Буылты рттарды сырты рылысын салыстырмалы талдау
19,20,21-СЖ: Моллюскаларды баалшатарыны рылысы, пішіні, маызы. Тщы су, теіз, рлы моллюскалары, оларды табиаттаы, халы шаруашылыындаы маызы. Сауыттылар, Монофлакфоралар класыны рылысы, буылты рттармен састыы. Моллюскаларды экологиялы топтары, таралуы, маызы. Жануарлар филогениясындаы орны.
мазарды отырып тіршілік етуіне байланысты рылыс ерекшелігі. Буылты рттарды дене бліктері, прогрессивті белгілері. Дернсілдері. Cурет салу
Есеп беру: Презентация дайындау. Хабарлама жасау. Бейне фильмдермен жмыс. Тесталы тапсырма, гімелесу-пікірлесу.
зін-зі баылауа арналан сратар:
1.Моллюскаларды буылты рттармен салыстыранда прогрессивті белгілері
2. Моллюскаларды целомды трохофоралы жануар ретінде йымдасу ерекшеліктері
3.Тменгі сатыдаы моллюскаларды рылысындаы метамерия
4.Бауыраяты моллюскаларды экологиялы радиациясы жне оларды йымдасу ерекшеліктері
5.осжатаулы моллюскаларды азып тіршілік етуге жне биофильтрацияа адаптациясы, экологиялы радиациясы
6.Белсенді жзуге бейімделген теіз жыртыштары басаяты моллюскаларды прогрессивті белгілері, экологиялы радиациясы жне филогениясы
7. Моллюскаларды кбеюі жне дамуы
8. Моллюскаларды су жне рлы экожйесіндегі экологиялы маызы
9. Моллюскаларды практикалы маызы
10. Моллюскаларды экологиялы мамандануа баыты жне филогени ясы.
Негізгі дебиет:
Сегізінщі апта
№15,16 дрісті таырыбы:Буынаятылар (Arthropoda) типі. Желбезектыныстылар (Branchiata) типтармаы
Терминдер мен анытамалар: гетерономды сегментация, хитинді кутикула, миксоцель, диафрагма, перикардия, висцераль, периневраль. Акрон, антенна, антеннула, клдене жолаты блшыет, мальпигиев ттіктері,буынаты ол-ая, науплиус, метанауплиус, зоеа, локомотор, гемолимфа
Дрісті топтама-тсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
1. Типті жалпы (морфофизиологиялы) сипаттамасы
2.Трилобиттрізділер (Trilobitomorpha) типтармаы, оны йымдасу ерекшелігі, буынаятылар филогениясында маызы.
3. Желбезектыныстылар типтармаыны йымдасу ерекшелігі.
4. Шаянтрізділер класы -алашы су буынаятылары
№8 зертханалы сабаты таырыбы: Моллюскалар. Тіссіз моллюска, жзім луыны морфологиясы .
зертханалы сабаты мазмны:
- Бауыраяты жне осжатаулы моллюскаларды баалшатарыны пішіні, рылысы.
- осжатаулы моллюскаларды мантия уысы, онда орналасан мшелер.
- Тіссіз моллюсканы ( айла) ішкі рылысы.
дістемелік нсау:
Тапсырма 1Жергілікті тщы су моллюскаларыны (бауыраяты, осжатаулы) жне теіз моллюскаларыны (коллекция) баалшатарын арап, пішінін, орамдарын, рылысын, рамын, ерекшеліктерін анытап, суретін салу.
Тапсырма 2Тіссіз моллюсканы (айла) баалшаын ашып, кілтегіш блшы еттерін, тістерін, мантий уысында орналасан мантий мшелер кешенін, дене бліктерін танып-білу, суретін салу.
Тапсырма 3Тіссіз моллюсканы ( айла) сойып, асорыту, жыныс мшелерін, жрегін, бйрегін анытау, суретін салу.
Тапсырма 4Микропрепараттан тіссіз моллюсканы дернсілін (глохидияны) арап, рылысымен танысу, тіршілік рекетін анытап, тр шін маызын крсету.
22,23- СОЖ таырыбы: Буынаятылар типіні йымдасу ерекшелігі, биологиясы, классификациясы.
1. Буынаятылар типіні морфологиялы рылысы, прогрессивті белгілері.
2. Буынаятылар типіні тірщілік ортасы, экологиялы топтары.
3. Буынаятылар типіні классификациясы Желбезектыныстылар жне Трилобиттрізділер типтарматарыны йымдасу ерекшеліктері.
дістемелік нсау: Оулытан буынаятылар типіні морфологиясы, экологиялы топтары, классификациясы т.б. сратарды арастырып хабарлама, баяндама, презентация дайындау.
24-СОЖ таырыбы: Бауыраяты, басаяты моллюскалар кластарыны йымдасу ерекешелігі, дене симметриясы жне биологиясы
Мазмны:
1. Жэім луы, каракатица немесе кальмарды рылыс ерекшелігі.
2., Моллюскаларды дене симметриясы, дене уысы.
дістемелік нсау: Оулытан татажелбезектілер, бауыраятылар, басаятылар кластарыны морфологиясын, биологиясын, экологиясын зерделеп, дене симметриясын анытау, талдау.
Моллюскаларды дене уысындаы згерістермен танысып, целом алдыын жне онымен байланысты мшелердегі згерістерді анытау. Мантий уысы жне мантий мшелер кешенін крсету. Белсенді тіршілік ететін теіз, мхит фаунасы кальмар, каракатицаны рылысындаы ерекшеліктерін анытап, ан айналу, жйке жйесі, сезім мшелері, т.б. белгілеріне кіл блу, оларды озалыс типі крсету. ортынды жасау, конспектілеу, кесте толтыру.суретін салу.
7 кесте
Моллюскалар типіні ртрлі кластарыны кілдері арасындаы састытар жне айырмашылытар
| Салыстыратын элементтер | Тіссіз моллюска | Жзім луы |
| Дене симметриясы | ||
| Дене блімдері | ||
| Тыныс алу мшесі, рылысы, орны | ||
| Жйке жйесі типі. Негізгі жйке ганглиялары, оларды орны | ||
| Асорыту жйесі. Бездер | ||
| Жректі рылыс, орны | ||
| Зр шыару жйесі, рылысы, орны | ||
| Жыныс жйесі, рылысы, орны | ||
| Дамуы (дернсілдері) | ||
| Тіршілік ортасы |
22,23,24-СЖ: Буынаятылар типіні морфологиялы рылысын,арастырып, буылты рттармен састыын анытау, прогрессивті белгілерін крсету. Шаянтрізділерді ол-аятарыны рылысын жне атаратын ызметін анытау, постэмбриональды даму типтерін талдау.
Моллюскаларды баалшатарыны рылысы, пішіні, маызы. Тщы су, теіз, рлы моллюскалары, оларды табиаттаы, халы шаруашылыындаы маызы. Сауыттылар, Монофлакфоралар класыны рылысы, буылты рттармен састыы. Моллюскаларды экологиялы топтары, таралуы, маызы.
зін-зі баылауа арналан сратар:
1.Буылты рттармен салыстыранда буынаятыларды прогрессивті белгілері
2. Буынаятыларды буылты рттармен туысты белгілері
3.Су жне рлы буынаятыларды айырмашылытары
4.Шаянтрізділерді ол-аятарыны эволюциялы згерістері
5. Шаянтрізділерді жйке жйесіні прогрессивті дамуы. Олигомеризация.
6. Шаянтрізділерді постэмбрионды даму типтері
7. Шаянтрізділерді паразитизмге адаптациясы
8.рлы шаянтрізділерді адаптациясы
дебиет:
Оныншы апта
№19 дрісті таырыбы:Хелицерлілер (Chelicerata) типтармаы
Терминдер мен анытамалар: Хелицер, армалауышая, эпикутикула, коксаль безі, рмек безі, рмек сйелі, мальпигиев тамырлары,
Дрісті топтама-тсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
1. Хелицерлілер типтармаыны жалпы сипаттамасы.
2. Хелицерлілерді классификациясы. Семсер йрытылар (Xiphosura) класы
3. рмекшітрізділер (Arachnida) класыны рлыта тіршілік етуіне байланысты морфофизиологиялы сипаттамасы.
4. Филогения
№ 10 зертханалы сабаты таырыбы:зен шаяныны анатомиясы
Зертханалы сабаты мазмны:
1.зен шаяныны ішкі мшелеріні орналасуы
2.ан айналу жйесі. Жректі рылысы, орны. Тыныс алу жйесі.
3. Ас орыту, жыныс , зр шыару жне жйке жйелеріні рылысы.
дістемелік нсау:
Тапсырма 1.зен шаяныны басккірек жне рса бліміні ара бетіндегі хитинді кутикуласын кесіп, ішкі мшелерді орналасу ретімен танысып, жрек жне онан басталатын ан тамырларын, асорыту, жыныс жйелеріні мшелерін арап, анытау.
Тапсырма 2.Жректі су йылан петри табашасына салып, пішінін, остиялар санын, одан басталатын ан тамырларын анытап, суретін салу.
Тапсырма 3.Асорыту жйесіні мшелері: бауыр, еш, арын, арты ішек рылыстарын талдап, оларды атаратын ызметін анытау.
Тапсырма 4.Желбезек уысында орналасан желбезек атарын жне оларды денеге орналасу ерекшелігін арау. Желбезек жапырашасынан уаытша препарат дайындап, оны рылысымен танысу.
Тапсырма 5.Зр шыару мшесі-антенналь немесе жасыл безді жне рса жйке тізбегіні рылысын арап, танып-білу.
зен шаяныны блшы ет, ас орыту, зр шыару, ан айналу, тыныс алу, жйке жйелеріні буылты рттармен састыын анытау.
28,29,30-СОЖ таырыбы: Трилобиттер. рмекшітрізділерді морфобиологиясы. Кеірдектыныстылар т/т-ны йымдасу ерекешелігі.
1.Трилобиттерді , буынаятыларды филогениясын тсінудегі маызы.
2.рлыта тіршілік етуге байланысты рмекшітрізділерді ерекешелігі. Эволюция баыттары. Экологиялы топтары, маызы.
3.Кеірдектыныстыларды прогрессивті белгілері.
4. Кпаятылар класыны таралуы, филогениясы, экологиялы топтары, табии биоценоздаы маызы.
дістемелік нсау:Трилобиттерді морфологиясымен танысып, буынаятылармен састыын анытап, оларды филогениясын тсінудегі маызын крсету. рлыта тіршілік етуге байланысты рмекшітрізділерді рылысындаы, биологиясындаы ерекешеліктерді, оларды эволюциясыны баыттарын, экологиясын, экожйедегі, адам міріндегі маызын анытап, ортындылау.
Кеірдектыныстылар типтармаыны желбезектыныстылар, трилобиттрізділер, хелицерлілер типтарматарынан ерекшеліктерін анытап, прогрессивті белгілерін крсету. Кпаятыларды морфологиясын зерделеп, оларды буылты рттармен састыы жне айырмашылыын анытап, кесте толтыру, филогениясын крсету.
Кесте 8