Сурет. мір дегейіні, сипатыны жне сапасыны схемалы байланысы

 

мір сапасымен сондай-а, еркіндік, адам ытары, жне баыт сияты ымдар жиі байланыстырылады. Алайда, баытты таза субъективтік субстанция болып табылатындыына жне оны лшеу иын болуына байланысты детте баса да лшеуіштерге басымды беріледі. Констанза сондай-а, баыт лшемін, оны аншалыты лшеуге болатындыы, з кезегінде табыстар дегейіне байланысты жайлылыа байланысты емес екендігін длелдеуге тырысты. Нтижесінде, мір сру дегейі баыт лшеуіш ретінде пайдаланылуа тиіс емес. Бан длел ретінде азіргі заман тарихынан мысалдар келтіруге болады. КСРО-даы трмыста эскимостар обадан ыайлы птерлерге оныс аударанда оларды мір дегейі ктерілді, біра лім-жітім дегейі оны ішінде алкоголизм нтижесінде крт сті жне леуметтанушыларды бірі айтандай «олар садан ле бастады». ГДР-да ГФР-ге осыланнан кейін материалды жадайлар 3-5 есеге ктерілді, алайда, зіне ол жмсау, ылмыс жне лім-жітім дегейлері крт сіп кетті.

мір сапасы проблемасына бірнеше ебегін арнаан Ресей алымы А.И. Суббето, мір сапасын мірді рухани, материалды леуметтік-мдени, экологиялы жне демографиялы рамдауыштары сапаларыны жйесі ретінде анытайды. мір сапасы– ол арылы ркениеттерді, мемлекеттерді, этностарды, адамзат пен адамны трмыс мні леуметтік жне экономикалы саясатты нысаналы функциялары крсетілетін негізгі санаттарды бірі. мір сапасы мірді материалды жне рухани-шыармашылы жатарыны, адамны тектік кшін іске асыру дегейіні, оны интеллекті, мірді шыармашылы мніні синтезін білдіреді. Ол тек ана мірді материалды дегейіне енгізілмейді, дегенмен «материалды мір сру дегейі» елеулі рл атарады. мір сапасы жеке адамны, отбасыны, халыты жне жалпы адамзат оамыны рухани, зияткерлік, материалды, леуметтік-мдени, ылыми-білім беру, экологиялы жне демографиялы рамдауыштарыны бірлігіні крделі жне арама-айшы жйесі болып табылады. Ол осылайша, жеке жне оамды (леуметтік) мір сапасын білдіреді, онда адамны ажеттіліктеріні жне абілеттеріні, оны жанжаты, йлесімді, шыармашылы даму леуетіні ртрлілігі крініс табады [5]

Біра сонымен атар, Суббето барлы лттар, халытар жне ркениеттер шін мір сапасыны бірыай лгісі жо деген орытындыа келеді. Адамзатты леуметтік прогрессивті эволюциясыны олданыстаы заы – мдениеттер, этностар жне ркениеттер ртрлілігі заы жергілікті ркениеттер, мемлекеттік рылымдарды «оректендіруші ландшафттарыны» (Л.Н. Гумилев), ралуандыымен сипатталан мір сапасы лгілеріні ралуандыын анытайды.

Ресей экономисі Н.М Римашевская мір сапасыны е алдымен, адамны оамды мірі субъектісіні зіні жай-кйін сипаттайтынын анытайды. Біратар авторлар «л-ауаты» жне «мір сапасы» ымдарын теестіреді. Неміс алымы-теоретик И. Штиффен «мір сапасы» ретінде экономиканы кпшілік мдделерінеде саналы алыптастуын тсінеді.[4]

Осылайша, барлы аталан зерттеушілер мір сапасы – бл «мірлік маызды ндылытар атарыны жиынтыы деген тжырыма келеді. Адам алай мір сруде, оны жоары атарлардаы ажеттіліктері алай анааттандырылуда, ол не шін мір сруде, оны міріні мні андай, ол зіні міріне анааттана ма».

Егер осы зара байланысты графикалы трыда арасттыратын болса, мір сапасы жне оны негізгі рамдауыштарымен зара іс-рекет жйесін мынадай трде крсетуге болады: