Дріс 7. Сотталандарды ебегін ыты реттеу
Жоспар:
Сотталандарды ебегін йымдастыруды негізгі принциптері мен трлрі
Бас бостандыынан айыруа сотталандарды ебек ету жадайлары жне оан тлеу
Негізгі ымдар: Азап шектірмеу талабы. Жеке ндіріс рекеті.
Сотталандарды ебек проблемасы кп аспектілі, сондытан мны арауды белгілі бір зіндік иындыы бар. Бл туралы ТМД елдерінде сотталандарды ебегін пайдалануды орындылыы жнінде рдайым айтыс, талас пікірлер болып жр.
Сотталандарды ебегін пайдалануда арсылары тмендегідей негізгі длелдерді келтіреді:
а) брыны елдерінде сотталандарды ебегі алыптан тыс лайтылып крсетілген. Егер де ол зада ресми трде млімденіп жне сотталандарды тзеуді негізгі амалы ретінде аралан болса, ал тжірибеде ебекпен тзеу колонияларыны барлы рекеті шын мнісінде ндірістік тапсырмаларды орындауа баынан болатын. Ебекпен тзеу мекемелері ндірістік ксіпорын ретінде жмыс жасап, жоспар орындап жне пайда келуге міндетті болан. Бірінші орында алай да болса ндіріс жоспарын орындау міндеті ойылан, ал тзеу масаты екінші орына ысырылан;
) сотталандар істейтін ксіпорындары шыаран німдерді сапасы кбінесе тмен болды. Сондытан нарыты экономикалы арым-атынаса кшкенде оны кбі талап етілмей алды, ксіпорын нім клемін кенеттен тмендетіп алды.
Негізгі принциптеріні бірі- ол сотталандар ебегі, олара азап шектірумеу талабы. Бл жадай азастан Республикасы задарында да белгіленген. Ал азастан Республикасы ылмысты-атару кодексіні жалпы блімі нормаларында бл жадай жанама трде ескерілген.
азастан Республикасыны ылмысты – атару кодексінде сотталандарды ебекке жмылдыруды йымдастыру туралы жеке тарау берілген. Онда сотталандарды трліше ебекке тарту жнінде біратар баптар берілген. Сотталандарды ебегін йымдастыру лгілерін зерттеу масатында бл за бліміні мазмнынын баяндау орынды сияты. Ол сотталандарды ебек рекетіні келесі трлерін белгілейді.
- тзеу мекемелеріні ксіпорындары жйесінде;
- ылмысты-атару жйесіндегі мемлекеттік ксіпорындарында;
- р трлі меншік нысанындаы мекеме аумаында немесе сыртындаы ксіпорын объектілерінде;
- мекемедегі жай шаруашылы ызметтерінде;
- дербес ебек ызметімен айналысуды.
Тзеу мекемесінде жазаны теп жрген адамдарды аптадаы жмыс кніні затыы азастан Республикасыны ебек туралы Заы белгілеген нормадан аса алмайды. Демалыс пен мейрам кндері сотталандар жмыстан босатылады, ал оларды бл кндері жмыса тарту ажет болса, онда олара демалыс кндері бір айды ішінде беріледі.
Бас бостандыынан айрылан адамдарды ебегі, оны саны мен сапасына сйкес нормалармен халы шаруашылыы салачсында сас кші бар бааа тиісті тленеді.
Сотталанны ебегін сыйлы жйесімен тлеу, жмысшылара тариф арылы ебек млшеріне арай тленетін, мамандытар мен жмыстарды тізімінде крсетілген ыссы, ауыр, зиянды, те зиынды жадайдаы жмыстарда істейтін, осыан лайыты халы шаруашылыында істейтін жмысшылар мен ызметкерлерге тленетін коэффиценттер мен ебек аыа осымша тлеуді баса трлері блара да таратылады. Біра кп жыл сіірген ебегі шін сый берілмейді.
Е аз млшердегі ебек аыны сотталандарды есеп бетіне тсіру шін ай сайын жаса бастыы цех бастыымен немесе аа шебермен бірлесе отырып жне ебекті йымдастыру мен ебек аысыны блім бастыы тексергеннен кейін тзеу мекемесіні бастыы немесе оны орынбасары бекітеді.
Сотталандарды ебек аысынан сталымдар алынаннан кейінгі аландары оны есеп бетіне кіргізіледі жне белгіленген ретпен аудару есебі арылы олар пайдалана алады.
Дріс 8. Жазаны теуден босату. Тзету серлеріні орытындысын баянды ету.
Жоспар:
Жазаны теуден босатуды ыпен реттеу, оны трлері мен негіздері
Сотталандарды жазаны теуден босату тртібі