Дріс таырыптары жне мазмны

Оу семестрі: 4

КІРІСПЕ

Адам міріні ауіпсіздігі – ртрлі жадайда адам міріне тнетін ауіпті алдын алуды, жне жалпы ауіпсіздікті оытатын ылым. ндірістік сала оршаан ортаа немі зіні кері серін тигізіп, жаымсыз экологиялы факторларды пайда болуына келіп соады. Заманауи маман - жмысшыларды, ндіріс жымыны жне халы міріні ауіпсіздігі жнінде пайда болган мселелерді тымды шешуге, табии апаттарды жне жол апаттарыны зардаптарын жоюа абілетті болуы тиіс. Осындай мамандарды дайындау шін, оу орындарында «Тіршілік ауіпсіздік негіздері» сабаы енгізілген. азіргі дістемелік баыт практикалы сабатарды дайындаудаы кеестер мен зіндік оуды кейбір тртіптерінен трады. Тіршілік ауіпсіздік негіздерінде теориялы материалдар дріс трінде ысаша мтінмен берілген.Ал таырып бойынша теориялы материялдарды толы нсасы «дебиеттер» сілтемесінде крсетілген. Оылатын материал ысаша дріс трінде ,практикалы жмыстар мен зіндік жмыстар ажетті адебиттермен бірге берілген. Сааттар бір кредитке сай оытылады.

Пнні пререквизиттері. мір тіршілігі ауіпсіздік негіздері» пнін игеру шiн бейорганикалы химия, биохимия, экология, физика, медицицина, пндері бойынша алан бiлiмдерiн жаластыру.

Пнні постреквизиттері: Студенттер бiлiмiн рi арай терендету масатында ксіби маман ретiнде алыптасу шін биогеохимия жне экотоксикология пнiн оып йреніп, пайдалана алады.

Курсыны негізгі масаты: міртіршік ауіпсіздер жне оршаан орта бойынша теориялы білімдерін алыптастырып, практикалда іске асыру ммкінідіктерін арастыру.

Курсты негізгі міндетті:

Бірінші міндет - наты іс-рекеттен болатын ауіп-атерді талдау (идентификация). Идентификация келесі ретте жзеге асуы керек: мір сру ортасыны ауіп туызатын элементін анытау; ауіп тудыратын іс-рекетті талдайтын адамдара ойылатын талаптарды белгілеу. Содан кейін барып ауіптерді идентификациясы жргізу.

Екінші міндет - адамды жне мір сру ортасын табылан ауіп-атерден орауды тиімді рі сенімді шараларын зірлеу.

шінші міндет - осы іс-рекетті туекеліні алдыынан орану шараларын зірлеу, себебі толы ауіпсіздік орнату ммкін емес.Бл шаралар ауіп-атер туындаанда, адамдарды жне омір сру ортасын орау ажеттілігі боланда олдану (зардап шеккендерге бірінші медициналы кмек крсету, оамды ылмыс топтарынан орау, имараттарды, рылыстарды бзу, зардап шеккендерді клік апатынан босату, ластанан ауматы тазалау трізді жмыстар).

шінші міндетті елімізде денсаулы сатау, Мемлекеттік санитарлы эпидемиялы баылау, рттен орау, ттенше жадайды салдарын жою блімдері, электр уаттары апатынан орау, полиция, прокурорлік баылау оргаидары жне т.б. жзеге асырады.

ауіп-атер - ортаны уат жадайымен, адамдарды іс-рекетімен тыыз байланысты былыс. Ол белгілі бір жадайда оршаан ортаа лкен залалын тигізуі жне зардабын келуі ммкін. ауіп-атер осы оу курсыны орталы зекті тсінігі.

ауіп-атерді кздері деп тмендегілерді атауа болады:

- адамны зі; мір сру ортасыны элементтері: заттар, ебекті німдері мен ралдары, пайдаланылатын уат, ебекті микроклиматты жадайы, жан-жануар жне сімдік лемі, адамдар жымы жне жеке тла;

- адам мен мір сру ортасы элементтеріні арым-атынас процестері.

ауіп-атерді зі те крделі, кпжаты былыс боландытан, оларды негізгі белгілері бір-бірімен штасып, араласып жатады. Сондытан оларды дрыс жіктеу, оны алдын алуа, себебін, сипаттамасын анытап, шара олдануа жне салдарын жоюа лкен маызы бар.

Осы курстан игеретін білімі мен біліктері: адамны з ортасындаы ауіпті жне зі мен згеге зиянын тигізетін былыстарды тануа, соан арсы білікті рекет жасауына ммкіншілігі ауіп-атерді тани білу: оны трін, болып жатан жерін, ммкін зардапты, зиянны шамасын, атер болу ммкіншілігін жне т.б.; болалы тран ауіп-атерді алдын алу; ауіп-атер боланда ттенше жадай кезінде білікті іс-рекет жасай білу ді оып йрену.

Дадылары: Осы курсты оып бітгеннен кейін оны практикада іске асыруды тжірибелік іскерліктерін алыптастыру.

 

 

Пн бойынша студентті білімін балмен баалау крсеткіші

 

Бааланатын бадар (позиция) 1-8 аптадаы баалау млшері 9-15 аптадаы баалау млшері Баллды максималды (жоары) млшері Электронды журнала балл оюды кезеі
Аымды баылау рбір баалауа 100 баллдан Апта сайын (бірінші аптадан баса)
СЖ рбір СЖ –ге 100 баллдан 4,7,11, 14 апталарда
Аралы баылау р аралы баылауа 100 баллдан 8 жне 15 аптада
Кіру рсатыны рейтенгісі R1 8 апта
Кіру рсатыны рейтенгісіні   R2 15 апта
Академиялы кезедегі кіру рсатыны рейтенгісі R= (R1 + R2)/2 15 апта
Емтихан Е 16-19 апта
орытынды баа І = R*0.6+E*0.4  

 

Білімді баалауды балды-рейтингтік жйесі

ріппен белгіленген баа Бааны цифрлік эквиваленті Пайызды млшері Дстрлі трде баалау
A 4.0 95-100 те жасы
A- 3.67 90-94
B+ 3.33 85-89 Жасы
B 3.0 80-84
B- 2.67 75-79
C+ 2.33 70-74 анааттанарлы
C 2.0 65-69
C- 1.67 60-64
D+ 1.33 55-59
D 50-54
F 0-49 анааттанарлысыз

Баа оюдын критерилері

 

Баылау трі Максимальды баа Оытушыны журналына балл ойылатын мерзімі
Аымды баылау: атысу: 1 са.-5 балл й тапсырмасын орындауы лаборатиориялы сабаты орындалуы белседілігі (лекция барысындаы жауаптары....) р сабата
СЖ 1* Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3   4-апта
СЖ 2 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3   7-апта
СЖ 3 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3   11-апта
СЖ 4 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3     14-апта
Аралы баылау 1: Жоба орау Жоба идеясы Жоба сипаттамасы Жобаны тсаукесері   8-апта
Аралы баылау 2: коллоквиум Сра 1- баа 1 Сра 2- баа 2 Сра 3- баа 3 орытынды баа: (баа1+баа2+баа3)/3 15 апта

 

Дрісті кнтізбелік-таырыпты жоспары

Мазмны Саат саны Апта дебиеттерге сілтемі
Модуль 1. Т пнні масаты, міндеті іске асыруды теориясы
Дріс №1. Пнні масат-міндеттері: [3,16-18бет.]
Практикалы саба 1. Тіршілік ауіпсіздігін амтуды йымдастыру жне теориялы негізі [1,143-148 бет.]
СЖП 1.    
Дріс №2. Пнні масат-міндеттері [3,248-249бет.]
Практикалы саба 2. Тіршілік ауіпсіздігін амтуды йымдастыру жне теориялы негізі   [1,143-148 бет.]
СЖП 2.  
Дріс №3. Т пнні масаты, міндеті іске асыруды теориясы [3,248-249, сурет29]
Практикалы саба 3 Тіршілік ортасыны антропогендік аупі [3,51-75бет- [3,23-26бет.]
СЖП 3.  
Модуль 2. Адамны оршаан ортасындаы ауіп.
Дріс №4. Адамны оршаан ортасындаы ауіп   [3,27-43б.],
Практикалы саба 4 Тіршілік ортасыны антропогендік аупі [6,179-183, 197-199бет.]
СЖП 4.  
СРС 1 Жрек-кпе реанимациялы дістері [3, 279-287-бет].
Дріс №5. Адамны оршаан ортасындаы ауіп [4, 11-12бет.], [4, 12-13бет.],
Практикалы саба 5 ТЖ кезінде жапашегушіге алашы кмек беру іс рекеті [6,179-183, 197-199бет.] [6,202-258 бет.]  
СЖП 5.  
Дріс №6. Адамны оршаан ортасындаы ауіп [4,12-13-бет, 4, 13-14 бет
Практикалы жмыс 6. ТЖ кезінде жапашегушіге алашы кмек беру іс рекеті   [6,179-183, 197-199бет.] [6,202-258 бет.] [6,179-183, 197-199бет.]
СЖП 6.    
Дріс №7. Адамны функциялды ммкіндіктері. [4,12-13-бет, 4, 13-14 бет
Практикалы жмыс 7. Жеке орану ралдары [6,156-168бет]. [6,184-190бет]. [6,160-170бет]. [6,193-195бет].  
СЖП 7.  
Модуль 3. Ттенше жадайлар
Дріс №8. Ттенше жадайлар   [1, 11-28, 34-43, 252-256бет], [4,33-34].  
Практикалы жмыс 8 Дозиметрлік жне химиялы баылауды ралдарыны жмыс жасау аидасы.   [6, 288-295,297-298-бет]. [6, 299-310-бет].  
СЖП 8.  
  СЖ2 те ажет жадайдаы алашы медициналы кмек алгоритімі. [2, 388-397-бет].
Дріс №9. Ттенше жадайлар [1,28-34-43бет]. [1,252-256-бет]. [4,33-34бет].
Практикалы жмыс 9. Теріні орауды зіндік дістері. [6, 170-172]. [6,172-174]. [6, 174].
СЖП 9.  
Дріс №10. Адамны оршаан ортамен йлесімділігі. [5, 301-303бет].
Практикалы жмыс 10. Теріні орауды зіндік дістері. [6, 178-179]. [6,172-174]. [6, 174-178].
СЖП 10.  
Модуль 4. Трындарды орау
  Дріс №11. Трындарды орау [4, 40-43бет], [5, 303-312бет].
Практикалы жмыс 11. Радиациялы жадайды баалау есептері Силлабус бойынша Тапсырма 1; тапсырма 2;  
СЖП 11.  
 
Дріс №12. Ттенше жадайлар салдарын жою   [1, 91-95 бет, 1, 103-105 бет,].
  Практикалы жмыс 12. Радиациялы жадайды баалау есептері Силлабус бойынша   тапсырма3:
СЖП 12.  
  СЖ4 Техногендік ауіптер [4, 19-27-бет].
Дріс №13. Ттенше жадайлар салдарын жою [1,111-132. 39-40].
Практикалы жмыс 13. ТЖ аймаынан заымданан адамдарды эвакуациялау тртібі [6,281-285]. [6,272-275].
СЖП 14.    
Дріс №14. Техносфераны кері серіні крсеткіштері [5,222-238].
Практикалы жмыс 14 ТЖ аймаынан заымданан адамдарды эвакуациялау тртібі. [6,281-285]. [6,272-275].
СЖП 14. [1, 111-132, 4, 39-40бет].
  Салауатты мір сруді алыптастыру [2, 282-293-бет]. [3, 258-276-бет].
Дріс №15. Техносфераны кері серіні крсеткіштері [5,222-238].
Практикалы жмыс 15.  
СЖП 15.  
Жалпы    
           

 

 

Дріс таырыптары жне мазмны

Дріс №1.

Таырыбы: Т пнні масаты, міндеті іске асыруды теориясы

Жоспары: Оу пніні негізгі ережелері ОТ:

Адам ызметіні ауіптілік леуеті;

ауіп-атер – бл тек адама ана емес, ттастай аланда оам мен мемлекетке ауіп тндіреді;

ауіпсіздік ызметімен амту – жеке тланы, оамды, мемлекетті амтамасыз ету міндеті.

ОТ алдына оятын масаты–жалпы сауаттылы жне ауіпсіздік саласын амтамасыз ету жне трт негізгі топтаы міндеттерді шешедІ:Тіркемелеу (тану жне санды баалау) жаымсыз сердерді оршаан ортасы; Адам азасына сер ететін ауіп-атерлерден орау немесе жаымсыз факторларды ескерту; ауіпті жне зиянды факторларды салдарын жоюа ыпал ету; Адамны алыпты жадайда мір сру ортасы

 

Безопасность как мера защиты организмов от внутренних и внешних опасностей является, несомненно, одним из природных факторов существования живых систем. При этом безопасность человека имеет свои особенности, обусловленные тем, что в отли­чие от других живых организмов человек способен создавать соб­ственную среду обитания, во многом отличную от природной и поэтому имеющую такие виды опасностей, которые не свойствен­ны природной среде. Характерно то, что сознательная деятель­ность человека формировала новую, антропогенную среду с такой высокой скоростью, что адаптационные возможности живых ор­ганизмов с нею не справлялись. Не справляются с ней и адаптаци­онные возможности организма самого человека.

Опыт показывает, что любая деятельность человека, поми­мо пользы, приносит и негативные результаты, выражающие­ся либо в нарушении экологии, либо в травматизме или даже смерти. То есть, как уже ранее говорилось, абсолютно безопас­ной деятельности создать невозможно и всегда существует риск негативных последствий. Поэтому безопасность следует^ понимать как комплексную систему мер защиты человека и среды обитания от опасностей, формируемых конкретной де­ятельностью. Чем сложнее вид деятельности, тем более ком­плексна система защиты (безопасность) этой деятельности. Ком­плексную систему составляют следующие меры защиты: право­вые, организационные, экономические, технические, санитарно- гигиенические, лечебно-профилактические.

Безопасную деятельность человека можно представить как некоторый замкнутый круг (рис. 1), в котором опасности и жизнедеятельность человека не пересекаются и разграничи­ваются кольцом всего комп­лекса безопасности [28]. Сле­дует также учитывать, что на­личие потенциальной опаснос­ти при деятельности человека не всегда ’сопровождается ее негативным воздействием на человека. Для реализации та­кого воздействия необходимо

Таким образом, безопасность - это состояние деятельности, при которой с определенной вероятностью исключено проявле­ние опасностей. Это возможно обеспечить только при решении трех основных задач.

Первая задача - идентификация (детальный анализ) опас­ностей, присущих изучаемой деятельности. Идентификация должна осуществляться в следующей последовательности: ус­танавливаются элементы среды обитания, формирующие кон­кретные опасности, и требования к профессиональной пригод­ности человека изучать деятельность как источник опасности. Затем проводится качественная, количественная, пространст­венная и временная идентификация имеющихся в рассматри­ваемой деятельности опасностей, возникших от элементов обитания и человека.

Вторая задача - разработка мер защиты человека и среды обитания от выявленных опасностей, которая проводится с обязательным выбором таких способов, которые давали бы наибольший эффект ззащиты при оптимальных затратах.

Третья задача – разработка от остаточного риска данной деятельности и они необходимо потому что обеспечить чнть абсолютную безопасность деятельности невозможно). Эта меры применяются в том случае, нм да произошло воздей­ствие опасностей на человека или среду эбзтания и необходи­мо заняться спасением человека или среды обитания (оказать пострадавшему первую помощь или квалифицированную ме­дицинскую, избавить общество от криминальных элементов, произвести разборку зданий или сооружений, освободить по­страдавшего в транспортной аварии, очистить загрязненную территорию и т. п.).

Третью задачу обеспечения безопасности деятельности реа­лизуют в нашей стране службы здравоохранения, Госсанэпид­надзора, пожарной охраны, подразделения ликвидации послед­ствий чрезвычайной ситуации, службы ликвидации аварий в электросетях, трубопроводах, радиационной и химической за­щиты, милиция, прокурорский надзор и др.

 

ПОНЯТИЕ ОПАСНОСТЕЙ И ИХ КЛАССИФИКАЦИЯ

Опасность - это негативное явление, обусловленное энерге­тическим состоянием среды, действиями человека, способное при определенных условиях причинять ущерб всему окружа­ющему (человеку, природе, зданиям, сооружениям и т. п.). Опасность - это центральное понятие БЖД, присутствующая в большей или меньшей степени, но всегда и при любой дея­тельности человека.

Источниками формирования опасностей в конкретной дея­тельности могут быть:

- сам человек как сложная система “организм - личность”, в которой неблагоприятная для здоровья человека наследствен­ность, физиологические ограничения возможностей организ­ма, психологические расстройства и антропометрические пока­затели человека могут быть непригодны для реализации конк­ретной деятельности; элементы среды обитания, которыки для любой деятель­ности являются: предметы, средства и продукты труда, исполь­зуемая энергия, климатические условия жизни или микрокли­матические условия труда (температура, влажность и скорость движения воздуха), животный и растительный мир, коллектив людей, отдельный человек;

- процессы взаимодеиствия человека и элементов среды обитания.

Поскольку опасности имеют сложные, многофакторные признаки, порой взаимонакладывающиеся друг на друга, то их классификация и систематизация играют важную роль в позна­нии природы этих опасностей.

Классификацией и систематизацией сложных явлений, по­нятий, объектов занимается наука таксономия. Хотя в настоя­щее время-^е существует еще вполне совершенной и достаточ­но полной таксономии опасностей, но одна из приемлемых ее форм приведена на рисунке 2. Даже беглый взгляд на класси­фикацию опасностей позволяет убедиться в многообразии при­знаков опасностей.

Приведенная здесь классификация опасностей практически не требует пояснения, за исключением, может быть, характера воздействия на человека опасности: активный и пассивный. К пассивным относятся опасности, активизирующиеся за счет энергии, носителем которой является сам человек. Э;го различ­ные препятствия (острые неподвижные элементы Подъемы, спуски, ямы и т. п.), которые могут вызвать повреждения орга­низма человека в момент его движения. Активные - сами име­ют инициативный характер (движущиеся механизмы, машины и т. п.).

Степень воздействия опасности можно оценивать по балль­ности (напр., природные: землетрясение, ураган и т. д.) или численно (напр., сила взрыва в эквиваленте к тротиловому за­ряду). Однако наиболее часто употребляющейся и являющей­ся более универсальной оценкой для опасностей является риск. Риск определяется вероятностью проявления опасности и веро­ятностью присутствия человека в зоне действия опасности.

 

 

Дріс №2.