ысты тсіргіш жне абынуа арсы олданылатын дрілер. Млшерден тыс кп олдананда организм уланады. Улану жіті жне созылмалы трде теді.

Жіті трінде – ла шыылдап, ентігеді, дене температурасы тмендеп, жрек соу жиілейді, сады, лсірейді, мидриоз, естен танады, ан ысымы тмендейді.

Созылмалы улану кезінде жалпы лсіреуі, бас ауруы, озу, йыны бзылуы, жрек шаншуы жне айнуы, тбетті нашарлауы секілді белгілер байалады. Солармен атар, орталы жйке жйесі ызметі бзылып ішкі органдар заымданады.

Аминазин жне т.б фенотиазин туындыларымен улану – бл дрілер нейролептикалы заттар. Организмді тыныштандырады. Млшері кбейіп кеткенде уланып, жалпы лсіздік, ауызды кебуі, жрек айну, бас айналу, арашыты тарылуы, естен тану секілді белгілер крсетеді. Сонымен атар тері дерматитін, экзема, т.б аллергиялы аурулар байауа болады.

Емі. арынды лсіз тзды сумен шаю, В₁-6 %-2мл, коллапс кезінде кофеин бензонат натрий 10%-1мл, 5% 2мл эфедрин гидрохлоридін, йод олдану керек.

Антибиотиктер–микробтардан, сімдіктерден жне мал німдерінен алынатын микробтара арсы заттар.

Адама егілетін млшері- стерептомицин 0,1мг/м³, тетрациклин 0,1мг/м³ олармен жанасу теріні заымдайды (бртпе, дерматит, экзема), коньюктивит, ринит, астма, жиі несеп блу, есту абілетіні нашарлауы, бас айналу сияты белгілер білінеді.

Антибиотиктер ас орыту жйесіндегі микрофлоралар рамын згертіп, дисбактериоз шаырады.Сонымен атар, патогенді микробтар серін кшейтіп, Candida тымдас саыраулатарды кбеюін ммкіндік жасайды осыны нтижесінде іш ту, эрозия жне тік ішек жарасы т.б патологиялы згерістер дамиды. В₁ жне В₂ витамин жетіспеуінен витамин жетіспеушілігі, аллергия байауа болады.

Емі.Саыраулатармен улананда тері жарааттанады 1-2% иод ерітіндісі, эозинменні спирттегі ерітіндісі, ккірт салицил сртпесімен ішке-ниститин, декомиен.

 

 

Витаминдермен улану

Тиамин (В₁)жоары тыныс жолдарын заымдайды; дерматит, аллергиялар шаырады.

Цианокобаламин (В₁₂)- бл витаминдер кп олдананда-организмге ттітіркендіріп сер ететін боландытан кобальта, осы витаминні зіне деген бейімделу кшейеді.

Алколоидтар- морфин, попаверин, эфедрин анобазин т.б за уаыт олдану нтижесінде тамырларды дисфункциясы нашарлап, аллергиялы дерматит, атрофиялы ринит,фарингит байалады, тыныс алу жйесі жмысы нашарлайды, арыннан бгде зат сл бліну нашарлайды, уыты блшы еттеріні тонусы кшейіп, спинктр тартылып алады, зр блу иындайды.

Нейролептиктерден улану

Нейролептиктер, фенотизиндер, тиоксантендер жне бутерофенондар болып блінеді.

Фенотизиндер:

- Хлорпромазин

- Трифлюоперизин

- Перфеназин

Тиоксантендер:

- Хлорпротиксен

Бутерофенондар:

- Дроперидол

- Галоперидол

Егер трицикликалы антидепрессанттар ООЖ оздырса, ал нейролептиктер оларды басады. Оларды рекеті сан-салалы, олар допаминергиялы, холинэргиялы, гистаминдік, серотиндік рецепторларды бгетімен байланысты, рі мадайлы блікті тменгі рылымына импульстерді берілуіне кедергі келтіреді. Нейролептиктер ми абыыны астындаы жиынтыында, сіресе дофаминді рецепторлар арайып ісінген жерге сер етеді. Мндай аминазин, тиоредазин, девопрамазин сияты нейролептиктер норадренергиялы рецепторлара, ал галоперидол-допаминергиялы рецепторлара кшті сер етеді. Сондай-а, нейролептиктерді сы болдырмайтын (бутирофенондар, фенотиазиндер) асиеті бар. Олар 4 арын тбіндегі тригер-аймаындаы нейрондарды басады. Термореттеу орталыыны ішкі секреция бездеріне байланысты гипоталамо-гипофизарлы белсенділігін басады (гипотензия сері). Соруды тмендеуі ішкі абыраларыны абынуына байланысты. Фенотиазиндер тобындаылара (аминазиндерге) биотасмалдау тн. Метобализм ішекте ферменттермен ана емес, ішкі бактериялармен де болады, метобализм бауырда да жаласады. Кп млшерде метобалиттер пайда болады, оларды биологиялы белсенділігіні жоалтпайтын 150 трі бар.

Нейролептиктерді уытты асиеті екі топа блінеді:

- ООЖ улануы;

- Баса азалар мен жйелерді улауы.

Орталытан орташа тыныштандыратын, рі антихолинергиялы тыныштандыратын сері, ООЖ озуын басуа негізделген. Нейролептиктерді улы млшері ретикуярлы формацияны оздырады, ол ООЖ-ны белсенділігіне жне озуына жауап береді. Гипаталамусты озуы гипотензияа келіп сотырады. Баса азалар мен жйеге антихолинергиялы серді тиімділігіне арамастан, альфа-адренэргиялы блок кз арашыыны кішіреюін тудырады. Жректі тез соуына антихолинэргиялы сер етеді. Альфа-адренэргиялы блок ан тамырларыны кееюін жне алыпты гипотензияны тудырады. Жансыздананда кілсіз кй кештіру PR, QT ара ашытыын зартады, St сегментін тмендетеді.

Улануды алашы белгілері. Дистоникалы реакциялары (48-72 саать аралыында) кзді айта ауруы, тілді, ерінні ауруы, жаты, тама блшы еттеріні тйілуі, мойын еттеріні ауруы, омыртаны бір жаына арай исаюы, арынны алдыы абырасыны тйілуі. Малды жата алмауы салдарынан тік труы – ауру басталаннан 5-6 кнге дейін созылады. имылды бзылуы, озала алмаушылы, блшы етті ширыуы, «сйретіліп жру» озалысты жасандылыы, баяу озалу, з бетімен істелінетін озалысты кешеуілдеуі (кп жылы терапиядан кейін), бетті, тілді, ерінні еріктен тыс айталанатын озалысы.

Емдеу сырттан тез мзбен суытуды, рі ішкі ан тамырларына (/т) бензодиазепинді енгізуді ажет етеді, бл блшы етті ширыуын азайтады, одан рі нейролептиктерді енгізбей шыл терапия жргізуге болады (АВС). Нейролептиктерден улану синдромы 10 кнге дейін созылады. Егер бл синдром кшейген болса, онда ауруа нейролептиктерді айталауды ажеті жо.