Ылмысты-атару ы атынастары

Негізгі ымдар: ылмысты атару задары. Норма- ереже, мінез-лы ережесі. Санкция нормасы.

азастан Республикасыны ылмысты-атару задары осы Кодекстен жне азастан Республикасыны зге де задарынан, сондай-а жазаны жне сотталандара ылмысты-ыты ыпал етудi зге де шараларын атару мен теудi тртiбiн жне жадайларын белгiлейтiн нормативтiк ыты актілерден трады. азастан Республикасыны ылмысты-атару задарыны масаттары леуметтiк дiлеттiлiктi алпына келтiру, сотталандарды тзеу, сотталандарды да, зге адамдарды да жаа ылмыстар жасауыны алдын алу болып табылады.

Аталан масаттара сйкес ылмысты-атару задарыны мiндетi жазаларды теудi тртiбi мен жадайларын реттеу, сотталандарды тзеу ралдарын аныќтау, оларды ытарын, бостандыы мен зады мдделерiн орау, олара леуметтiк бейiмделуге кмек крсету деп саналады. Сотталан скери ызметшiлердi жазалау осы Кодекске, зге де задар мен нормативтiк ыты актiлерге, сондай-а азастан Республикасы ораныс министрлiгi бекiткен сотталан скери ызметшiлердi ылмысты жазаларды теу ережелерiне сйкес атарылады. Сотталан скери ызметшiлер азастан Республикасыны задарына сйкес жазасын тейдi жне скери ызметтен тедi. Олара осы бапты 1-тармаында аталан нормативтiк ыты актiлерде кзделген шектеулер олданылады. азастан Республикасыны аумаында жазасын теушi сотталандара азастан Республикасыны ылмысты-атару задары олданылады.

Сотталандарды ылмысты жазаларды атаруы, сондай-а олара тзеу амалдарын олдану мен босатылатындара кмек крсету жазаны осы трiн атару кезiнде олданылып жрген задара сйкес жзеге асырылады.

ылмысты –атару ыы рылымы жаынан арайтын болса, ол р трлі нормативтік жарлтардан, тікелей айтса, блімнен тратын аталан ы саласыны растырылан, бірттас жйелі ыты білім. Норма- ереже, мінез-лы ережесі. Зады норма зада крсетіліп, бекітілген мінез-лы ережесі. Норма- ыты рылымды элементтеріні бірі. Оны ру- ыты реттеуді ажет ететін жне осыан байланысты ы нормасы мазмнын білдіретін тиісті оамды атынастарды болу орытындысы. ылмысты-атару ыыны нормасы деп субъектілерді тиісті мінез-лы лгісін жн атысушыларды ыты атынасын айтамыз. Онда жалпыа бірдей міндетті ереже ойылады, жарлыа байланысты

ылмысты- атару ыы нормаларын белгілейтін тртіп ережесін зіндік ерекшелігіне байланысты жеке-жеке трге жіктеуге болады. Айтылан ы нормаларыны негіздері: а) реттеуші; ) мадатаушы; б) ораушы болып блінеді.

Реттеуші нормалар субъектілерді ыы мен міндеттерін жне баса да ылмысты-атару ы атынастарына атысушыларды белгілейді. За дебиетінде ыты реттеудегі тыйым салу нормасыны екі тсілі ерекшеленеді: рсат беру жне ерік беру. Рсат беру-нормативтік жарлыпен тікелей кзделген рсат. Ерік беру-тікелей тыйым салынбаанны бріне ерік берілген.

ылмысты-атару ыыны мадатаушы нормалары сотталандарды за абылдайтын мінез-лына жадай жасауа баытталан. ылмысты- атару ыыны мадатауш нормаларыны айырмашылыы – ол тек ы атынасыны жалыз субъектісіне, мекемесіне немесе жазаны атарушы баса бір орган кімшілігіне матауа ы береді. Екінші субъект – сотталандар осымша лайыты мадатауа ы беруді талап ете алмайды, ол шін ебек сііруі тиіс. кімшілік мадатауа шешім абылдаанда сотталандарды тртібін жасы деп сипаттайтын малматтарды басшылыа алады.

ораушы нормалар – ылмысты жазаны атару прцесінде пайда болатын ы атынастарын орауды амтамасыз етуге шаыратын нормалар.

ылмысты-атару ы нормалары наты жазаны теу жадайы мен тртібін белгілей отырып, жазаны атару жадайында жне процесінде пайда болатын оамды атынастарды мемлект мддесінде реттеп, оан ы атынастарыны маызын береді.

ылмысты-атару ы атынастарыны есебіне кіретіндер: жазаны орындайтын мемлекет мекемелері мн органдары, баылау комиссиялары, лауазымды адамдар, кмелетке толмаандар туралы комиссиялар, ебек жымдары, сотталандар жне оларды жаын-жуытары.