Таырып.Антика дниесіні мдениеті

Жоспар:

1.Ежелгі Грек мдениетіні сипаты мен даму кезедері.

2.Ежелгі Грекия мдениетіні мифологиясы мен космоцентризмі. 3.дайлар иерархиясы.

4.Гректі философиялы жне саяси-этикалы ілімдеріні крнекті кілдері ( Пифагор, Демокрит, Сократ, Платон, Аристотель).

5.Ежелгі грек поэзиясыны крнекті кілдері мен оларды шыармалары (Гомер, Гесиод т.б.)

6.Антика оамындаы білім беру мен трбие мселелері.

7.Ежелгі Рим оамындаы ы, шешендік нер, арым-атынастар этикасы.

Рим оамыны салт-дстрлері, деп-рыптары.

Антик дниесіні нері деп аталатын ежелгі Грекия мен Рим мдениетіні лемдік ркениетте алатын орны ерекше. “Антик – (кне, ежелгі)” деген ым. айта рлеу дуірінде дниеге келген бл терминді итальян ойшыл – гуманистері грек-рим мдениетіне байланысты олданан. Бл атауды тп-тркіні “ежелгі”, “кне”, “адым заман” маынасын беретін “антиквос” деген латын сзінен шыан. Кне мемлекеттеріні мол, мдени мрасы еуропаны барлы халытары неріні, кркем дебиетіні, философиясыны, театрыны жне т.б. дамуына, саяси жне ыты кзарастарыны алыптасуына елеулі ыпал жасады.

Ежелгі Грекия мдениетіні келесі кезеі лы Гомерді атымен – Гомер кезеі деп аталады. Олай деп аталатын себебі, бл дуір жайындаы басты деректерді негізгі кзі – б.з.д. V111 . туан «Илиада» мен «Одиссея» дастандары. Жалпы грек поэзиясына халыты иялынан шыан бейнелерге жан-жаты асиеттер мен белгілер берілгендіктен болар, оны кейінгі заманда суретшілер мен мсіншілер з туындыларында кеінен пайдаланды. Ежелгі Элладаны е лы мсіншісі Фидийді «Илиаданы оыанда , «адамдар маан екі есе лкен крінеді деген сзіні астарында тере маына жатан сияты.

Грек аындары, философтары, тарихшылары, мсіншілері мен суретшілері Миф оиалары мен олардаы басты кейіпкерлерді з шыармаларына арау ете отырып, заман аымына жне онда алыптасан кзарастара сйкес жаа мазмн, жаа тр беріп отырды.

Грек мдениетіні архаикалы кезеі б.з.д. V111- V1 . аралыын амтиды. Бл кезе гректерді Мрамор жне Жерорта теіздеріні жаалауларындаы жерлерді мегеру – лы отаршылды кезеі, бл – лиеленушілік рылысты кірігіу кезеі, грек мемлекет-алаларыны зара саяси -леуметтік крес жадайында алыптасу кезеі, длірек айтанда илы-илы оамды -саяси оиалара толы тбегейлі згерістер кезеі.

Грекияда басты дай, дайларды кесі Зевс болып есептеледі, оны йелі Гера-аспан дайы жне неке аморшысы.

Грекияда мсін нері сулет нерімен біте айнасып дамыды.У . ортасында Афиныда жмыс істеген лы мсінші Мирон бейнелеу неріні дамуына орасан зор сер еткен таажайып мсіндер жасады.

Ал, эллинизм дуіріні мдениеті – ертедегі грек лиеленушілік оамыны соы, аяталан кезеі болды. Грекия тарихындаы бл тарихи кезе Александр Македонскийді (б.з.д. 356-323 жж.) бкіл Грекияны жаулап алуымен тыыз байланысты болды. Ол 10 жыл ішінде, б.з.д. 334 жылдан 324 ж. дейін, Кіші Азия жаалауынан ндістан шекараларына дейін, ара теізден араб сахараларына дейінгі ланайыр жерді басып алды. Ежелгі дниеде дл осындай орасан зор мемлекет ешуаытта да болып крмеген болатын. Сйтіп, грек мдениеті тарихында эллинизм кезеі басталды. Бл дуір Александр Македонский державасыны барлы жерінде грек мдениетіні таралу дуірі болды, яни бл кезеді Шыыс жне Ьатыс елдері мдениетіні тоысу кезеі десек ателеспейміз.

Этрустар мдениеті Апенин тбегіндегі е кне ркениет болып саналады. Б.з.д. І мыжылдыта Орталы жне Солтстік Италияны жерінде Этрусты мемлекет – алалар федерациясы рылды. Этрустарды шыан тегімен оларды тіл пиясы осы уаыта дейін толы ашылан жо. Кптеген алымдарды пікірінше, олар Италияа Кіші Азиядан б.з.д. ІX-VІІІ. келген жне оларды мдениеті Италиян топыраында глдену шегіне жеткен. Этрустар егіншілікті жетік мегерген. Оан длел ретінде оларды жасанды суландыру жйесіне кеінен пайдалануы мен батпаты жерлерді ратып нарлы жерге айналдыруын айтса та жеткілікті сияты. Грек аыздарында этрустардан шыан ер жрек теіз арашылары туралы айтылады. Б.з.д. VІІІ-V1 . Этрурия ыпалы Жерорта теізі іріні бкіл батыс жартысына тарады. Этрустар салан жолдар, кпірлер жне азан каналдар рылыс техникасыны жоары дамыандыын крсетті. Олар туралы Рим тарихшылары таырай жазан.

Кілт сздері:Антика, мифология, эллинизм, этрустар