Практикалы саба таырыптары
Жбанов атындаы Атбе ірлік мемлекеттік университеті
Жаратылыстану факультеті
Биология» кафедрасы
СИЛЛАБУС
Микробиология (2 кредит)
В060700 – «Биология» мамандыы
Курс
Оу жылы
Жбанов атындаы Атбе ірлік мемлекеттік университеті
Syllabus
Микробиология (2 кредит)
| Саба ткізу уаыты мен орыны | ОСЖ-ны ткізу уаыты мен орыны | Оытушыны аты-жні | Байланыс, тел, email |
| .Молдалова даылы, 34 | Бейсенбі 15.00 | А..алиева Р.Б.Бисалыева | Email: aigul_03@mail.ru |
ОУ ПНІНІ СИПАТЫ: Студенттерге прокариоттарды маызды асиеттерімен, оларды физиологиясы жне биохимиясымен таныстырып, микробиология саласыны жалпы биологиялы жне практикалы маызын крсету, микробиологияны баса пндермен зара байланысын анытап, микробиология саласындаы жаалытар жнінде тсінік беру.
КУРСТЫ МАСАТ-МІНДЕТТЕРІ: Микробиология пніні негізгі масаты микроорганизмдерді асиетімен, оларды физиологиясы мен метаболизміні ерекшеліктерімен таныстыру жне микроорганизмдерді оршаан ортаны ораудаы практикалы рлін айындау.
ОУ ПНІНІ ЫСАША МАЗМНЫ: прокариоттарды физиологиясы жне биохимиясымен таныстырып, микробиология саласыны жалпы биологиялы жне практикалы маызын крсету, микробиологияны баса пндермен зара байланысын анытау.
Берілген курсты стті аятааннан кейін студент келесідей абілеттерді мегереді:
Білуге тиіс:
- Сйы жне тыыз оректік орталар;
- «Ілінген тамшы», «жаншылан тамшы» препараттары;
- Бекітілген, боялан жаынды препараттар;
- Тыыз оректік ортадаы микробтар сімі;
Біліктілігі болуы:
- Сйы жне тыыз оректік орталар (негізгі) рамын дайындай алуы;
- «Ілінген тамшы», «жаншылан тамшы» препараттарын дайындауды;
- Бекітілген, боялан жаынды препараттар дайындау;
- Сйы жне тыыз оректік орталара материалдарды бактериологиялы ілмекпен себуді;
- Микроскопты трлерін, жарыты микроскопты рылымын, жмыс жасау принциптерін;
- Тыыз оректік ортадаы микробтар сімін (колония) сипаттауды;
-Дайын демонстрациялы жаынды препараттардан микроорганизмдер морфологиясын ажырата алу.
Дадысыны болуы:
-микробиологиялы зертханаларда жмыс жасау ережелерін;
-биологиялы, иммерсиялы жйелі микроскоптармен жмыс істеуді;
-жаынды микропрепараттар дайындауды, бояу дістерін;
-микроорганизмдерді жасанды оректік орталарда сіріп, бліп алуды;
-негізгі оректік орталар рамын, трлерін, дайындау дістерін;
-зертханалы ыдыс-жабдытарды зарарсыздандыруды дістерін.
КУРС ПРЕРЕКВИЗИТІ: Арнаулы курста оылатын материалдарды студенттерді игеруі, оларды орта білім беру орындарында жне институтты 1-2 курстарында оылан: биохимия, ботаника, зоология, цитология жне гистология жне т.б. пндерден алан білімдеріне негізделеді.
КУРС ПОСТРЕКВИЗИТІ: Микробиология бойынша алан білімдерііз келешекте биотехнология жне О, молекулалы биология жне жеке даму биологиясы курсын оу барысында зертханалы сабатарда пайдаланылады.
БІЛІМДІ БААЛАУ:
Аымдаы баалау: осы курсты барысында баалау стратегиясы ретінде келесідей баалау дістері олданылады: жазбаша баылау жмысы, й тапсырмасы (крсеткіштерді математикалы есептеулер, талдаулар, салыстырула, жазбаша тапсырмалар т.с.с.), ауызша срау, тест тапсырмалары, іздену жмыстары (жоба, курсты жмыс, презентация), мнжазба, эссе т.с.с.
Аралы баылау (баылау жмысы): баылау жмысы курста ткен блімдер бойынша теориялы жне практикалы, лабораториялы (есептеу жне шыармашылы) тапсырмаларды амтиды.
Жеке зіндік жмыс: курс таырыптары бойынша семинар сабатарында тапсырмалар, й тапсырмаларын, шыармашылы тапсырмаларды орындау, ситуацияларды талдау, кнделікті апаратты материалдарды пайдалану ескеріледі.
й тапсырмасы: й тапсырмаларын студенттер міндетті трде дайындайды жне ОСЖ сабатарында кесте бойынша тапсырады. Белгіленген уаыт мерзімінен кейін тапсырылан й тапсырмаларына баа тмендетіледі.
Коллоквиум: ткен материал бойынша семестрде екі рет студенттен ауызша жауап алу трінде жргізіледі. Коллоквиум сратары студенттерге алдын-ала беріледі.
Курсты жмыс, мнжазба эссе, презентация, графикалы-есеп жмысы: наты таырып бойынша дайындалады, баалау кезінде таырыпты мазмныны ашылуы, ылыми дебиеттерді пайдаланылуы, баяндалу стилі, крнекі ралдарды пайдаланылуы, Р Задарын, Р кіметіні Жарлытарын, нормативтік жне дістемелік материалдарды, негізгі дебиеттерді мегеру жадайы ескеріледі. Зерттеу жмысы бекітілген мерзімнен кейін абылданбайды жне бааланбайды.
Аралы баылау тестері: ткен материалдар бойынша 10 жне одан жоары тапсырмаларды амтитын тесттер. Тест семестрде екі рет 7 жне 15 апталарда кесте бойынша ткізіледі.
орытынды емтихан: орытынды емтихан семестр соында ткізіледі. Емтихан абылданатын кн деканатты емтихан кестесінде крсетіледі. Емтихан компьютерлік тестілеу нысанында жргізіледі. Тесттер курс бадарламасыны барлы блімдері бойынша тапсырмаларды амтиды. Емтихан уаытында дріс кшірмелерін, кітаптарды, ртрлі жазбаларды пайдалануа тыйым салынады. Баа тмен болан жадайда, оны ктеру шін, осымша тапсырмалар берілмейді. Емтиханны ткізілу тртібін сатамаан студент, емтиханды тапсырудан босатылып, емтиханды тапсырмаан ретінде есептелінеді.
орытынды баа: семестр соында студенттер барлы пндер бойынша 100 балл (40 %) клемінде есептелінетін емтихан тапсырады.
МОДУЛЬ БОЙЫНША ПННІ ТАЫРЫПТЫ ЖОСПАРЫ:
| № р/с | Модульді атауы мен дрістерді таырыптары | Дріс сабаы (са) | Лабор. жмысы (са) | зіндік жмыс (са) | Аымды баылау формалары | Аралы баылау формалары |
| І модуль | ||||||
| Кіріспе. | - | Блиц-тест | ||||
| Микробиологияны алыптасуы мен дамуы | - | |||||
| Микроорганизмдер леміні алуантрлілігі | диалог | |||||
| Бактерияларды морфологиясы жне ультрарылымы | диалог | |||||
| Микроорганизмдерді суі жне даылдау | диалог | |||||
| ІІ модуль | ||||||
| Энергетикалы жне биосинтетикалы процестер | Блиц-тест | |||||
| Микроорганизмдер генетикасы | Блиц-тест | |||||
| Микроорганизмдер тіршілігіне физика жне химиялы факторларды сері | Блиц-тест | |||||
| Микроорганизмдерді микро жне макроорганизмдермен арым атынасы | Блиц-тест | |||||
| Микроорганизмдер систематикасы | ||||||
| Барлыы | емтихан |
ЛЕКЦИЯ ТАЫРЫПТАРЫ:
| № р/с | Таырыпты атауы | Дріс жоспары, негізгі дидактикалы бірліктер | Аымды баылау формалары |
| Модуль 1 | |||
| Кіріспе | Микробиология пні Микробиология пні, масаты, міндеттері. | Блиц тест | |
| Микробиологияны алыптасуы мен дамуы | Микробиологияны алыптасуы мен дамуы 1.Микробиология ылымыны даму кезедері (А.Левенгукті микроорганизмдерді ашу жаалыы. 2. Микробиологияны пн ретінде алыптасуындаы Л.Пастерді ролі. Р.Кох, Д.Листер, М.Бейеринк, И.И.Ивановский, В.Л.Омелянский, А.Клюйвер, К.Ван-Ниль, К.Везе ебектеріні маызы). 3.Микробиологияны ртрлі салаларыны пайда болуы: зерттеу обьектілері бойынша (бактериология, микология, паразитология, вирусология), микроорганизмдерді мекен ету ортасына арай (су, топыра, аэромикробиология), олданылу сфералары бойынша (медициналы, ауылшаруашылы, ветеринарлы, нерксіптік, геологиялы жне т.б). 4.Микробиологияны азіргі жаа баыттары мен даму тенденциялары. Микробиологияны азастанда дамуы | Блиц тест | |
| Микроорганизмдер леміні алуантрлілігі | Микроорганизмдер леміні алуантрлілігі 1.Микроорганизмдер лемі, жалпы тн белгілері мен алуан трлілігі. 2. Прокариот жне эукариот микроорганизмдер, оларды ерекшеліктері. 3. Тірі организмдер жйесіндегі бактериялар орны. 4. Прокариоттарды негізгі блімдері: эубактериялар, археялар, микоплазмалар, оларды ерекшеліктері. | Блиц тест | |
| Бактерияларды морфологиясы жне ультрарылымы | Бактерияларды морфологиясы жне ультрарылымы 1.Прокариот клеткаларыны млшері, пішіні жне химиялы рамы. 2. Клетка пішіндеріні лшем бірлігі, тн белгілері мен кпклеткалы пішіні. 3. Прокариот клеткаларындаы ана тн оспалар мен клетканы химиялы рамы. 4. Жеке компоненттеріні рылысы мен функциясы. Фирмикутты жне грацикулитті бактерияларыны клетка абышасыны рылысы. | ||
| Микроорганизмдерді суі жне даылдау | Микроорганизмдерді суі жне даылдау 1. Микроорганизмдерді топыратан, судан, таамды німдерден бліп алу дістері 2. оректік орталарды рамы мен физикалы кйіні негізгі типтері. Микроорганизмдерді даылдау дістері. 3. Прокариоттарды оректенуі. оректену жолдары. 4. Прототрофтар, ауксотрофтар, паратрофтар. Сапрофиттер, паразиттер. | ||
| Модуль 2 | |||
| Энергетикалы жне биосинтетикалы процестер | Энергетикалы жне биосинтетикалы процестер 1. Гетеротрофтар мен автотрофтыларда энергетикалы жне биосинтетикалы процестерді зара байланыстылыы. 2. Энергетикалы процестер. Энергия алу жолдары 2. Ашу. Ашу тсінігіні анытамасы. Спирттік ашу. Пастер эффектісі. Ашуды ш трі. Стышылды, мырсаышылды, майышылды 3. Тыныс салу. Анаэробты тыныс алу. Аэробты тыныс алу. Электрондар доноры жне акцепторлары. 4. Аэробты тыны салу. Оттегіні ртрлі субстраттарды тотытыруа атысу трлері. 1. Бейорганикалы осылыстарды автортрофты жне гетеротрофты тотыуы. 2. Нитрификация процесіні фазалары. 3. Биосинтетикалы процестер. Автотрофтар мен гетероторфтарды кмірышыл газыны ассимиляциясы. 4. Азот осылысыны игерілуі. 5. Микроорганизмдердегі метаболизміні реттелуі. | ||
| Микроорганизмдер генетикасы | Микроорганизмдер генетикасы 1. Фенотипті жне генотипті згергіштік. згергіштікті мутациялы табиаты. 2. Мутация жиілігі, оларды алуан трлілігі. Мутация типтері. Спонтанды, индуциялы, радиациялы жне химиялы мутагенез. 3. Популяциялы згергіштік. ртрлі мутанттарды срыптау. 4. Микроорганизмдерді мутанттарын ылыми зерттеулер мен практикалы масатта олдану. | Блиц тест | |
| Микроорганизмдер тіршілігіне физика жне химиялы факторларды сері | Микроорганизмдер тіршілігіне физика жне химиялы факторларды сері 1. Микроорганизмдерге оршаан орта факторларыны сері.Микроорганизмдерді температураа байланысты суі. 2. Микроорганизмдерге гидростатикалы ысымны сері. Микроорганизмдерді суды ажетсінуі 3. Микроорганизмдерді молекулалы оттегіне атынасы. 4. Радиация, микроорганизмдерге сер ету сипаты. Микроорганизмдерді ультраклгін жне ионданушы сулелерге тзімділігі. 5. Микроорганизмдерді таралуы жне биогеохимиялы тіршілік рекеті. Прокариоттарды тіршілік ету аймаы. 6. Микроорганизмдерді ауа, топыра, суоймаларында таралуы жне рлі. Микроорганизмдерді кміртегі, азот, ккірт, фосфор жне баса да табии элементтерді айналым цикліне атынасы. Топыра нарлыы мен топыра тзілу процесіндегі сері. | Блиц тест | |
| Микроорганизмдерді микро жне макроорганизмдермен арым атынасы | Микроорганизмдерді микро жне макроорганизмдермен арым атынасы 1. Микроорганизмдерді зара арым атынасы. Симбиоз типтері: (нейтрализм, антоганизм, комменсализм, мутуализм, паразитизм, жыртышты). 2. Микроорганизмдер мен сімдіктер. Ризосфералы жне эпифитті микрофлора. Симбиозды азотфиксация. Микоризалар. Фитопатогенді микроорганизмдер. 3. Адамны алыпты микрофлорасы, оны ызметі. Адам жне жануарлардаы патогенді микроорганизмдер. Патогенділік факторлары. 4. Микроорганизмдерді олданылу аймаы. Микроорганизмдерді олданылуа негізделген таамды ндіріс. | Блиц тест | |
| Микроорганизмдер систематикасы | Микроорганизмдер систематикасы 1. Прокариоттар систематикасыны негізгі принциптері. Бактерияларды дстрлі фенотиптік систематикасы. 1. Бактерияларды азіргі фенотиптік систематикасы. 2. Бактерияларды филогенетикалы систематикасы. Берги прокаритоттарды анытамалыы. 3. Бактерияларды жеке топтамасыны сипаттамасы. | Блиц тест |
Практикалы саба таырыптары
| Апта | Саба жоспары, негізгі дидактикалы бірліктер | Сааты |
| Модуль 1 | ||
| Микробиологиялы зертханада жмыс істеу ережесі. Студенттерді зертханада микробтар сімімен жмыс істеуді ережелерімен тсіндіру. | ||
| Микробиологиялы препараттарды дайындау дісі Фиксацияланан клеткалар препараттарын дайындау: жынды дайындау. жындыны кептіру. фиксациялау. бояу. | ||
| Бактерияларды морфологиясы. Микроорганизмдерді тірі кйінде зерттеп, оларды озалу баытын анытау. 1. Микроорганизмдерді таза сімдерімен бекітілген жаындылар дайындау. 2. Жаншылан жне «аспалы тамшы» тсілімен жаынды дайындап, пішіні мен озалысын баылап суретін хаттама трінде орындау. 3. Демонстрациялы препараттарды арап (таяша, кокка, иілген, жіпшелі микробтар) пішінін, орналасу ерекшелігін ажырату, суретін салу. | ||
| Бояу дісі. Жай жне крделі трлері 1. Бояуды жай жне крделі дістерін олдана отырып, морфологиялы ерекшеліктеріне кіл аудару 2. Микроскопты иммерсиялы жйесімен жмыс жасауа йрену 3. Пробиркадаы таза сімдерден І-ші саата бекітілген жаындылар дайындау; ол шін жаынды дайындауды 4 сатысын, бекіту тсілін мегеру 4. Дайындаан жаындыларды микроскопты иммерсиялы жйесі арылы арап, суретін салу | ||
| Бактерияны рылымды элементтерін анытау. Анытау дістері 1. Негативті тірі клеткадаы капсуланы анытау. (Бурри дісі) 2.Спораны анытау - Леффлер дісі 3. Бактерия жіпшелерін анытау | ||
| Саыраулатар морфологиясын зерттеу 1. Ашыты саыраулатарыны морфологиясын зерттеу. 2. Гликогенді анытау. 3. Нейссер бойынша волютинді анытау. | ||
| Модуль 2 | ||
| Микроорганизмдерді сіру арылы санау. 1.Сйылту дісімен микробтарды агар астына себу, сіру жне есептеу. 2. Петри табашасына себу. 3. скен колонияларды санау. | ||
| Аэробты жне анаэробты микроорганизмдерді сіру дістері 1. Аэробты микроорганизмдерді атты оректік ортаны бетінде жне сйы орталарда сіру. 2. Анаэроб микроорганизмдерді сіру. | ||
| Сырты орта жадайларыны микроорганизмдерге сері Лабораториялы саба жоспары: 1. Ылалдылыты микроорганизмдерге сері. 2. Жарыты микроорганизмдерге сері. 3. Температураны бактериялар дамуына сері. | ||
| оректік орталарды дайындау дістері. оректік орталар жне зертханалы ыдыс ралдарын зарарсыздандыру дістері. 1. ЕПС (ет-пептон-сорпасын) дайындау. 2. ЕПА (ет-пептон-агарын) дайындау. 3. Петри табашадаы микроорганизмдер колониясын санау | ||
| Ашу процесі І. Ст ышылды ашу процесі ІІ. Май ышылды ашу процесі ІІІ. Май ышылын сапа реакциясы бойынша анытау. | ||
| Микроорганизмдер серінен азотты заттарды згеріске шырауы Белок німдерін анытау тсілдері: 1. Аммиакты анытау. 2. Ккіртсутекті анытау. | ||
| Топыратаы микроорганизмдер санын жасанды оректік ортаа себу дісімен анытау 1.Топыра суспензиясын дайындау: 2. Петри табашадаы микроорганизмдер колониясын санау. | ||
| Ауа микрофлорасын зерттеу 1. Блмені ауа микрофлорасын зерттеу: 2. Петри табашадаы микроорганизмдер колониясын санау. | ||
| Су микрофлорасын зерттеу 1. Суды тексеру 2. Петри табашадаы микроорганизмдер колониясын санау. |
СЖ тапсырмалары___
Баылау жмысы
Нса 1
Микробиология ылымыны дамуына лес осан алым зерттеушілер жне оларды маызды ашулары
1.Микробиология дамуыны алашы кезеі: Л.Левенгук, Д.Самойлович
2.ХІХ . екінші жартысы: Л.Пастер, Р.Кох, И.Мечников, П.Эрлих, Д.И.Ивановский
3.ХХ асырды бірінші жартысы: С.Провацек, П.Раус, Д.Эрел, Ш.Кальмет, К.Герен, З.В.Ермольева
4.ХХ асырды ІІ-жартысы. (азіргі кезе): О.Эвери, Д. Уотсон, Ф.Крик, Р.Галло, Р.Гут, М.Ф.Бернет, С.Н.Виноградский, Н.Ф.Гамалея. В.Д.Тимаков
Нса 2
Микроорганизмдер генетикасы жне микробиологиялы ндіріс
1.нерксіптік маызы бар микроорганиздер жне оларды олданылу баыттары:
- таам ндірісі;
- фармацевтика;
- аминышылдары, витаминдер мен ферменттер ндіру;
2.Микроорганизмдер- генетикалы зерттеулер шін е олайлы нысан.
3.Популяциялы генетика негізі
Нса 3
Саыраулатар, арапайымдылар, актиномицеттер, спирохеталар, микоплазма жне риккетсиялар морфологиясы , рылысы, анытау дістері.
1.Саыраулатар морфологиясы, кбеюі, ультрарылымы, бояу дістері.
2.Спирохеталар, рылымы, бояу дістері
3.арапайымдылар, трлері, рылымды ерекшеліктері, зерттеу дістері
4.Микоплазма жне рикетсиялар, морфологиялы , рылымды ерекшеліктері, зерттеу дістері
Нса 4
Хромосомадан тыс тымуалаушылы факторлары
1.Плазмидалар трлеріне сипаттама
2.Транспозондар
3.ІS-ізашарлар (элементтер)
4.Біркелкі жне кеміс фагтар.Тжірбиеде олдануы.
Нса 5
Табиаттаы зат айналым жне оан микроорганизмдерді атысы
1.Табиаттаы лкен (абиогендік) жне кіші (биогендік)зат айналымдары
2.Зат айналым трлері,
- азот айналымы,- аммонификация нитрификация, денитрификация
- кміртегі айналымы – ашу процесі жне оны трлері;
- ккірт айналымы;
- фосфор жне темір айналымы
3.Минерализация процесіні табии ортадаы маызы.
Нса 6
Вирустарды сіру дістері
1.Вирусологиялы зерттеу дістеріні ерекшеліктері
2.Вирустарды сіру дістері:
- клетка даылында;
- тауы рыында
- сезімтал жануарлар азасында
3.Бактериофагтар, трлері, сипаттама. Зерттеу дістері (титрлеу)
4.Фагтарды олданылуы.
Нса 7
Иммунитет оранышты бейарнамалы факторлары. Фагоцитоз.
1. Иммунитет туралы гым, жіктелуі (шыу тегі, сер ету, механизмі бойынша)
2. Жергілікті иммунитет
3. Фагоцитоз. Фагоциттеуші клеткалар, фагоцитозды сатылары
4. Лизоцим, асиеттері
5. Тері, шырышты абат жне абынуды оранышты ролі
6. алыпты микрофлора, маызы.
Нса 8
сімдіктер мен микроорганизмдер арасындаы арым-атынас
1. Ризосфера микробтары, трлері, негізгі ызметі
2. Эпифиттік микроорганизмдер, тіршілік орны, ерекшелігі
3. Микориза: эндо жне эктомикоризалар айырмашылыы
4. Микробтар бліп шыаратын физиологиялы белсенді заттарды сімдіктер шін маызы
Нса 9
Топыра микробиологиясы
1.Микроорганизмдерді топырата таралуы жне сапалы рамына сері
2.Ризосфера
3.Пестицидтерді топыра микроазаларына сері
4.Микроб-активаторлар, микробингибаторлар
5.К орадаы микробиологиялы процесстер
Нса 10
Ауа жне су микробиологиясы
1.Микроорганизмдерді экологиялы орталары.
2.Су микрофлорасы: теіз мхит сулары мен ашы су оймалары, жер асты суларыны микробты рамы; судаы ашу, шіру процестері, маызы.
3.Ауыз суды санитарлы – микробиологиялы баалануы (гост бойынша)
4.Ауа микрофлорасыны сапалы рамы.
5.Жабы блме ауасыны санитарлы микробиологиялы баалануы.
6.Ауа, су арылы таралатын аурулар
Нса 11
Тйнек бактериялары кмегімен ризоторфин препараттарын алу
1. Тйнек бактерияларына сипаттама
2. Тйнек бактериялары кмегімен ризоторфин препараттарын алу
Нса 12
Табиаттаы микроорганизмдерді зара арым-атынасы. Антибиотиктер
1.Микроораганизмдерді зара арым атынасы
2.Енжарлы (пассивный) немесе бсекелестік антагонизм
3.Антибиотиктер
Нса 13
Патоген микроорганизмдер
1. Патоген микроорганимдерге сипаттама
2.Адам мен жануарларды вирусты аурулары
3.Аурулармен кресу шаралары
Нса 14
Ашу процесін ндірісте олдану
1. Ашу процесіне сипаттама
2. Ашу процесіні трлері
3. Ашу процесін ндірісте олдану
Нса 15
Топыраты нарлыын арттырудаы микробиологиялы препараттар
1. Топыра микроорганизмдеріне сипаттама
2. Топырата жретін микробиологиялы процестерге микроорганизмдерді атысуы
Тест тапсырмалары
Тест тапсырмалары
1. те майда жай кзге крінбейтін азаларды зерттейтін ылым саласы:
A) Биология B) Микробиология C) Биотехнология D) Энзимология E) Генетика
2. Вирусологияны негізін алаушы алым:
A) Н.Ф.Гамалея B) Д.И.Ивановский C) Г.Рамон D) Л.А.Зильбер E) З.В.Ермолева
3. Туберкулез ауруыны оздырышын (таяшасын) ашан алым:
A) Р.Кох B) И.Мечников C) Д.Сальмон D) М.П.Чумаков E) А.Левенгук
4. Бактерияларды арынды дамуы ай фазада жреді:
A) тежелу жне даму фазасында C) тежелу фазасында
B) даму фазасында D) траты фазасында E) даму жне траты
5. Микропрепараттарды дайындау этаптарын крсетііз:
A) жаынды дайындау, кептіру
B) жаынды дайындау, кептіру, бекіту
C) йнек дайындау, жаынды дайындау, кептіру
D) йнек дайындау, жаынды дайындау жне бояу
E) жаынды дайындау, кептіру, бекіту жне бояу
6. Спиралл трізді бактериялар:
A) балдырлар мен бактериялар C) бактериялар мен бацилдар
B) бацилдар мен спириллалар D) саыраулатар E) вибриондар мен спириллалар
7. Жзім шоырына сап орналасан шар трізді микробты крсетііз:
A) стрептококк C) микрококк E) сарцина
в) стафилококк D) бацилла
8. Клетка рылымы жо организмді крсетііз:
A) бактерия B) микоплазма C) вирус D) балдыр E) жасыл балдыр
9. Барлы жануарлар, сімдіктер жне микроорганизмдер денесінде тзілетін белок сипаты бар органикалы зат:
A) витаминдер B) ферменттер C) антибиотиктер D) амин ышылдары E) гормондар
10.Ферменттерді тыш ашан алымды тадаыз:
A) Д.Берги B) А.Левенгук C) Д.И.Ивановский D) И.Мечников E) К.С.Кирхгофф
11. Микроорганизмдер трлі температураа бейімделуіне байланысты аншаа блінеді:
A) 2 B) 4 C) 7 D) 3 E) 6
12. Психрофильді микроорганизмдер:
A) салын сйгіштер
B) орташа температурада тіршілік ететін микроорганизмдер
C) жоары температурада тіршілік ететін микроорганизмдер
D) орташа жне жоары температурада тіршілік ететін микроорганизмдер
E) дрыс жауабы жо
13. Сырты пішініне арай бактериялар нешеге блінеді:
A) 2 B) 4 C) 5 D) 3 E) 6
14. Белгілі бір асиетті траты кйде саталып, рпатан рпаа беріліп отыруы:
A) тымуалаушылы C) модификация E) трансформация
B) згергіштік D) трансдукция
15. Морфологиялы белгілері ртрлі, бір трге жататын микроорганизмдер культурасы:
A) микроорганизм B) штамм C) колония D) клон E) культура
Тест тапсырмалары
1. Спора тзетін микроорганизмдер:
A) балдырлар B) бацилдар C) бактериялар D) саыраулатар E) микрококктар
2. Таяша трізді бактериялар:
A) балдырлар мен бактериялар C) бактериялар мен бацилдар
B) бацилдар мен спириллалар D) саыраулатар E) вибриондар мен спириллалар
3. Химиялы рамына арай оректік орта нешеге блінеді:
A) 2 B) 4 C) 3 D) 5 E) 6
4. Ашу процесін зерттеген алым:
A) Д.Берги B) А.Левенгук C) Д.И.Ивановский D) И.Мечников E) Л.Пастер
5. Микроорганизмдерді тіршілік ететін ортасын тадаыз:
A) топыра, су, ауа B) су C) су, организм D) топыра, организм E) топыра, су
6. Ст ышылды ашуды аралас трін белгілеіз;
А) Гетероферментативті B) Гомоферментативті C) Голофитті D) Ферментатифті E) Барлыы дрыс
7. Морфологиялы жне физиологиялы асиеттеріне арай саыраулатар анша класа блінеді:
A) 2 B) 4 C) 5 D) 3 E) 6
8. Тек жыныссыз жолмен кбейетін саыраулатар:
A) Базидиомицеттер C) жетілгендер E) ашыты саыраулатар
B) Аскомицеттер D) жетілмеген саыраулатар
9. Бактерия клеткасындаы тым уалаушылы апарат орнын крсетііз:
A) цитоплазма C) спора E) мезосома
B) нуклеоид D) капсула
10. Бекітілген, боялан жаынды препарат дайындауды неше сатысы бар:
A) 2 B) 4 C) 5 D) 3 E) 6
11. Спирттік ашу процесінде олданылатын тсілдер:
A) тменгі, жоары жне беткі C) беттік жне тптік
B) жоары жне беткі D) тменгі жне тптік E) тптік
12. Мицелийі нашар жетілген немесе млде болмайтын саыраула класы:
A) базидиомицеттер C) хитридиомицеттер E) ашыты саыраулатар
B) аскомицеттер D) жетілмеген саыраулатар
13. Саыраулаты вегетативтік денесін райды:
A) ризоидтар B) тамырлар C) мицелий D) тбіртек пен алпаша E) таллом
14. Бактериялар типі анша класа блінеді:
A) 2 B) 4 C) 7 D) 5 E) 6
15. Микроорганизмдерді озалысын анытау (тірі кйінде зерттеу) дісі:
A) грамм дісімен бояу C) серлестік ою (серологиялы діс ) E) ондай діс жо
B) «ілінген тамшы» дісі D) тері –аллергиялы сына ою
Жазбаша сра
1 Микробиология, ( micros - ---, --- , bios- ------, logos - ------) ------------------ ылым саласы.
2.Суреттегі микрорганизмдерді формаларын анытау
3. Бактериялар сыры пішініне арай негізінен 3 топа блінеді.
1. Шар трізділер - ---------. Оларды клеткалары - -------------------------------------.
2. Таяша трізділер – ------------. Клеткалары - ------------------------------------------.
3. Спираль трізділер – -------- . Клеткалары- ------------------------- .
4. Байланысан су дегеніміз ------------
5.Бос су дегеніміз ----------------------------
6. Бактерия клеткасыны су фазалары - ---------------------------------
7.Пассивті диффузия - ------------------------
8. Активті диффузия - ----------------------------------
9. Микроорганизмдерді оректенуі азот кзіне байланысты----------------------- деп блінеді.
10. Микроорганизмдерді оректенуі кміртегі кзіне, яни кміртегін сііруіне сйкес ----------------------- деп блінеді.
Аралы баылау
Нса
1. те майда жай кзге крінбейтін азаларды зерттейтін ылым саласы:
А) Биология Б) Микробиология В) Биотехнология С) Энзимология Д) Генетика
2. Вирусологияны негізін алаушы алым:
А) Н.Ф.Гамалея Б) Д.И.Ивановский В) Г.Рамон С) Л.А.Зильбер Д) З.В.Ермолева
3. Туберкулез ауруыны оздырышын (таяшасын) ашан алым:
А) Р.Кох Б) И.Мечников В) Д.Сальмон С) М.П.Чумаков Д) А.Левенгук
4. Термостатты не шін пайдаланады:
А) микроорганизмдерді сіру шін
Б) зертхана ыдыстарын, оректік орталарды зарарсыздандыру шін
В) бактерияларды сзу (фильтрлеу) шін
С) микроорганизмдерді сатау шін
Д) микроорганизмдерді зарарсыздандыру шін
5. Сырты пішініне арай бактериялар нешеге блінеді:
А) 2 Б) 4 В) 5 С) 3 Д) 6
6. Жзім шоырына сап орналасан шар трізді микробты крсетііз:
А) стрептококк Б) сарцина В) стафилококк С) бацилла Д) микрококк
7. Микропрепараттарды дайындау этаптарын крсетііз:
А) жаынды дайындау, кептіру
Б) жаынды дайындау, кептіру, бекіту
В) йнек дайындау, жаынды дайындау, кептіру
С) йнек дайындау, жаынды дайындау жне бояу
Д) жаынды дайындау, кептіру, бекіту жне бояу
8. Бекітілген боялан жаынды препарат дайындауды неше сатысы бар:
А) 4 Б) 2 В) 7 С) 5 Д)7
9. Микроорганизмдерді озалысын анытау (тірі кйінде зерттеу) дісі:
А) грамм дісімен бояу
Б) «ілінген тамшы» препаратын дайындау
В) серлестік ою (серологиялы діс )
С) тері –аллергиялы сына ою
Д) ондай діс жо
10.Эукариоттар патшалыына жатады:
А) вирустар Б) бактериялар В) саыраулатар С) риккетсиялар Д) микоплазмалар
11.Крделі бояу дісін сынан алым:
А) Л.Пастер Б) Э.Деннер В) И.Мечников С) К. Грам Д) А.Левенгук
12. Прокариоттар патшалыына жатады:
А) ыналар Б) бактериялар В) саыраулатар С) балдырлар Д) жоары сатыдаы сімдіктер
13. Спора тзу бактерия клеткасына не шін ажет:
А) сіп –кбеюі В) оректік заттар оры
Б) трді саталып алуына С) озалу шін Д) тыныс алу шін
14. Клетка рамында (бактерия) суды шамасы:
А) 15-20% Б) 10-20% В) 80-85% С) 30% Д) 90%
15. Бактерия клеткасында кездесетін су трлері нешеге блінеді:
А) 2 Б) 4 В) 5 С) 3 Д) 6
16. Бактерия спорасын анытау шін бояу дісін крсетііз:
А) Грамм дісі В) Нейссер дісі
Б) Пешков дісі С) Циль-Нильсон дісі Д) Гисс дісі
17. Бактерия клетка капсуласыны ызметі:
А) кбеюге атысады
Б) генетикалы млімет орны
В) оранышты
С) озалышты
Д) оректік зат ретінде
18.Бактерия клеткаларыны кбею фазалары:
А) тежелу, даму
Б) даму, траты, актив
В ) тежелу, даму, ырылу, актив
С) даму, траты, ырылу, актив
Д) тежелу, даму, траты, ырылу
19. Бактерияларды арынды дамуы ай фазада жреді:
А) тежелу жне даму фазасында В ) тежелу фазасында
Б) даму фазасында С) траты фазасында Д) даму жне траты
20. Клетка абырасыны негізгі ызметі:
А) пішін береді В) тыныс алу
Б) оранышты С) озалышты Д) генетикалы млімет сатау
21. Клетка рамында (бактерия) ра затты кездесу шамасы:
А) 15-20% Б) 10-20% В) 80-85% С) 30% Д) 90%
22. Бактерия клеткасындаы озалыс органы:
А) цитоплазма Б) нуклеоид В) спора С) капсула Д) талшы
23. Клетка рылымы жо организмді атаыз:
А) бактерия Б) микоплазма В) вирус С) балдыр Д) жасыл балдыр
24.Морфологиялы жне физиологиялы асиеттеріне арай саыраулатар анша класа блінеді:
А) 2 Б) 4 В) 5 С) 3 Д) 6
25.Егер жас шаынан ртрлі екі клетка осылса, онда оны:
А) изогамия Б) гетерогамия В) оогамия С) оогания Д) зооспора
26.Мицелийі нашар жетілген немесе млде болмайтын саыраула класы:
А) Базидиомицеттер
Б) Аскомицеттер
В) Хитридиомицеттер
С) Жетілмеген саыраулатар
Д) Фикомицеттер
27. Егер жас шаынан бірдей екі клетка осылса, онда оны:
А)изогамия Б)гетерогамия В)оогамия С)оогания Д)зооспора
28. Жетілмеген саыраулатар:
А) Базидиомицеттер
Б) Аскомицеттер
В) Архимицеттер
С) Деутеромицеттер
Д) Ашыты саыраулатар
29. Саыраулатарды кбею жолдары:
А бршіктену
Б) спора тзу арылы
В) жынысты жол
С) репродукция
Д) фрагментация
30. Ашыты саыраулатарды кбею жолдары:
А) жынысты, спора тзу арылы
Б) бршіктену, жынысты, вегетативтік жолмен
В) бршіктену, жынысты, спора тзу арылы
С) жынысты, спора тзу арылы
Д) вегетативтік, жынысты, спора тзу арылы
Нса
1. Микроорганизмдер трлі температураа бейімделуіне байланысты аншаа блінеді:
А) 2 B) 4 C) 7 D) 3 E) 6
2. Психрофильді микроорганизмдер:
A) салын сйгіштер
B) орташа температурада тіршілік ететін микроорганизмдер
C) жоары температурада тіршілік ететін микроорганизмдер
D) орташа жне жоары температурада тіршілік ететін микроорганизмдер
E) дрыс жауабы жо
3. Термофильді микроорганизмдер:
A) салын сйгіштер
B) орташа температурада тіршілік ететін микроорганнизмдер
C) жоары темп.а тіршілік ететін микроорганизмдер
D) орташа жне жоары темп.а тіршілік ететін микроорганизмдер
E) дрыс жауабы жо
4. Мезофильді микроорганизмдер:
A) салын сйгіштер
B) орташа темп.а тіршілік ететін микроорганнизмдер
C) жоары темп.а тіршілік ететін микроорганизмдер
D) орташа жне жоары темп.а тіршілік ететін микроорганизмдер
E) дрыс жауабы жо
5.Тірі организм оректенуіні трлерін тадаыз:
A) галозойлы, галофитті C) галозойлы
B) трофты D) галофитті E) гетеротрофты
6.Микроорганизмдерге тн оректену трін тадаыз:
A) галозойлы, галофитті C) галозойлы
B трофты D) галофитті E) гетеротрофты
7. Барлы жануарлар, сімдіктер жне микроорганизмдер денесінде тзілетін белок сипаты бар органикалы зат:
A) витаминдер B) ферменттер C) антибиотиктер D) амин ышылдары E) гормондар
8.Ферменттерді тыш ашан алымды тадаыз:
A) Д.Берги B) А.Левенгук C) Д.И.Ивановский D) И.Мечников E) К.С.Кирхгофф
9.Табиаттаы азот айналымы?
A) нитрификация C) денитрификция
B) аммонификация D) нитрлену E) Барлы жауап дрыс
10. Нитратты химиялы жолмен тотысыздануы?
А) жанама денитрификация C) тікелей нитрификация
B) тікелей денитрификация D) жанама нитрификация E) аммонификация
11. Аммонификация дегеніміз?
А) органикалы затты жай зата минералдануы
B) аммиакты азота айналып ауаа таралуы
C) нитратты нитритке айналуы
D) аммиакты микроорганизмдер кмегімен азот ышылына айналуы
E) нитритті аммиака айналуы
12. Денитрификация табиатта анша жолмен жреді?
А) 5 B)4 C) 6 D) 3 E) 2
13. Нитрификация дегеніміз?
А) органикалы затты жай зата минералдануы
B) аммиакты азота айналып ауаа таралуы
C) нитратты нитритке айналуы
D) аммиакты микроорганизмдер кмегімен азот ышылына айналуы
E) нитритті аммиака айналуы
14. Денитрификация дегеніміз?
А) Органикалы затты жай зата минералдануы
B) Аммиакты азота айналып ауаа таралуы
C) Нитратты нитритке, нитритті аммиака, аммиакты азота айналып ауаа шып кетуі
D) Аммиакты микроорганизмдер кмегімен азот ышылына айналуы
E) Нитритті аммиака айналуы
15. Нитрификация процесіні екінші сатысы андай микроорганизмдерді атысымен жреді?
А) Nitrozomonos B) Nitrobacter C) Nitrozospira D) Nitrozosystis E) Барлыы дрыс
16. Азотты ышыл тзілуіне атысатын микроорганизм?
А) Nitrozomonos B) Nitrobacter C) Nitrozospira D) Nitrozosystis E) Барлыы дрыс
17. Ккіртті сутекті ккірт ышылына айналуына атысатын микроорганизмдер?
А) Nitrozomonos, Nitrobacter C) Vibrio, Sporovibrio, Thiobacillus
B) Nitrozospira, Nitrozosystis D) Leptothrix, Metallogenium E) Барлыы дрыс
18. Темір осылыстарыны згерістеріне атысатын микроорганизмдер?
А) Nitrozomonos, Nitrobacter C) Vibrio, Sporovibrio, Thiobacillus
B) Nitrozospira, Nitrozosystis D) Leptothrix, Metallogenium E) Барлыы дрыс
19.Топырата кп таралан микроорганизмдер:
A) термофильдер C) психрофильдер E) барлы жауап дрыс
B) мезофильдер D) мезофильдер мен психрофильдер
20. Микроорганизмдер шін уаытша тіршілік ортасы болып табылады:
A) топыра B) су C) ауа D) кл E) мхит
21. Микоризалы саыраулатарды ашан алым:
A) Л.Пастер B) Э.Деннер C) И.Мечников D) Ф.И.Каменский E) А.В.Левенгук
22. Микроб- антагонистер блетін заттар:
A) антибиотиктер B) витаминдер C) ферменттер D) амин ышылдары E) гормондар
23. сімдіктерді жапыраында, сабаында тіршілік ететін микроорганизмдер:
A) Ризосфералы B) Эпифитті C) Микоризді D) Мезофильді E) Психрофилді
24. сімдіктерді тамыр маында тіршілік ететін микроорганизмдер:
A) Ризосфералы B) Эпифитті C) Микоризді D) Мезофильді E) Психрофилді
25. Клетка рылымы жо организмді крсетііз:
A) бактерия B) микоплазма C) вирус D) балдыр E) жасыл балдыр
26. Организмні жпалы аурулара арсы тра алу абілеті:
A) Иммунитет B) Жасырын кезе C) Инкубациялы кезе D) Патогенділігі E) Сапрофиттілігі
27. Иммунитетті анша трі бар:
А) 5 B)4 C) 6 D) 3 E) 2
28. Организмге ртрлі препарат енгізгеннен кейін пайда болатын иммунитет:
A) Табии B) Жасанды C) Туа пайда болан D) Тіршілік барысында E) Барлыы дрыс
29. Организмде туа пайда болан иммунитет:
A) Табии B) Жасанды C) Туа пайда болан D) Тіршілік барысында E) Барлыы дрыс
30. Белгілі бір асиетті траты кйде саталып, рпатан рпаа беріліп отыруы:
A) тымуалаушылы C) модификация E) трансформация
B) згергіштік D) трансдукция
Таырыптар ( мнжазба, презентация,эссе, курсты жмыстар,(жобалар), есептік-графикалы жмыстар т.с.с)
1. Микроскоп, трлері
2. Дезенфекция маызы, жргізу тсілдері
3. Тиндализация
4. Пастеризация
5. оректік орталар, жіктелуі, олданылуы
6. Анаэробты микроорганизмдерді сіріп-бліп алуды принциптері
7. Микобактериялар. Патогенді кілдері: Туберкулез жне алапес
8. Фитопатогенді микроорганиздер
9. Микроорганизмдерді таза сімін бліп алу
10. Организмні бейарнамалы оранышты факторлары: тері, сілекей, абыну, фогоцитоз
11. Микроазалар клеткасы санын жне биомассасын анытау
12. нерксіптік микроорганизмдер
13. Вирусты сіріп бліп алуды дістері. Репродукция сатылары
14. Споралы бактериялар
15. Саыраулатар, кбею жолдары
Коллоквиум сратарыны тізімі: