Ыма опанын м тыындардан тазалау.
Мнай-газ ісі» мамандытары шін
Ымаларды жндеу» пні бойынша
ЛЕКЦИЯЛАР ЖИЫНТЫЫ
Шымкент – 2010ж.
Лекция №4
Ымаларды пайдалану кезінде кездесетін р трлі шиеленістер жадайларында жргізілетін жндеу жмыстары (мны шыуы, парафин, тз осындылары, уаыттан брын су толуы).
Бл шиеліністермен кресу дістері.
Бейорганикалы тздарды абатты забой маы аймаындаы, ыма жабдытарындаы, ксіптік коммуникациялар мен аппаратуралардаы шгінділері мнай ндіру, дайындау жне тасымалдау дерістерін айтарлытай крделендіреді. Негізгі иыншылытар: батырылан электрлік ортадан тепкіш сораптарды, клапандарды, жылу алмастырыш жабдытарды мезгілінен брын істен шыуы; ксіпшілік коммуникацияларды тыындалуы жне зілуі, ндіретін ымаларды німділігі мен айдама ымаларды абылдаыштыыны крт тмендеуі.
Тздарды шгуі- негізінен, аз еритін Са, Ва, Мg бейорганикалы тздарды тнбаа тсу дерісі, бл деріс осы тздарды ерітінділеріні аса атты аныан ерітінділері тзілген кезде болады. Практикада негізгі шыындар кальций карбонатыны шгінділерімен кресуге кетеді.
Тздарды шгуіні негізгі себептері : айдалатын жне абат суларыны араласып кетуі, суды жыныстармен араласуы, суды булануы.
Тздарды шгуін болдырмау дістері:Профилактикалы дістерш негізгі топа блінеді: технологиялы, физикалы, жне химиялы. Технологиялы дістерге: абат ысымын сатап тру шін сумен жабдытау кздерін дрыс тадау, бырлардаы сы-мнайлы аынны жылдамдыын арттыру, жне т.б.
Тз тзілуді профилактикасыны физикалы ралдары ымаларды суланан німдерін магниттік, электрлік рістермен деуге негізделген.
Химиялы дістері: р трлі химиялы реагенттерді пайдалануа негізделген.
Тздарды жою дістері.Екі трлі дістерді бліп крсетуге болады: механикалы жне химиялы.
Тздарды жоюды механикалы дістері брылау ралындаы (ымадаы) абатты шгінділерді бзу шін арнайы рылылар мен гидромониторларды пайдалануа негізделген. Брылауды тздардан орау мен жоюды баса дістері нтиже бермеген кезде олданады. Бл діс те ымбат.
Механикалы ралдар негізінде гипс жинаыштарды айтуа болады, оларда аынны крт тмендеуіне байланысты кальций сульфатымен аса аныан абат німінен гипс блшектеріні шгуі болады. ымаа те жаын ондырылан гипс жинаыштар , профилактикалы ішкі ымалы дістермен(физикалы жне технологиялы) бірігіп, ксіптік жабдытар мен коммуникацияларды зиянды шгінділерден айтарлытай сенімді етіп орайды.Е тиімді жне ыайлы диаметрі шамамен 300 мм жне зындыы 10 м-ге дейін болатын горизонталды гипс жинаыштар.
Тздарды жоюды химиялы дістері гипстік тыындара немесе гипскмірсутектік шгінділерге арналан.
Тздарды тнбаларымен кресу ралдарыны р трлілігіне арамастан шгінділерді болдырмайтын негізгі діс- арнайы химиялы реагенттерді –ингибиторларда олдану.
Ингибиторлар –бейорганикалы тздарды ерітіндісіне осанда тнба тзілу дерісін крт тмендететін, тнба млшерін азайтатын заттар. Ингибиторлар майда еритін, мнайда жне суда еритіндер, бір компоненттік жне кп компоненттік болады. Практикада суда еритін ингибиторлар ке олданады.
Тз шгінділеріні кптеген ингибиторлары сынылан. Практикада тек шектелген ана ингибиторларды ке олданады, мысалы натрий гексаметафосфаты жне т.б.
Натрий гексаметафосфаты суда жасы ериді.Оны тз шгінділерімен кресу шін олданады.
ыма опанын м тыындардан тазалау.
Кейде забойда мды тыындарды тзілуінен ымаларды алыпты пайдалану бзылады.
мды тыындар тзілген ымаларды пайдалануды айта алпына келтіру шін жиналан мны брін тазалау керек. Тере емес ымаларды аздаан алыдытаы мды тыындарды, негізінен, науашытармен тазалайды. Науашы дегеніміз диаметрі 75-100 мм болатын тменгі шында трелкелі немесе шарикті клапаны бар, жоары жаында аранды бекіту шін имегі бар быр болып табылады. Мндай бырды зындыы 8-12 м-ден аспайды.
Науашыты ымаа аранмен тсіреді. Тыына дейін 10-15 м алан кезде , моторист шыырды тежеуішін босатады, сол кезде науашы зіні салма кшіні серінен мды тыына рылады. Бл кезде клапан ашылып, мны біршама млшері науашыа енеді. Науашыты кптеу толтыру шін мды тыына бірнеше рет соылайды. Науашыты босату шін брылау еденіне бекітілген андай да бір ткір зекке ою керек, сол кезде клапан ашылып, науашытан барлы оыстар тседі.
ыма опанын мды тыындардан тазалау –за жне тиімділігі аз операция: науашыты рбір рейсі кезінде жоары бетке мны азантай ана млшері шыарылады. Сонымен атар , бл кезде аран тозады, эксплуатациялы баана аранны йкелуінен ол бзылады. мды тыынды ымадан жуу арылы шыару тиімдірек болады.
ымалардаы мды тыындарды сумен немесе мнаймен шыару тсілдеріні мнісі тмендегідей. ымаа тыына дейін жуыш бырлар баанасын тсіреді. Осы бырлармен немесе бырдан тыс кеістік бойымен ысым арылы сйы айдалады. Аын серінен тыын шайылып кетеді. Шайылып кеткен жыныс сйыты аынымен эксплуатациялы баана мен жуыш бырлар баанасы арасындаы саиналы кеістік бойымен немесе тікелей бырлар бойымен ктеріледі.
Жуыш бырлар ретінде детте сорапты компрессорлы бырларды пайдаланады.
ымаларды жуу автомашинада немесе тракторларда бекітілген жне оларды озалтыштарымен жмыс жасайтын озалмалы сораптарды пайдаланады. Мндай ондырылар жуыш агрегаттар деп аталады.
олданылан дебиеттер:
1. Коршак А.А., Шаммазов А.М. Основы нефтегазового дела. Учебник для вузов. – 3-е изд. испр. И доп. - Уфа.: ООО «ДизайнПолиграфСервис», 2007. – 528с.: ил.
2. Попов А.Н., Спивак А.Н., Акбулатов Т.О. Технология бурения нефтяных и газовых скважин. – М.: Недра, 2004.
3. Середа Н.Г., Соловьёв Е.М. Бурение нефтяных и газовых скважин. – М.: Недра, 1988.